قرآن در بافت تاریخی آن

کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» اثر گابریل سعید رینولدز
مجموعه مقالاتی از نویسندگان مختلف درباره خاستگاه ادبی قرآن. کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن»، ویراسته گابریل سعید رینولدز، نتیجه همایشی است که در سال 2005 در دانشگاه نوتردام آمریکا برگزار شده بود.
کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» شامل دوازده مقاله از نویسندگانی است که دین‌پژوه و متخصص ادیان هستند و هریک از منظر و دیدگاهی خاص به بررسی خاستگاه ادبی قرآن و به عبارتی جنبه‌های تاریخی و زبانی آن پرداخته‌اند.
گابریل سعید رینولدز که ویراستار اصلی کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» است، مقدمه‌ای برای ترجمه فارسی این اثر نوشته و در آن اشاره کرده که این مقاله‌های پژوهشی را می‌توان کامل کننده پژوهش‌های مربوط به جهان اسلام دانست و نه تضعیف کننده آنها.

مروری بر کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن»
کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» به ارتباط قرآن با متون و ادبیات سریانی مسیحی و به عبارتی به خاستگاه ادبی قرآن مربوط است.
مترجم فارسی کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» در مقدمه‌اش اشاره کرده که پرداختن به موضوعی که در این اثر مورد بحث قرار گرفته یعنی بررسی جنبه‌های تاریخی و زبانی قرآن، منافاتی با الهی بودن آن ندارد. تعدادی از نویسندگان کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» نیز به این موضوع اشارده کرده‌اند. مثلا سیدنی گریفیث بر این باور است که این رهیافت هیچ تهدیدی برای تفسیر اسلامی قرآن ندارد و سمیر خلیل سمیر نیز می‌گوید بحث از تاثیر، با وحیانی بودن قرآن تعارض ندارد.

مترجم کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» در طول ترجمه با ویراستار اصلی اثر یعنی گابریل سعید رینولدز در ارتباط بوده و مسایل مربوط به ترجمه را با او در میان می‌گذاشته است. گابریل رینولدز علاوه بر این مقدمه‌ای هم برای ترجمه فارسی کتاب نوشته است.
کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» توسط نویسندگان مختلفی نوشته شده و تعدد نویسندگان کتاب بر دشواری ترجمه آن افزوده است. مترجم اثر در بخشی از مقدمه‌اش نوشته که تعدد نویسندگان و بیان‌های متفاوت آنها و چندین زبان لاتین و سامی کهنه که در مقاله‌ها به کار رفته و آکنده از واژه‌ها و تعابیر و جمله‌هایی به زبان‌های گوناکون است از جمله دشواری‌های ترجمه این اثر بوده است. کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» به زبان عربی هم ترجمه شده و مترجم فارسی کتاب متن فارسی را با ترجمه عربی اثر مقابله کرده تا دقت بیشتری در ترجمه وجود داشته باشد.
به طور کلی نویسندگان کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» معتقدند که قرآن را در بافت تاریخی آن، یعنی عهد باستان متاخر، بهتر می‌توان فهمید تا اینکه صرفا بر منابع متاخر پساقرآنی تکیه شود؛ که این هدف نیازمند آشنایی با زبان‌ها و متون گوناگون سریانی و دیگر صورت‌های آرامی، و حتی تا حد کمتری یونانی، عبری گعز، ارمنی، لاتین، فارسی میانه و مانند آن، در کنار زبان عربی است.
در آغاز کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» و پیش از ورود به بخش‌های اصلی‌، مقدمه‌ای از مترجم و نیز مقدمه ویراستار برای ترجمه فارسی اثر آمده است. همچنین به معرفی نویسندگان مقالات پرداخه شده و پیش‌گفتاری هم از دانیل مادیگان در ابتدای کتاب منتشر شده است. نقشه محل‌های یادشده در کتاب نیز در اینجا آورده شده است.
مقالات کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» در سه بخش دسته‌بندی شده‌اند. بخش اول با عنوان «شواهد زبانی و تاریخی» شامل این پنج مقاله‌ است: «قرآن در پژوهش‌های آکادمیک اخیر: چالش‌ها و نیازها» از فرد مگرو دانر، «کتیبه‌شناسی و زمینه زبان‌شناختی قرآن» از رابرت هویلند، «پژوهش‌های اخیر درباره ساختار قرآن» از گرهارد باورینگ، «بازنگری در مسئله تالیف قرآن: آیا قرآن تا حدی ثمره کاری تدریجی و گروهی است؟» از کلود ژیلیو و «داستان‌های مسیحی و قرآن عربی: اصحاب غار در سوره کهف و در سنت مسیحیت سریانی» از سیدنی گریفیث.
بخش دوم کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن»، «بافت دینی خاور نزدیک در عهد باستان متاخر» نام دارد و مشتمل بر این مقاله‌ها است: «تاملی در باب تاثیر الهیات مسیحی بر قرآن» از سمیر خلیل سمیر، «بازبینی تصویر مریم در قرآن» از سلیمان مراد، «افسانه اسکندر در قرآن» (کهف: 83-102) از کوین فان بلادل، «فراسوی تک‌واژه‌ها: مائده- شیطان- جبت و طاغوت. سازوکارهای انتقال به بایبل حبشی (گعز) و متن قرآن» از مانفرد کروپ و «اسلام نوپا در منابع سریانی سده هفدهم» از عبدالمسیح سعدی.
«مطالعه انتقادی قرآن و سنت تفسیری اسلامی» عنوان بخش سوم کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» است که دو مقاله را دربرگرفته است: «یادداشت‌هایی درباره تصحیح‌های قرآن در سده‌های میانه و دوران جدید» از دوین استوارت و «سریانی در قرآن: نظریات کلاسیک مسلمانان» از اندرو ریپین.
در پایان کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» نیز کتاب‌شناسی و واژه‌نامه سریانی آمده است.

