پیردختر

کتاب «پیردختر» اثر اونوره دو بالزاک
رمانی کلاسیک دربارۀ آرزو و ناکامی و نیرنگ و دسیسه و پول و طمع و کشمکش‌های طبقاتی. کتاب «پیردختر»، با عنوان اصلی La Vieille Fille، یکی از رمان‌های خاص و متمایز مجموعۀ «کمدی انسانی» اونوره دو بالزاک است.
کتاب «پیردختر» یک رمان کوتاه و فشرده و موجز است که رویدادهای آن با توالی‌ای سریع پیش می‌روند و همین فشردگی داستان و توالی سریع رویدادهاست که این رمان را بین دیگر رمان‌های مجموعۀ بزرگ «کمدی انسانی» بالزاک، خاص و متمایز کرده است.
بالزاک در کتاب «پیردختر» یکی از بهترین و ماندگارترین شخصیت‌های مجموعۀ «کمدی انسانی» را خلق کرده و نیز تحلیلی ظریف از مناسبات اجتماعی، سیاسی و مالی یک شهرستان ارائه داده و ضمن ساخت‌وپرداخت ماهرانه و هنرمندانۀ رمانی رئالیستی با محوریت یک زن و خواستگاران او، به نقد رندانۀ جامعۀ سرمایه‌داری پرداخته است.
متن اصلی کتاب «پیردختر» اولین بار به‌صورت پاورقی دنباله‌دار منتشر شد. بالزاک خود، چنانکه محمدجعفر پوینده در مقدمۀ ترجمۀ فارسی کتاب «پیردختر» اشاره کرده است، این رمان را از بهترین آثار خود دانسته است.

مروری بر کتاب «پیردختر»
شخصیت اصلی کتاب «پیردختر» یک زن ثروتمند چهل‌دوسالۀ پاک و معصوم و ساده‌دل، به نام دوشیزه کورمون، است.
دوشیزه کورمون هنوز ازدواج نکرده اما در حسرت این است که شوهر کند. او در شهرستانی کوچک در فرانسه زندگی می‌کند. دورۀ بازگشت سلطنت است و عصرِ کشمکش میان اشراف قدیمی و بورژواهای تازه‌به‌دوران‌رسیده که طبقه‌ای جدید را تشکیل داده‌اند. در گیرودارِ همین کشمکش‌ها و در چنین عصر پرتلاطمی است که دوشیزه کورمونِ کتاب «پیردختر» را خواستگارانی احاطه می‌کنند.
یکی از خواستگاران دوشیزه کورمون شوالیه‌ای پیر و بی‌پول، از طبقۀ اشراف روبه‌زوال، است که به‌طمع ثروت دوشیزه کورمون، سودای ازدواج با او را در سر می‌پروراند. خواستگار دیگر، مردی ثروتمند و نیرنگ‌باز و بدسابقه و مشکوک است که می‌خواهد از طریق ازدواج با دوشیزه کورمون، به محافل اشراف راه یابد و شهرت و آبرویی برای خود بخرد. خواستگار سوم اما جوانی نابغه است که شیفتۀ زیبایی دوشیزه کورمون شده است. بین خواستگاران بر سرِ ازدواج با دوشیزه کورمون رقابت و کشمکش درمی‌گیرد.
بالزاک در کتاب «پیردختر» هر یک از خواستگاران دوشیزه کورمون را از قشر و طبقه‌ای انتخاب کرده و این‌گونه است که ما در این رمان، از خلال خواندن داستان جذاب و پُرکشش و تراژی‌ - کُمیکِ دوشیزه کورمون و خواستگارانش، با تصویری نقادانه و ظریف از جامعه‌ای مواجه می‌شویم که سرمایه‌داری دارد در آن به طبقۀ غالب بدل می‌شود و اشرافیت را به عقب می‌راند.
اما دوشیزه کورمون دست آخر با کدام خواستگار ازدواج خواهد کرد و فرجام کار او چه خواهد شد؟ این را با خواندن کامل کتاب «پیردختر» درخواهید یافت.
کتاب «پیردختر» هم به‌لحاظ شخصیت‌پردازی و ترسیمِ ماهرانۀ احوال و عواطف و احساسات متضاد و پیچیدۀ نهفته در ژرفای آدمی و هم به‌لحاظ ارائۀ تصویری واقع‌گرایانه از جامعه و مناسبات میان آدم‌ها و رقابت‌ها و سودجویی‌های آدمیان در نظامی که پایه‌هایش بر سود و منفعت گذاشته شده، رمانی موفق و ماندگار است.
همان‌طور که محمدجعفر پوینده در مقدمه‌اش بر ترجمۀ فارسی کتاب «پیردختر» توضیح می‌دهد، در این رمان «تمامی قهرمانان اسیر در چنبر تضادهای پیچیده‌ای هم با خود و هم با دیگران هستند و همین تضادها مایه و محرک رفتار آن‌ها و پیشرفت حوادث است.»

