اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می آمد؟

کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟ کله‌گنده‌ها جواب می‌دهند!» به‌گردآوری جما الوین هریس و تصویرگری استیو اتاردو
جواب‌های متخصصان به پرسش‌های گوناگون و ریز و درشت بچه‌ها. کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟ کله‌گنده‌ها جواب می‌دهند!»، با عنوان اصلی Big Questions from Little People: And Simple Answers from Great Minds، ماحصل پرسش‌هایی‌ست که جما الوین هریس، با همکاری ده مدرسۀ ابتدایی، از هزاران کودک بین چهار تا دوازده سال گردآوری کرده و آن‌ها را به دست متخصصان حوزه‌های گوناگون داده تا به این پرسش‌ها جواب بدهند.
در کتاب «اسکندر کبیر از قوربافه خوشش می‌آمد؟» با بی‌شمار پرسش علمی و فضایی و زیست‌شناختی و فلسفی و روانشناختی و ورزشی و... مواجهیم که از جانب بچه‌های بین چهار تا دوازده سال مطرح شده و متخصصان به آن‌ها جواب داده‌اند. در این کتاب با پرسش‌هایی گاه عجیب‌وغریب و بامزه و نیز جواب‌هایی ساده و موجز که گاهی رگه‌ای از طنز و شوخ‌طبعی هم در آن‌ها هست روبه‌رو می‌شویم.
بچه‌ها زیاد سؤال می‌پرسند و پیش می‌آید که بزرگترها از سؤالاتشان کلافه شوند چون نمی‌توانند به همۀ این سؤال‌ها جواب بدهند و پاسخ روشنی برای بعضی پرسش‌های عجیب‌وغریب و پیچیده یا حتی ساده بچه‌ها پیدا نمی‌کنند. این‌جور مواقع، مثلاً اگر در جایگاه مادر یا پدری باشیم که فرزندمان ازمان سؤالی پرسیده و این‌گونه به مخمصه‌مان انداخته، چه بسا آرزو کنیم کاش همیشه متخصصانی در همۀ زمینه‌ها دَمِ دست‌مان بودند که هر سؤالی در هر زمینه‌ای را بشود از آن‌ها پرسید و آن‌ها هم بتوانند به زبانی که برای بچه‌ها قابل فهم باشد به این سؤال‌ها جواب بدهند. خب چنین چیزی که عملاً ممکن نیست اما کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» کتابی‌ست که می‌تواند پاسخگوی این نیاز باشد.
کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» را جما الوین هریس گردآوری کرده و کار تصویرگری آن را استیو اتاردو انجام داده است. متن اصلی این کتاب اولین بار در سال 2012 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟»
کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» از مقدمۀ جما الوین هریس، گردآورنده کتاب، پرسش‌های مختلف و متنوع بچه‌ها درباره موضوعات مختلف و پاسخ‌های کارشناسان و متخصصان و دانشمندان علوم تجربی و طبیعی و انسانی به این پرسش‌ها و نیز یک فصل جانبی تشکیل شده است.
جما الوین هریس در یادداشتی که به‌عنوان مقدمه در ابتدای کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» نوشته است، درباره انگیزه گردآوری این کتاب می‌گوید: «سؤال‌هایی که بچه‌ها می‌پرسند، اغلب گیج‌کننده هستند. حتی اگر زمانی جواب یا بخشی از آن را می‌دانستید، شاید حالا فراموشش کرده باشید، یا فقط جوابی مبهم و ناکامل در ذهنتان باقی مانده باشد. تصور کنید در چنین موقعیتی بتوانید به متخصصی مشهور مراجعه و او را ترغیب کنید که به‌جای شما پاسخ سؤال را بدهد، آن هم به زبانی ساده که کودکان آن را بفهمند. هدف از نوشتن این کتاب همین بود.»
پرسش‌هایی که بچه‌ها در کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» مطرح کرده‌اند موضوعات مختلفی را، از فضا و کهکشان و طبیعت تا خواب و خوراک و عشق و بدن انسان و هنر و ادبیات و... در بر می‌گیرند.
