کتاب «کلمات» اثر سيلويا پلات
شعرهايي برآمده از ژرفاي درد و رنج. کتاب «کلمات» ترجمهاي است از منتخبي از اشعار سيلويا پلات، همراه با ترجم? مصاحبهاي با اين شاعر پرآواز? امريکايي قرن بيستم.
کتاب «کلمات» امکاني است براي آشنايي با جهان شعري غريب و تلخ سيلويا پلات. در شعرهايي که در کتاب «کلمات» از سيلويا پلات گردآوري و ترجمه شدهاند با شاعري دردآشنا مواجه ميشويم که زخمهاي روحي خود را به زخمها و رنجهاي عمومي و تاريخي پيوند ميزند و هراسها و اضطرابهاي زندگي را با تصاوير و تعبيرات پرقدرت شاعرانه بيان ميکند.
شعرهاي کتاب «کلمات» از زندگي در رنج و تاريکي و نيز از مرگ سخن ميگويد. سيلويا پلات همچنين، چنانکه خود در مصاحبهاي که ترجم? آن در ابتداي کتاب «کلمات» آمده است ميگويد، شاعري تاريخنگر است. هولوکاست و کشتار يهوديان در دوران آلمان نازي يکي از دغدغههاي اصلي اوست و شعرهايي از کتاب «کلمات» بيانگر همين دغدغهاند.
مروري بر کتاب «کلمات»
سيلويا پلات، همانطور که رزا جمالي در مقدمهاش بر ترجم? شعرهاي او در کتاب «کلمات» توضيح ميدهد، «شاعري جزئينگر و ريزپرداز است و به موشکافي در جزئيات پديدهها ميپردازد.»
در شعرهاي کتاب «کلمات» هر چيز عادي گويي پيچشي غريب يافته و به تصويري کابوسوار بدل شده که بيانگر حسيات و تجربيات رنجبار دروني شاعر و پيوند اين حسيات و تجربيات با درونيترين حسيات و تجربيات رنجبار بشري، در سطحي عمومي و نيز در چشماندازي تاريخي، است.
پلات در شعرهاي کتاب «کلمات» از مرگ ميگويد و از تاريکي و وجوه تاريک زندگي و از دردي که تا ژرفاي آدمي رخنه کرده است. او به واکاوي عميقترين لايههاي روح خود ميپردازد و رنج و عذاب روح را از اعماق خود بيرون ميکشد و به کلمه بدل ميکند.
او خود، در مصاحبهاي که پيتر اور با او انجام داده و ترجم? فارسياش در کتاب «کلمات» آمده است، دربار? تبديل تجرب? شخصي به شعر و ارتباط شعرهايش با تجربههاي حسياش و نيز دربار? ضرورت ارتباط دادن تجرب? شخصي به تجرب? عمومي در شعر، ميگويد: «فکر ميکنم شعرهايم از جوشش و تجربياتِ حسيام برميآيند اما بايد بگويم که تنها با نيشتري است که از فرياد درونم باخبر ميشوم. معتقدم که تجربه را بايد در اختيار بگيريم و روي آن کار کنيم، حتي شديدترينِ آنها چون ديوانگي و جنون و شکنجه و رنج بايد با هوش و آگاهي به نوشتن دربيايد؛ تجربيات شخصي خيلي مهمند اما مطمئناً نبايد يک جعب? دربسته باشند و شبيه نگاه کردن به آيينه خودشيفتگي ايجاد کنند؛ معتقدم که بايد نقب بزنند و به رويدادها و فجايعي بزرگتر که از آن نشئت گرفتهاند، اشارهاي داشته باشند؛ وقايعي چون هيروشيما و داخاو و نظير آن.»
کتاب «کلمات» از گفتوگوي پيتر اور با سيلويا پلات و بيست شعر از او تشکيل شده است. شعرهايي که از سيلويا پلات در کتاب «کلمات» ميخوانيد عبارتند از: «لبه»، «رقيب»، «مرگ به اتفاق هم»، «شقايقها در تيرماه»، «بريدگي»، «آينه»، «کلمات»، «کودک»، «پدر»، «از آب گذشتن»، «ماه و درختِ کاج»، «لالهها»، «خانم لازاروس»، «زنِ بيکودک»، «قارچها»، «عاشقان? دختر شيدا»، «آمدنِ جعب? زنبورداني»، «استعارهها»، «خواستگار» و «کودکِ مُرده».
