پایان تئولوژی 2: تئولوژی و تاریخ

کتاب «پایان تئولوژی 2: تئولوژی و تاریخ» نوشته بیژن عبدالکریمی
Theology & History The End of Theology:
کتاب «پایان تئولوژی 2: تئولوژی و تاریخ» نوشته بیژن عبدالکریمی مقالاتی درباره تئولوژی است. بنابر گفته عبدالکریمی «پایان تئولوژی» به معنای ضدیت با سنت تاریخی و پشت کردن بدان نیست، بلکه اعلام این حقیقت است که «تئولوژی» همچون حائل و مانعی میان «روح سنت» و «تفکر» قرار گرفته است.
یادآوری می‌شود که کتاب «پایان تئولوژی» دارای دو جلد است. نویسنده در مقدمه ذکر می‌کند «مقدمه جلد نخست این کتاب دیباچۀ جلد دوم آن نیز هست.» کتاب حاضر مناسب برای بسط و گسترش تفکر از باورهای سنتی و تاریخی است.
مروری بر کتاب «پایان تئولوژی 2: تئولوژی و تاریخ»
کتاب دارای مقالاتی است که به بررسی انتقادی روش‌های مواجهه رویکردهای تئولوژیک به تاریخ پرداخته است. نویسنده در هر یک از مقالات با طرح پرسش‌هایی اساسی به بررسی و تحلیل موضوع مورد بحث پرداخته است. عبدالکریمی یکی از مقالات طولانی خود را پاسخ به استادیار فلسفه دانشگاه قم معرفی کرده و اصل مقاله استادیار فلسفه را نیز در ضمیمه کتاب گنجانده است.
فهرست مندرج در کتاب عبارت است از: «ما و هرمنوتیک»، «هرمنوتیک متن مقدس»، «اندیشۀ آخرالزمانی»، «تأملی بر تاریخ‌سازی‌های تئولوژیک»، «گفت‌وگویی میان دو سنت فلسفی تحلیلی و قارَه‌ای»، «ضرورت مواجهۀ پدیدارشناسانه با تاریخ و غرب»، «مواجهه‌های اصیل و غیر اصیل با تاریخ و سنت‌های تاریخی»، «مواجهه با جهانی دیگر: روشنفکری و ماهیت آن در تاریخ معاصر ایران»، «کدام تئولوژی؟ کدام تاریخ؟ نقدی بر مقالۀ «تأملی بر تاریخ‌سازی‌های تئولوژیک».
در بخشی از کتاب آمده است:
وجه فارق اساسی و بنیادین دیگری که میان «باورهای تئولوژیک» و دیگر احکام منطقی، ریاضیاتی، تجربی، اخلاقی و حقوقی وجود دارد این است که برخلاف دیگر احکام که درستی مضمون و محتوای خود را اگر نه به نحو مطلق لیکن تا حدود زیادی از تجربه یا ضرورت منطقی، یا ترکیب آن دو اخذ می‌نمایند یا می‌کوشند که اخذ نمایند، در باورها و احکام تئولوژیک اگر نه به نحو مطلق لیکن تا حدود زیادی این مرجعیت صدور آنهاست که ارزش و اعتبارشان را تعیین می‌کند. در باورها، برخلاف حساسیت ناقد، وجه تأکید این جانب در تعریف تئولوژی نه نفس ادعای جهان شمولیت و مطلق، ازلی، ابدی و فراتاریخی بودن برخی از گزاره‌ها بلکه قرار گرفتن سنت و فرهنگ به منزلۀ مرجع باورها و تلقی باورهایی که برخلاف احکام منطقی، ریاضیاتی، تجربی و تاریخی عموما آزمون‌ناپذیر و لذا اثبات‌ناپذیر و ابطال‌ناپذیرند.
خلط نگرش هستی‌شناسانه با نگرش معرفت شناسانه در بحث از «فلسفۀ تاریخ» ناقد محترم به نحوی انتقادی در خصوص مضمون مقالۀ اینجانب، پرسیده‌اند: «در تعریف تاریخ به منزله «فلسفه تاریخ» به نظر می‌رسد دو موضوع با هم خلط شده است: موضوع اول نگاه هستی‌شناسانه به تاریخ و فلسفۀ آن است. از این منظر، سؤال این است که آیا اصولا قوانینی ثابت، لایتغیر و یا احتمالاتی بر روند حوادث عالم حاکم است یا خیر. موضوع دوم نگاه، نگاه معرفت‌شناسانه به تاریخ و فلسفۀ آن است. از این منظر، سؤال این است که در صورت وجود چنان قوانینی، آیا آن قوانین قابل شناخت و کشف توسط انسان هستند یا خیر؛ و اگر هستند آیا اصولا چنین کشفی صورت گرفته یا نگرفته است؛ و اگر صورت گرفته، آیا چنان هستند که بتوان براساس آن‌ها تاریخ را پیش‌بینی نمود یا خیر؟ می‌توان از منظر هستی‌شناسی بر این باور بود که تمام حوادث عالم قطعی و از پیش تعیین شده هستند، به‌گونه‌ای که براساس قوانین علَی فیزیکی و یا قضا و قدر خداوند به پیش می‌روند، و در عین حال از منظر معرفت‌شناسی معتقد شد که، به رغم چنان باور هستی‌شناسانه‌ای، به هیچ‌وجه نمی‌توان آینده را پیش‌بینی نمود.
درباره نویسنده کتاب «پایان تئولوژی 2: تئولوژی و تاریخ»
بیژن عبدالکریمی فیلسوف ایرانی است که در سال 1342 به دنیا آمد. بیژن عبدالکریمی از منتقدان جدی نگاه سیاسی به مقوله فرهنگ و علوم انسانی اسلامی است. او عقیده دارد رویکرد اونتولوژیک باید جایگزین رویکردهای تئولوژیک و ایدئولوژیک شود. همچنین معتقد است که سنت فکری متفکرانی چون علی شریعتی و احمد فردید باید بازخوانی شود. او تفکر تئولوژیک را بر پایه تفکری جدلی و همین‌طور سیستماتیک به معنای خاص می‌داند.
کتاب‌های بیژن عبدالکریمی عبارتند از: «در جستجوی معاصریت»، «آیندۀ روحانیت و جهان معاصر»، «پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر»، «مشرکی در خانواده پیامبر»، «شریعتی و تفکر آینده ما»، «هایدگر و استعلا: شرحی بر تفسیر هایدگر از کانت»، «ما و جهان نیچه‌ای»، «ما و پست مدرنیسم: نقد و بررسی گفتمان پست مدرنیسم در ایران»، «مونیسم یا پلورالیسم: واکاوی هستی‌شناسی یک نظریه اجتماعی (تحلیل و نقد دیدگاه داریوش شایگان در افسون‌زدگی جدید)»، «هگل یا مارکس: نقدی بر جریان روشنفکری ایران»، «رهایی بخشی یا سلطه‌: نقدی بر نظام آموزش و پرورش ایران» و «مجموعه شعر قصۀ من و تو».
عبدالکریمی همچنین در حوزۀ ترجمه و ویرایش کتاب نیز فعالیت دارد و چندین کتاب در زمینه فلسفی را ترجمه و ویرایش کرده است.
درباره چاپ و نشر کتاب «پایان تئولوژی 2: تئولوژی و تاریخ»
کتاب تألیفی «پایان تئولوژی 2: تئولوژی و تاریخ» نوشته بیژن عبدالکریمی را انتشارات نقد فرهنگ برای علاقه‌مندان چاپ و منتشر کرده است.