از جملۀ بی‌شمار پرسشی که در کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» مطرح شده و متخصصان به آن‌ها جواب داده‌اند می‌توان به این‌ها اشاره کرد: «آیا حیوان کشف‌نشده‌ای هم وجود دارد؟»، «خوردن کِرم اشکال ندارد؟»، «اتم چیست؟»، «چرا بزرگ‌ترها رئیس هستند؟»، «چرا خون قرمز است و آبی نیست؟»، «رؤیاها چگونه ساخته می‌شوند؟»، «چقدر طول می‌کشد پیاده دور دنیا بگردیم؟»، «چطور عاشق می‌شویم؟»، «چرا حوصله‌ام سر می‌رود؟»، «چرا موسیقی داریم؟»، «فضایی‌ها واقعاً وجود دارند؟»، «باد از کجا می‌آید؟»، «چرا فقط دایناسورها منقرض شدند و بقیه‌ی حیوان‌ها منقرض نشدند؟»، «چرا کیک‌ها این‌قدر خوشمزه‌اند؟»، «چرا غذاها را می‌پزیم؟»، «وقتی در مسابقه‌های ورزشی شکست می‌خوریم، چطور خودمان را سرپا نگه ‌داریم؟»، «چرا جنگ می‌شود؟»، «چرا به دست‌شویی می‌رویم؟»، «چرا شیرها غرش می‌کنند؟»، «چرا پول وجود دارد؟»، «اولین کتاب را چه کسی نوشت؟»، «چرا فیل‌ها به خرطوم نیاز دارند؟»، «چرا بعضی‌ها بدجنس هستند؟»، «درخت‌ها چگونه هوایی را تولید می‌کنند که ما از آن تنفس می‌کنیم؟»، «چرا رنگ پوست آدم‌ها باهم فرق می‌کند؟»، «ممکن است قطب شمال و جنوب روزی کاملاً آب شوند؟»، «"خوبی" از کجا می‌آید؟»، «چرا خورشید این‌قدر داغ است؟»، «کدام حیوان بیشتر از همه در معرض انقراض است؟»، «چرا در عصر ویکتوریا همه‌ی کارها را بچه‌ها انجام می‌دادند؟»، «جاذبه چیست و چرا در فضا وجود ندارد؟»، «چرا نمی‌توانیم تا ابد زندگی کنیم؟»، «چطور آب توی ابرها می‌رود تا باران ببارد؟»، «مغز من چطور کنترلم می‌کند؟»، «چرا وقتی می‌خواهی زمان سریع بگذرد، آرام می‌گذرد؟»، «زنبور می‌تواند زنبوری دیگر را نیش بزند؟»، «چرا سیاره‌ها گرد هستند؟»، «اولین هنرمند چه کسی بود؟»، «چرا پنگوئن‌ها فقط در قطب جنوب زندگی می‌کنند و در قطب شمال نیستند؟»، «چه کسی اسم همه‌ی شهرها را انتخاب کرده است؟»، «چرا آب خیس است؟» و «نویسندگان ایده‌هایشان را از کجا می‌آورند؟»
کارشناسانی که در کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» به پرسش‌های کودکان در زمینۀ موضوعات مختلف جواب داده‌اند، از بین متخصصان و پژوهشگران و دانشمندان و نویسندگان مطرح حوزه‌های گوناگون انتخاب شده‌اند. از جملۀ این کارشناسان می‌توان به سِر دیوید اتنبرو، مستندساز و متخصص مشهور تاریخ طبیعی، نوام چامسکی، زبان‌شناس و فیلسوف و آلن دو باتن، فیلسوف و متخصص فلسفۀ عملی و کاربردی در زندگی روزمره، اشاره کرد.
کارشناسان سعی کرده‌اند در کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» به زبانی و ساده و شیرین به سؤالات بچه‌ها جواب بدهند. البته، چنانکه جما الوین هریس در مقدمۀ کتاب اشاره می‌کند، این کتاب ادعای این را ندارد که جواب اول و آخر را به سؤالات مطرح‌شده از جانب کودکان داده است. هریس در این مقدمه در معرفی کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» می‌نویسد: «این کتاب گلچینی از نظرهای مختلف و پاسخ شخصی متخصصان به پرسش‌های فردی و سلیقه‌ای کودکان است.»
