کتاب «شبهاي طاعون» اثر اُرهان پاموک
رماني نگاشته شده بهسياقِ تاريخ. کتاب «شبهاي طاعون»، با عنوان اصلي Veba Geceleri، از آثار تاز? اُرهان پاموک است. اين رمان، که متن اصلي آن کمي پيش از همهگيري کرونا نوشته شد و در زمان شيوع اين همهگيري به چاپ رسيد، برحسب تصادفي شگفتانگيز با حالوهواي اين دوران قرابت يافت چرا که پاموک در کتاب «شبهاي طاعون»، چنانکه از عنوان اين رمان پيداست، طرحوتوطئ? رمان خود را حول يک همهگيري، يعني همهگيري طاعون، و نوع مواجهه و مقابله با آن، شکل داده است.
مخاطبان آثار اُرهان پاموک حتماً به علاق? او به تاريخ واقفند. پاموک در کتاب «شبهاي طاعون» نيز اين علاق? خود را به نمايش ميگذارد و وقايع رمان را بر بستر دوراني از تاريخ امپراتوري عثماني برميسازد.
کتاب «شبهاي طاعون» يک رمان تاريخي است که در آن کشمکشهاي انساني در متن يک بيماري همهگير و در عصر زوال امپراتوري عثماني روايت ميشود.
متن اصلي کتاب «شبهاي طاعون» اولين بار در سال 2021 منتشر شده است.
مروري بر کتاب «شبهاي طاعون»
اُرهان پاموک در نگارش کتاب «شبهاي طاعون» شگرد روايي خود را، چنانکه عينله غريب در مقدمهاش بر ترجم? فارسي اين رمان توضيح داده است، از شيو? تحقيق تاريخي وام گرفته و رمان را بهگونهاي نوشته است که گويي خواننده با اثري تاريخي و پژوهشي که يک مورخ آن را نوشته، سروکار دارد.
راوي کتاب «شبهاي طاعون»، که زني محقق به نام مينا مينگرلي است، خود در ابتداي اين کتاب، نوشت? خود را هم رماني تاريخي و هم تاريخي که در قالب رمان نوشته شده است معرفي ميکند. راوي توضيح ميدهد که منبع الهام او براي نوشتن اين رمان – تاريخ، نامههاي پاکيزهسلطان، از زنان خاندان سلطنتي، بوده است. راوي قرار بوده ويراستار اين نامهها باشد و آنها را منتشر کند اما آنچه ميخواسته بهعنوان مقدم? ويراستار براي اين نامهها بنويسد شکل رماني مطول را به خود گرفته است.
پاموک در کتاب «شبهاي طاعون» با انتخاب يک محقق تاريخ بهعنوان راوي اين رمان، تمهيدي مناسب براي شگرد روايي خود چيده و رمان و تاريخ را اينگونه بههم آميخته است.
زني که راوي کتاب «شبهاي طاعون» است در اين رمان از قرن بيستويکم به ابتداي قرن بيستم و دوران سلطنت سلطان عبدالحميد ميرود و ماجرايي را که در دوران زوال امپراتوري عثماني در جزيرهاي به نام مينگر رخ داده است، روايت ميکند. البته اين جزيره، که راوي خود را اهل آن معرفي ميکند، جزيرهاي خيالي در قلمرو امپراتوري عثماني است؛ جزيرهاي که در دوراني که وقايع کتاب «شبهاي طاعون» در آن اتفاق ميافتد، طاعون در آن شيوع پيدا کرده است.
در کتاب «شبهاي طاعون» چشم و گوش راوي، پاکيزهسلطان است که در نامههايش، نامههايي که راوي حدود يک قرن بعد قرار بوده آنها را ويرايش و منتشر کند، وقايع مينگر، در دوران شيوع طاعون در اين جزيره، را شرح داده است. البته پاکيزهسلطان هم خود از طريق شوهر پزشکش در جريان اين وقايع قرار ميگرفته و خودش در دوران شيوع طاعون و قرنطين? مينگر، در مسافرخانهاي در اين جزيره اقامت داشته و از آن پا بيرون نگذاشته است.
ماجراي کتاب «شبهاي طاعون» از اين قرار است که در جزير? مينگر، ، طاعون شيوع پيدا ميکند. اين اما از جانب حکّام محلي انکار ميشود و آنها شيوع طاعون را شايعهاي عنوان ميکنند که دشمنان پخش کردهاند. واقعيت اما چيز ديگري است. سلطان عبدالحميد، پزشک دربار را به جزير? مينگر ميفرستد تا اين جزيره را قرنطينه کند. پزشک بههمراه همسرش، پاکيزهسلطان، به مينگر ميرود. اوضاع در مينگر وخيم و بحراني است و در اين ميان و در بحبوح? طاعون، قتلهايي هم رخ ميدهند و اين قتلها به رمان تاريخي «شبهاي طاعون» رنگوبويي جنايي ميبخشند. علاوه بر اينها پاموک يک ماجراي عاشقانه را هم وارد کتاب «شبهاي طاعون» ميکند.
اُرهان پاموک در کتاب «شبهاي طاعون» داستان ميهنپرستان و افراد متعهدي را که براي ريشهکني طاعون و غلبه بر طاعون ميکوشند، داستان کساني را که فقط به فکر نجات جان خودشان هستند و در اين راه مقررات قرنطينه را به هيچ ميگيرند و نيز داستان مردمي غرق در جهل و خرافه را که به قرنطينه و علم پزشکي اعتقادي ندارند روايت ميکند.
کتاب «شبهاي طاعون» همچنين داستان زني درباري است که براي اولين بار پا از کاخ و حرمسرا بيرون ميگذارد و بهواسط? شغل شوهرش و مأموريتي که به او داده شده، در متن يک بحران و فاجعه قرار ميگيرد.
دربار? اُرهان پاموک، نويسند? کتاب «شبهاي طاعون»
فريت اورهان پاموک (Ferit Orhan Pamuk)، متولد 1952، داستاننويس، فيلمنامهنويس و نويسند? آثار غيرداستاني اهل ترکيه، استاد نويسندگي و ادبيات در دانشگاه کلمبيا و برند? جايز? نوبل ادبيات سال 2006 است.
عشق، شهر، تاريخ، هويت، سنت و مدرنيسم و مواجه? شرق و غرب از درونمايههاي اصلي آثار اُرهان پاموک هستند. از آثار او ميتوان به رمانهاي «نام من سرخ»، «قلعهي سفيد»، «کتاب سياه»، «برف»، «موز? معصوميت»، «جودت بيک و پسران»، «زندگي نو» و کتاب اتوبيوگرافيک «استانبول: خاطرات و شهر» اشاره کرد.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «شبهاي طاعون»
کتاب «شبهاي طاعون» با ترجمه و مقدم? عينله غريب در نشر چشمه منتشر شده است.
عينله غريب، متولد 1358، مترجم ايراني است. غريب آثار مختلفي را از نويسندگان ترکيه، از زبان تُرکي به فارسي، ترجمه کرده است که از جمل? آنها ميتوان به کتابهاي «نام من سرخ»، «قلعهي سفيد»، «کتابِ سياه»، «سربازانِ خدا»، «پرسهزن» و «بازيهاي خطرناک» اشاره کرد.
از کتاب «شبهاي طاعون» ترجم? فارسي ديگري هم منتشر شده است که مترجم آن ايلناز حقوقي و ناشرش انتشارات نگاه است.