دربار? سيلويا پلات
سيلويا پلات (Sylvia Plath)، متولد 1932 و درگذشته به سال 1963، شاعر و داستاننويس امريکايي بود. پلات از شاعران مطرح شعر موسوم به شعرِ اعتراف است؛ شعري که شاعر در آن بيپرده از خودش، تجربيات شخصياش و زخمهاي روحياش ميگويد.
پلات تحصيلکرد? دانشگاه کمبريج در انگلستان بود. در دوران حضور در انگلستان با تد هيوز، شاعر مشهور انگليسي، آشنا شد و با او ازدواج کرد. ازدواج آنها البته دوامي نياورد اما پلات از تد هيوز صاحب دو فرزند شد.
پلات و هيوز بعد از ازدواجشان به امريکا رفتند و در بوستون ساکن شدند. در همين دوره است که سيلويا پلات، ضمن تدريس در دانشگاه، در کارگاههاي شعر رابرت لاول شرکت ميکند. آن سکستون، شاعر امريکايي، نيز در اين کارگاهها حضور داشت. آشنايي با رابرت لاول و آن سکستون بسيار بر جهان شعري سيلويا پلات اثر ميگذارد و او را بهجانب شعر اعتراف ميکشانَد.
مرگ، رستگاري، رستاخيز، خشم، انتقام، عشق و نوميدي از مضامين اصلي اشعار سيلويا پلات هستند.
سيلويا پلات در سال 1963 به زندگي خود پايان داد. او در سال 1982، يعني وقتي نزديک بيست سال از مرگش ميگذشت، بهخاطر مجموعهاي از اشعارش که اولين بار در سال 1981 منتشر شد، جايز? پوليتزر را گرفت. پلات چهارمين نفري بود که بعد از مرگ، اين جايزه را گرفت.
از آثار سيلويا پلات ميتوان به دفترهاي شعر «کلوسوس و شعرهاي ديگر» و «آريل» و رمان «حباب شيشه» اشاره کرد.
از سيلويا پلات آثاري هم در حوز? ادبيات کودکان به جا مانده است که «آشپزخان? خانم گيلاس» از جمل? آنهاست.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «کلمات»
کتاب «کلمات» با ترجمه و مقدم? رزا جمالي در نشر ثالث منتشر شده است.
رزا جمالي، متولد 1356 در تبريز، شاعر، منتقد ادبي و مترجم ايراني است. جمالي داراي ليسانس ادبيات نمايشي از دانشگاه هنر و فوق ليسانس ادبيات انگليسي از دانشگاه تهران است. او همچنين از شرکتکنندگان کارگاه شعر رضا براهني بوده است.
جمالي همکاري با نشريات مختلفي چون «نام? کانون نويسندگان ايران»، «آدينه»، «کارنامه»، «دنياي سخن» و... را، بهعنوان منتقد شعر، در کارنام? کاري خود دارد. مجموعهاي از مقالاتي که او براي نشريات نوشته است در کتابي با عنوان «مکاشفاتي در باد» منتشر شده است.
از آثار شعري رزا جمالي ميتوان به کتابهاي «اين مُرده سيب نيست يا خيار است يا گلابي»، «براي ادامه اين ماجراي پليسي قهوهاي دم کردهام...» و «اين ساعتِ شني که به خواب رفته است...» و از ترجمههاي او ميتوان به کتابهاي «لبه: گزينهاي از شعر انگليسيزبان»، «دريانوردي به سمت بيزانس: گزيده اشعار ويليام باتلر ييتس» و «زنبق وحشي: گزيده اشعار لوئيز گلوک» اشاره کرد.
از رزا جمالي نمايشنامهاي هم با عنوان «سايه» منتشر شده است.