آنچه می‌خوانید قسمتی‌ست از کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» که اختصاص دارد به این پرسش که «آیا حیوان کشف‌نشده‌ای هم وجود دارد؟» و پاسخ دیوید اتنبرو به آن؛ اتنبرو در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «بله، صدها یا شاید هزاران. تعداد دقیقش را کسی نمی‌داند، چون هنوز کشف نشده‌اند.
اگر روزی را در یکی از جنگل‌های بارانی استوایی بگذرانی و در سایبان جنگل میان بوته‌ها یا برگ‌های بالایی درختان، تور پروانه‌گیری‌ات را تندتند و فش‌فش‌کنان این‌طرف و آن‌طرف ببری، حتماً صدها حشره جمع خواهی کرد. خیلی از آن‌ها سوسک هستند. آیا ممکن است بعضی از آن‌ها ناشناخته باشند؟ این را باید از یک دانشمند سوسک‌شناس بپرسی. او خیلی از آن‌ها را فوری می‌شناسد، اما شاید تعداد کمی از آن‌ها او را گیج کنند.
آیا ممکن است گونه‌های جدیدی در میان آن‌ها باشد؟ دانشمند وقت زیادی را در موزه صرف بررسی و مقایسه‌ی آن‌ها با دیگر سوسک‌های موزه می‌کند یا در کتاب‌هایی که سوسک‌ها در آن‌ها توصیف شده‌اند به دنبال نمونه‌ای مشابه می‌گردد تا کاملاً مطمئن شود که گونه‌ای جدید در دست دارد. احتمالاً گونه‌ی جدیدی بین آن‌ها وجود دارد. در واقع به نظرم پیدا کردن دانشمند سوسک‌شناسی که بتواند این کار خیلی دشوار را انجام بدهد، از یافتن سوسکی ناشناخته سخت‌تر است.
البته حیوانات بزرگ ناشناخته کمیاب‌ترند. اگر به قسمتی از سیاره‌ی زمین بروی که کمتر کاوش شده است، یعنی عمیق‌ترین بخش اقیانوس‌ها، احتمال پیدا کردن یکی از این حیوان‌ها بیشتر است. فقط با زیردریایی‌های مخصوص آب‌های عمیق می‌توانید آن پایین بروید. این زیردریایی‌ها باید بی‌اندازه قوی باشند تا فشار زیاد آب را تحمل کنند. البته آن پایین مثل قیر تاریک تاریک است، پس برای جست‌وجو باید چراغ‌های پرنوری داشته باشید.
شاید زیر نور این چراغ‌ها برای یک لحظه چیزی را ببینید، اما بدون گرفتن آن و بررسی دقیقش نمی‌توانید مطمئن شوید که گونه‌ای جدید است. آن پایین گرفتن حیوانات کار خیلی دشواری است و به تجهیزات تخصصی نیاز دارد. اما اطمینان دارم در اعماق اقیانوس‌ها هنوز هیولاهایی هستند که تابه‌حال کسی آن‌ها را ندیده است.»
کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» با تصویرهایی از استیو اتاردو همراه است که مرتبط با موضوع هر بخش از کتاب طراحی شده‌اند.

درباره جما الوین هریس، گردآورنده کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» و استیو اتاردو، تصویرگر کتاب
جما الوین هریس (Gemma Elwin Harris) ویراستار مجله و نویسنده است. او قبلاً در کار تبلیغات خلاق بوده است.

استیو اتاردو (Steve Attardo) کارگردان هنری، طراح و عکاس است.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟»
کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟ کله‌گنده‌ها جواب می‌دهند!» با ترجمۀ فاطمه شمسی در انتشارات پرتقال منتشر شده است. از این کتاب ترجمۀ دیگری هم، با عنوان «پرسش‌های بزرگ از کوچک‌ترها و پاسخ‌های ساده از نوابغ» به‌قلم علی رضوانی در انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است.

رتبۀ کتاب «اسکندر کبیر از قورباغه خوشش می‌آمد؟» در گودریدز: 3.88 از 5.