دفترهای زندان: دفتر سوم (چرخ چشمه)

کتاب «دفترهای زندان: دفتر سوم» با عنوان اصلی Prison notebook نوشته‌ی آنتوتیو گرامشی با ترجمه‌ی اکبر معصوم بیگی و توسط انتشارات چرخ روانه‌ی بازار نشر گردیده است.

درباره‌ی «دفترهای زندان: دفتر سوم» نوشته‌ی آنتوتیو گرامشی
گرامشی زمانی که در زندان بود، مجموعه‌ای از دفترچه‌ها نوشت که طیف وسیعی از مسائل را پوشش می‌داد. آنها دستاورد اصلی او هستند. صفحات دفترهای گرامشی که بدون فکر چاپ نوشته شده‌اند، این علایق را در تاریخ و تاریخ‌نگاری، نقش روشنفکران در جامعه، نظریه سیاسی، فلسفه، آمریکایی‌گرایی و فوردیسم، مذهب، آموزش، تحلیل فرهنگی، ادبیات، فولکلور و زبان‌شناسی ثبت و آشکار می‌کنند. دفتر سوم از دفترهای زندان آنتونیو گرامشی در 1930 نوشته شده است. این دوره برای گرامشی، که با وجود فشارهای جسمی و عاطفی بسیار سنگین سلول زندان خود را در توری دی باری عملاً به کارگاهی فکری مبدل کرده بود، دوره‌ی فعالیتی شدید بود؛ افزون بر نوشتن تأملات خود در باب موضوع‌های گوناگون و یادداشت‌برداری از شماره‌های گذشته‌ی نشریه‌های ادواری، که از هنگام زندانی شدنش در میلان به دستش می‌رسید، همچنین به ترجمه‌ی گزینه‌ی کوچکی از نوشته‌های کارل مارکس از آلمانی به ایتالیایی می‌پرداخت. با این همه، با وجود ناهمگونی مواد و مایه‌های مندرج در این دفترها، رگه‌های معینی از پژوهش‌های چند جهتی گرامشی، در قیاس با رگه‌های دیگر، برجستگی نمایان‌تری دارد. در این میان، خاصه یادداشت‌هایی مهم و برجسته‌اند که به جنبه‌های گوناگون مسئله‌ی روشنفکران، فرهنگ مردمی و عامه‌پسند به ویژه ادبیات و روزنامه‌نگاری، تاریخ ایتالیا، آمریکاگرایی و کلیسای کاتولیک، هم به عنوان نهادی مذهبی و هم به مثابه‌ی یک نیروی سیاسی-ایدئولوژیکی سترگ، اشاره دارند. آنچه با این رگه‌های اصلی پیوند دارد یادداشت‌هایی است درباره‌ی موضوع‌های ناهمگونی چون رنسانس، نهضت اصلاح دینی، زبان و زبان‌شناسی، تاریخ نظامی و دیپلماسی و نیز بسیاری از مدخل‌ها که زیر عنوان مکرر «گذشته» و «حال» پدیدار می‌شوند.
او در دوران زندان بیش از سی دفتر و سه هزار صفحه تاریخ و تحلیل نوشت. اگرچه به صورت غیرسیستماتیک نوشته شده است، دفترچه‌های زندان به عنوان یک کمک بسیار اصلی به نظریه سیاسی قرن بیستم در نظر گرفته می شود. گرامشی از منابع مختلف، نه تنها مارکسیست‌های دیگر، بلکه متفکرانی مانند نیکولو ماکیاولی، ویلفردو پارتو، ژرژ سورل و بندیتو کروچه، بینش‌هایی به دست آورد. یادداشت‌های او طیف وسیعی از موضوعات را شامل می‌شود، از جمله تاریخ ایتالیا و ناسیونالیسم، انقلاب فرانسه، فاشیسم، تیلوریسم و فوردیسم، جامعه مدنی، فولکلور، مذهب و فرهنگ عالی و عامه. این دفترها در دهه 1930 به صورت قاچاق از زندان خارج شدند. اولین نسخه در سال 1947 منتشر شد، و چند ماه بعد برنده‌ی جایزه شد. اعطای جایزه ویارجو پس از مرگ گرامشی با یادبودی از مجلس مؤسسان ایتالیا در 28 آوریل 1947 همراه شد. اولین ترجمه به انگلیسی در دهه 1970 توسط شاعر و فولکلور اسکاتلندی هامیش هندرسون چاپ شد. جلد سه شامل دفترچه‌های 6، 7 و 8 است که در آن گرامشی مفاهیم خود را از هژمونی، جامعه مدنی و دولت توسعه می‌دهد. به طور گسترده در مورد رنسانس، اصلاحات، و فلسفه سیاسی ماکیاولی تأمل می‌کند. و انتقاد شدیدی از شیوه‌های فرهنگی و سیاسی فاشیسم ارائه می‌دهد. تحلیل دقیق پوزیتیویسم و ایده‌آلیسم، فلسفه پراکسیس گرامشی و برداشت ماتریالیسم تاریخی را به وضوح نشان می‌دهد. همچنین مشاهدات گسترده‌ی نویسنده در مورد مقالات و کتاب‌های خوانده شده در دوران زندان است. از دفترهای گرامشی به ترتیب موضوعی به صورت گزینه‌هایی همراه با حواشی با عنوان گزینه‌های دیگری از دفترهای زندان با ترجمه و ویرایش درک بوتمن موجود است. (مینیاپولیس انتشارات دانشگاه مینه سوتا، 1995) انتشار نوشته‌های پیش از زندان ویراسته‌ی ریچارد بلامی و ترجمه‌ی ویرجینیا کاکس (نیویورک انتشارات دانشگاه کیمبریج 1994) به طور چشم‌گیری بر پیکره‌ی آثار پیش از زندان گرامشی به زبان انگلیسی افزود خوانندگان ایتالیایی می‌توانند مواد و منابع ارزشمندی را که پرتویی بر زندگی و آثار گرامشی می‌افکنند در ویراستی از نامه‌های مبادله شده میان پییرو سرافا و تاتیانا شوخت بیابند که تاتیانا به نوبه‌ی خود آنها را در نامه‌های خود به گرامشی رونویسی کرده بود؛ این مجلد که با مقدمه و یادداشت‌های جان‌دار و درخور توجه والنتینو جراتانا همراه است با عنوان زیر منتشر شده است: نامه‌هایی به تانیا برای گرامشی (رم)، انتشارات ری اونیتی.