درباره گابریل سعید رینولدز نویسنده کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن»
گابریل سعید رینولدز، نویسنده و مدرس در حوزه ادیان و الهیات است. او در سال 1973 متولد شده و دکتری خود را در رشته مطالعات اسلامی از دانشگاه ییل گرفته است و استاد مطالعات اسلام و الهیات در دانشگاه نُتردام امریکاست. مطالعات و پژوهش‌های گابریل سعید رینولدز بر روی ادیان، تاریخ مسیحیت، کلیسای جهانی، مطالعات قرآنی، روابط مسیحیان و مسلمانان و اسلام آغازین متمرکز است. او هم اینک مدیر اجرایی انجمن بین‌المللی مطالعات قرآنی است و در پروژه‌های مطالعات قرآنی فراوانی از جمله ویراستاری همین کتاب «قرآن در بافت تایخی آن» مشارکت داشته است. علاوه بر این، از همکاران ثابت مجموعه پادکست‌هایی درباره بایبل و قرآن در دانشگاه نُتردام است. از آثار او می‌توان به کتاب‌های «ظهور اسلام»، «قرآن و کتاب مقدس: متن و شرح»، «قرآن و بایبل» و «اللّه: خدا در قرآن» اشاره کرد

درباره ترجمه کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن»
کتاب «قرآن در بافت تاریخی آن» با ترجمه سعید شفیعی در نشر حکمت منتشر شده است.
سعید شفیعی، نویسنده، مترجم و استادیار دانشگاه تهران است که در سال 1355 متولد شده است. او دارای مدرک دکتری علوم قرآن و حدیث است و هم اکنون نیز به عنوان استادیار در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران مشغول به فعالیت است. «قرآن در بافت تاریخی آن»، «فلسفه اسلامی»، «درآمدی به قرآن» و «تفسیر بایبل» کتاب‌هایی است که با ترجمه او به فارسی منشر شده‌اند. او همچنین نویسنده کتاب‌هایی چون «درآمدی بر مطالعات حدیثی در دوران معاصر» و «مطالعات قرآنی معاصر در غرب» است و همچنین نویسنده فصلی در کتاب «دانشنامه جهان اسلام» نیز هست.