دربارۀ اونوره دو بالزاک، نویسندۀ کتاب «پیردختر»
اونوره دو بالزاک (Honoré de Balzac)، متولد 1799 و درگذشته به سال 1850، داستان‌نویس، روزنامه‌نگار، منتقد و نمایشنامه‌نویس فرانسوی بود. بالزاک یکی از سرآمدان رمان رئالیستی است. او در مجموعه‌ای از آثارش، که خود نام «کمدی انسانی» را بر آن نهاد، به ترسیم زندگی فرانسوی در دوران بعد از ناپلئون پرداخت و دوران ظهور بورژوازی و زوال اشرافیت را به تصویر کشید و تصویری دقیق و ریزبینانه از طبقات اجتماعی گوناگون به دست داد.
پول، طمع و سودای ترقی و رسیدن به مرتبۀ اجتماعی بالاتر، از جمله مضامین اصلی آثار رئالیستی بالزاک هستند. او همچنین در آثارش ژرفای انسان را می‌کاود و عواطف و کشمکش‌های انسانی را ماهرانه از اعماق آدمی بیرون می‌کشد و مرئی می‌کند و شخصیت‌هایی پیچیده و چندوجهی پدید می‌آورَد.
بالزاک در شخصیت‌پردازی چنان چیره‌دست است که حتی شخصیت‌های فرعی آثار او هم شخصیت‌هایی پیچیده هستند. وقایع بسیاری از آثار او در پاریس اتفاق می‌افتد.
آثار بالزاک بر نویسندگان مشهور بسیاری تأثیر گذاشته است که از جملۀ آن‌ها می‌توان به چارلز دیکنز و امیل زولا اشاره کرد. براساس بسیاری از آثار او فیلم ساخته شده است و فرانسوا تروفو و ژاک ریوت از جمله فیلمسازانی هستند که از او تأثیر گرفته‌اند.
از جمله آثار بالزاک می‌توان به رمان‌های «آرزوهای بربادرفته»، «بابا گوریو»، «چرم ساغری» و «اوژنی گرانده» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «پیردختر»
کتاب «پیردختر» با ترجمه و مقدمۀ محمدجعفر پوینده، همراه با فهرستی از آن دسته از شخصیت‌های این رمان که در رمان‌های دیگر مجموعۀ «کمدی انسانی» بالزاک هم حضور دارند و تقویم زندگی بالزاک، در نشر نو منتشر شده است. این رمان قبلاً با همین ترجمه در نشر اشاره منتشر شده بود.
محمدجعفر پوینده، متولد 1333 در اشکذرِ استان یزد و درگذشته به سال 1377، مترجم ایرانی، از اعضای «کانون نویسندگان ایران» و یکی از قربانیان جریان موسوم به «قتل‌های زنجیره‌ای» بود.
پوینده دارای لیسانس حقوق قضایی از دانشگاه تهران و فوق لیسانس جامعه‌شناسی از دانشگاه سوربن فرانسه بود. او، تا پیش از اینکه در ماجرای قتل‌های زنجیره‌ای کشته شود، در دفتر پژوهش‌های فرهنگی مشغول به کار بود.
از ترجمه‌های محمدجعفر پوینده می‌توان به کتاب‌های «آرزوهای بربادرفته»، «گوبسک رباخوار»، «اگر فرزند دختر دارید»، «تحولات خانواده»، «اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر و تاریخچه‌ی آن»، «جامعه‌شناسی رمان» و «تاریخ و آگاهی طبقاتی» اشاره کرد.
از پوینده کتابی هم با عنوان «تا دام آخر»، به‌کوشش سیما صاحبی، همسر او، به چاپ رسیده که گزیده‌ای از گفت‌وگوها و مقاله‌های اوست.