کتاب تبتی مردگان
روایت بودایی جهان پس از مرگ

کتاب تبتی مردگان: روایت بودایی جهان پس از مرگ
لحظۀ مرگ و آزادی روح از تن، به‌روایت آیین بودایی. کتاب «تبتی مردگان: روایت بودایی جهان پس از مرگ»، ضمن آموزش دستورات آیین بودا برای انتقال مُرده و انسانِ در حال مرگ به جهان پس از مرگ، فانی‌بودن جسم و جهان مادی را یادآور می‌شود و این را که جهان مادی محلّ گذر است و اعمال را باید پاک کرد تا در بند این دنیای فانی نماند.
اصل کتاب تبتی مردگان، چنانکه در مقدمۀ مینا غرویان بر ترجمۀ فارسی این کتاب توضیح داده شده، به زبان تبتی نوشته شده و متنی متعلق به قرن هشتم میلادی است. این اثر منسوب است به پَدما – سَمبهاوا، عارف هندی، که در قرن هشتم میلادی دستور داشت بودیسم را در تبت معرفی کند.
در مقدمۀ ترجمۀ فارسی کتاب تبتی مردگان درباره سرگذشت این کتاب، از زمان نگارش و بازیابی، تا ترجمۀ انگلیسی آن می‌خوانیم: «افسانه‌ها به ما می‌گویند، هنگامی که پدما – سمبهاوا از تبت دیدار می‌کرد، دریافت که تبتی‌های آن عصر و روزگار پذیرای آموزه‌های معنوی او نیستند و ناگزیر شد متن‌هایی را که به سنسکریت نوشته بود پنهان نماید. پس نوشته‌هایش را در جایی بسیار دور از انظار پنهان کرد و گذاشت و رفت تا آن متن‌ها در زمان مناسبی که پیام معنوی‌شان با اذهان آزاد و روشن دریافت شود، کشف گردند.
کارما لینگپا (1326 – 1386 م)، مشهورترین کسی است که نوشته‌های پدما – سمبهاوا را کشف و رمزگشایی کرده است. او در زندگی‌نامۀ خود نوشته است که پانزده ساله بود که چندین متن را در بالای کوهی در تبت یافت. او مجموعه تعالیمی با عنوان خود – زایشی ملکوتیان صلح و غضب از آگاهی به روشنی رسیده را پیدا کرد. این تعالیم مجموع همان متن‌هایی است که اینک با عنوان آزادی بزرگ از طریق شنیدن در ساحت پس از مرگ مشهور است.
کتاب تبتی مردگان نخستین بار در سال 1927، توسط لامَه کَزی دَوَ – سَمپدوپ به انگلیسی ترجمه و در انتشارات دانشگاه آکسفورد در لندن چاپ و منتشر شد. دکتر والتر ایوانز ونتز این عنوان را به خاطر عنوان مشابه متن‌های کتاب مصری مردگان برگزید.»
اساس ترجمۀ فارسی کتاب تبتی مردگان، ترجمۀ انگلیسی این کتاب است.

مروری بر کتاب تبتی مردگان
در کتاب تبتی مردگان با آداب و رسوم و تعلیماتی مواجه می‌شویم که مربوط به لحظۀ مرگ و انتقال مُرده از جهان زندگان به دنیای دیگرند.
برای درک بهتر این کتاب و ماهیت و جایگاه آن، بد نیست به قسمتی از مقدمۀ مترجم بر ترجمۀ فارسی این کتاب رجوع کنیم. در این مقدمه به‌طور مفصل به آیین بودایی و هندو و آموزه‌ها و مبنای فکری آن و آنچه کتاب تبتی مردگان برمبنای آن پدید آمده است، در چشم‌اندازی از تاریخ ادیان، پرداخته شده است. در بخشی از مقدمۀ ترجمۀ فارسی کتاب تبتی مردگان درباره این کتاب می‌خوانید: «کتاب تبتی مردگان (باردو تودول) کتاب مقدس بودایی‌هاست و گرچه در ظاهر مربوط به لحظات مرگ و ساحت پس از مرگ است، اما در حقیقت روش زندگی و چگونه زیستن را آموزش می‌دهد. یعنی این مرگ است که یادآور طریق درست زندگی کردن است؛ اما این تعلیم در واقع به صورت وارونه و از آخر به اول است. زیرا در ساحت پس از مرگ است که فرد درمی‌یابد چگونه زندگی کرده و اگر به جهان بازگردد باید چگونه زندگی کند.
با این هدف، کتاب دربردارنده تعالیمی است که به محتضر و سپس به متوفا کمک می‌کند از هرآنچه که او را پای‌بند جهان زمینی می‌کند – تعلقات و اعمال – رهایی یابد و وارد چرخۀ سمسارا (زندگی‌ها و مرگ‌ها) نشود و خود این وارد نشدن به چرخۀ حیات و مرگ، رستگاری است.»
آنچه در ادامه می‌آید بخشی‌ست از متن کتاب تبتی مردگان: «نیروی حیاتی آدم‌ها متناسب با نیک و بد بودن کارمای‌شان، در دو طرف اعصاب به سمت پایین جریان پیدا می‌کند و از تمامی سوراخ‌های بدن بیرون می‌زند. پس از آن است که ذهن شفاف و درخشان می‌شود.
این که گفته می‌شود وضعیت [انوار درخشان اولیه] به اندازه خوردن غذا طول می‌کشد [به] خوب و بد بودن وضعیت اعصاب [بستگی دارد] و هم‌چنین به این که آیا پیش از آن تمریناتی [در وضعیت رویارویی] وجود داشته یا خیر.
این که وقتی هشیاری – اصل تماماً از کالبد خارج می‌شود [به خودش می‌گوید] "من مرده‌ام، یا نمرده‌ام؟" آخرش نیست. او نزدیکان و خویشاوندانش را همان‌طور که قبلاً می‌دید، می‌بیند. او حتی شیون و زاری‌های آن‌ها را می‌شنود. توهم کارمایی هراسناک هنوز آشکار نشده است. و هنوز اشباح یا تجربیات وحشتناکی که سلاطین مرگ مسبب آن‌ها هستند ظاهر نگشته‌اند.»

درباره ترجمۀ فارسی کتاب تبتی مردگان
کتاب تبتی مردگان: روایت بودایی جهان پس از مرگ با ترجمه و مقدمۀ مینا غرویان و به همراه ترجمۀ تفسیر کارل گوستاو یونگ بر این کتاب، در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است.
مینا غرویان، متولد 1342، مترجم، ویراستار و نویسنده ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «تو، آن هستی: دگردیسی در استعاره‌های دینی»، «در پی سرچشمه‌های ادیان»، و «متافیزیک مسیحی» اشاره کرد. از غرویان همچنین رمانی با عنوان «آینۀ پشت و رو» منتشر شده است.

رتبۀ کتاب تبتی مردگان در گودریدز: 3.88 از 5.