درباره‌ی آنتونیو گرامشی نویسنده‌ی کتاب «دفتر های زندان: دفتر سوم»
آنتونیو گرامشی (1891-1937) به طور گسترده‌ای به عنوان اصیل‌ترین متفکر سیاسی در مارکسیسم غربی و یک شخصیت روشنفکر برجسته در سراسر جهان تجلیل می‌شود. گرامشی که در سال 1926 توسط رژیم فاشیست ایتالیا دستگیر و زندانی شد، قبل از اینکه به طور کامل آزادی خود را به دست آورد، درگذشت. با این وجود، او در دفترچه‌های زندان خود، هزاران تأمل درخشان را در مورد طیف فوق‌العاده‌ای از موضوعات ثبت کرد و میراث فکری ماندگاری را به وجود آورد. دفترچه‌های زندان چند جلدی انتشارات دانشگاه کلمبیا تنها نسخه‌ی کامل انتقادی از نوشته‌های اصلی آنتونیو گرامشی به زبان انگلیسی است. متن یکپارچه دفترچه‌ها به خوانندگان امکان دسترسی مستقیم نه تنها به ایده‌های تأثیرگذار گرامشی، بلکه همچنین به کارگاه فکری که آن ایده‌ها در آن شکل گرفته شده‌اند، می‌دهد. یادداشت‌های گسترده، خوانندگان را از طریق مجموعه‌ی تأملات فوق‌العاده گرامشی در مورد طیف دایره‌المعارفی از موضوعات راهنمایی می‌کند. گرامشی بیشتر به خاطر تئوری هژمونی فرهنگی‌اش شناخته می‌شود، که توصیف می‌کند چگونه دولت و طبقه سرمایه‌دار حاکم ـ بورژوازی ـ از نهادهای فرهنگی برای حفظ قدرت در جوامع سرمایه‌داری استفاده می‌کنند. به نظر گرامشی، بورژوازی با استفاده از ایدئولوژی به جای خشونت، نیروی اقتصادی یا اجبار، فرهنگ هژمونیک را توسعه می‌دهد. او همچنین تلاش کرد تا از جبر اقتصادی اندیشه مارکسیستی ارتدوکس جدا شود و از این رو گاهی به عنوان یک نئومارکسیست توصیف می‌شود. او درک انسان‌گرایانه‌ای از مارکسیسم داشت و آن را فلسفه پراکسیس و تاریخ‌گرایی مطلق می‌دانست که فراتر از ماتریالیسم سنتی و ایده‌آلیسم سنتی است. از جمله کتاب‌های او می‌توان به: گرامشی و انقلاب، انتشارات چشمه و کتاب علیه فاشیسم، انتشارات نیماژ اشاره کرد.

درباره‌ی اکبر معصوم بیگی مترجم کتاب «دفترهای زندان: دفتر سوم»
علی‌اکبر معصوم‌بیگی مترجم و نویسنده شهیر که مدتی نیز در زندانی بوده است. حوزه‌ی تخصصی ترجمه‌هایش، ادبی است. ولی در حوزه‌های نقد ادبی، تاریخ و سیاست هم کتاب‌هایی را ترجمه کرده ‌است. او عضو کانون نویسندگان ایران است. از جمله ترجمه‌های او می‌توان به: جستارهایی دربارهه توماس مان، جرج لوکاچ، انتشارات نگاه و کتاب دموکریتوس، پل کارتلج، نشر آگه اشاره کرد.