مهاجرت نخبگان

کتاب «مهاجرت نخبگان» نوشتۀ سید رضا صالحی امیری و زهرا خدایی
پژوهشی تاریخی – تحلیلی دربارۀ پدیدۀ فرار مغزها از ایران و علل و عوامل و نتایج آن. کتاب «مهاجرت نخبگان» کتابی‌ست از سید رضا صالحی امیری و زهرا خدایی که در آن پدیدۀ مهاجرت نخبگان هنری و ورزشی و علمی و اقتصادی از ایران، از جوانب گوناگون مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته و، با استناد به آمار و ارقام، نشان داده شده که مهاجرت نخبگان از ایران، در عرصه‌های گوناگون، به چه صورت و چه میزان بوده و این مهاجرت ریشه در چه عوامل مختلفی داشته است.
در کتاب «مهاجرت نخبگان» همچنین با نگاهی انتقادی و آسیب‌شناسانه به عواقب زیان‌بار فرار مغزها از ایران پرداخته شده و نیز راهکارهایی برای جلوگیری از این پدیدۀ زیان‌بار ارائه شده است.

مروری بر کتاب «مهاجرت نخبگان»
سید رضا صالحی امیری و زهرا خدایی در کتاب «مهاجرت نخبگان» پدیدۀ فرار مغزها از ایران را از زوایای گوناگون سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی مورد بررسی قرار داده‌اند.
گاهی نخبگان به‌قصد تحصیل و یادگیری مهارت‌هایی از کشور خود خارج می‌شوند و قصدشان نه ماندن در کشوری که به آن مهاجرت کرده‌اند بلکه بازگشت به کشور خویش است، اما گاهی هم نخبگان یک کشور برای همیشه کشور خود را ترک می‌کنند تا در کشوری دیگر رحل اقامت افکنند. تمرکز اصلی در کتاب «مهاجرت نخبگان» بر این نوع دوم مهاجرت و علل و عوامل و آسیب‌های آن است.
در کتاب «مهاجرت نخبگان»، ضمن پژوهش در وجوه گوناگون مهاجرت نخبگان از ایران و میزان این مهاجرت، این پدیده در چشم‌اندازی تاریخی و در دوره‌های مختلف تاریخ معاصر ایران، از سالهای پیش از انقلاب تا سالهای اخیر، مورد بررسی قرار گرفته است و علل مهاجرت نخبگان در هر دوره بیان شده است.
کتاب «مهاجرت نخبگان»، پس از مقدمه، با بحثی نظری و مفهومی دربارۀ مهاجرت نخبگان و نظریه‌های مهاجرت آغاز می‌شود و در بخش‌های بعدی کتاب مشخصاً به مهاجرت نخبگان از ایران و علل و عواقب این مهاجرت و راهکارها و سیاست‌های جلوگیری از نخبگان علمی و ورزشی پرداخته می‌شود.
کتاب «مهاجرت نخبگان» از پیشگفتاری به‌قلم سید رضا صالحی امیری و چهار بخش تشکیل شده است.
بخش‌های چهارگانۀ کتاب «مهاجرت نخبگان» عبارتند از: «مفاهیم، زمینه‌ها و نظریه‌های مهاجرت نخبگان»، «مهاجرت نخبگان در ایران: علل و عوامل»، «مهاجرت نخبگان ورزشی در ایران: انگیزه‌ها، علل و پیامدها» و «راهکارها و سیاست‌های جلوگیری از مهاجرت نخبگان (علمی و ورزشی) از ایران».
مفهوم مهاجرت، نظریه‌های مهاجرت، مفهوم نخبگان و نخبگی، جنگ سرد و مهاجرت نخبگان، زمینه‌های شکل‌گیری فرار مغزها، آسیب‌شناسی مهاجرت نخبگان، گذار از فرار مغزها به گردش مغزها، مهاجرت نخبگان و پارادایم‌های توسعه، نظریه‌های توضیح ‌دهندۀ جذب و نگهداشت و مهاجرت نخبگان، سیر تاریخی مهاجرت نخبگان از ایران، نقش عواملی نظیر فقدان فضای تحقیقاتی و پژوهشی مناسب و کارآمد و ضعف سیستم اقتصادی و استفادۀ صحیح نکردن از نیروهای متخصص و بیکاری و ساختار اقتصاد و مدیریت رانتی و پایین بودن سطح حقوق متخصصان و نارسایی‌های مالی و اداری و... در مهاجرت نخبگان علمی از کشور و نیز رابطۀ میان فرار مغزها از ایران با آزادی‌های فردی و اجتماعی، توسعۀ صنعت ورزش ایران و تحلیل عوامل مؤثر بر آن، تأثیرگذاری ورزش حرفه‌ای بر توسعۀ ورزش ایران، آسیب‌شناسی و تحلیل وضعیت فعلی مهاجرت نخبگان ورزشی، ورزش و نخبگی، عوامل مدیریتی و سیاسی و رانشی و کششی مهاجرت ورزشکاران و نخبگان ورزشی از ایران، عواقب مهاجرت نخبگان ورزشی از ایران، تحلیل پرسشنامۀ مهاجرت نخبگان ورزشی و پیشنهادهای کاربردی برای جلوگیری از خروج نخبگان علمی و ورزشی از کشور از جمله موضوعاتی هستند که در بخش‌های گوناگون کتاب «مهاجرت نخبگان» به آن‌ها پرداخته شده است.
کتاب «مهاجرت نخبگان» در نشر ثالث منتشر شده است.

دربارۀ سید رضا صالحی امیری و زهرا خدایی، نویسندگان کتاب «مهاجرت نخبگان»
سید رضا صالحی امیری، متولد 1340 در بابل، مدیر اجرایی و سیاستمدار ایرانی است. او دارای لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، فوق لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه تهران و دکترای مدیریت دولتی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات است.
صالحی امیری سِمَت‌های سیاسی و مدیریتی و اجرایی مختلفی را در دورۀ دولت یازدهم داشته است که از جملۀ آن‌ها می‌توان به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران و رئیس سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران اشاره کرد. او در یازدهمین دورۀ انتخابات ریاست جمهوری، معاون فرهنگی ستاد حسن روحانی و نمایندۀ فرهنگی او در بحث‌ها و مناظره‌های انتخاباتی بود و نگرش‌های روحانی در حوزۀ فرهنگ را تبیین می‌کرد.
صالحی امیری همچنین، در دورۀ ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، مشاور رئیس‌جمهور بود. او همچنین در دوره‌ای رئیس کمیتۀ ملی المپیک ایران و قائم‌مقام و معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران بوده است.
عضویت در هیئت امنای مؤسسۀ مطالعات سیاسی و عضویت در هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی از جمله سوابق علمی و دانشگاهی صالحی امیری هستند.
از آثار پژوهشی سید رضا صالحی امیری می‌توان به کتاب‌های «مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی» و «مدیریت منازعات قومی در ایران» اشاره کرد.

زهرا خدایی، متولد 1361، استادیار گروه شهرسازی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی شهرری است. او، علاوه بر کتاب «مهاجرت نخبگان»، در نگارش کتاب «حاشیه‌نشینی و اسکان غیر رسمی: چالش‌ها و پیامدها» نیز با سید رضا صالحی امیری همکاری داشته است.