تجربه و طبیعت

کتاب «تجربه و طبیعت» اثر جان دیویی
نسخۀ بازنگری و بازنویسی شدۀ مجموعه‌ای از سخنرانی‌های جان دیویی درباب تجربه و طبیعت و رابطۀ دانش و ذهن با طبیعت و جهان بیرون. کتاب «تجربه و طبیعت»، با عنوان اصلی Experience and Nature، مجموعه‌ای از مباحث فلسفی جان دیویی، فیلسوف و روانشناس امریکایی، دربارۀ ماهیت ذهن و رابطۀ میان ذهن و ماده و نسبت اندیشه و عمل است.
جان دیویی در کتاب «تجربه و طبیعت» موضوعات مختلفی را، با محوریت رابطۀ ذهن و ماده و دانش و جهان بیرون از ذهن، از منظری فلسفی مورد بررسی و تحلیل قرار داده است.
کتاب «تجربه و طبیعت» علاقه‌مندان فلسفه را با بخشی از دیدگاه‌های دوران پختگی فکری جان دیویی آشنا می‌کند.
متن اصلی کتاب «تجربه و طبیعت» اولین بار در سال 1925 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «تجربه و طبیعت»
پرسش بنیادینی که جان دیویی در کتاب «تجربه و طبیعت» بر آن است که پاسخی برای آن ارائه دهد این است که چه نوع پیوند و رابطه‌ای میان تجربۀ آگاهانه و طبیعت وجود دارد.
دیویی در کتاب «تجربه و طبیعت» آگاهی را نه چیزی جدا از طبیعت که بخشی از سازوکار طبیعت می‌بیند و از پیوندی که میان آگاهی و طبیعت برقرار است سخن می‌گوید. به‌اعتقاد دیویی آگاهی سازوکاری است برآمده از رَوَند تکاملی طبیعت، یعنی آگاهی محصول تکامل طبیعت و پدیدآمدن امکانِ نگاهِ طبیعت به خود و ایجاد تغییر و تحول در خود است. دیویی بر همین مبنا در کتاب «تجربه و طبیعت» از انسان آگاه نه به‌عنوان موجودی جدا از طبیعت و برتر از آن، بلکه به‌عنوان جزئی از طبیعت و محصول فرایند خود طبیعت سخن می‌گوید و از همین منظر است که در کتاب «تجربه و طبیعت» از پیوند میان تجربه با طبیعت می‌گوید و نوع این پیوند را شرح می‌دهد.
پیوند میان فکر و عمل از موضوعات مهمی است که در کتاب «تجربه و طبیعت» در بحث از رابطۀ آگاهی و جهان بیرون به آن پرداخته شده است.
دیویی در کتاب «تجربه و طبیعت» دو وجه ثابت و متغیر را برای طبیعت قائل است. او بر این عقیده است که وجه متغیر طبیعت همان وجهی است که برای ما مسئله‌آفرین می‌شود و تفکر و پژوهش را در واکنش به خود پدید می‌آورَد. چنانکه دیویی در کتاب «تجربه و طبیعت» مطرح می‌کند تفکر پاسخی به وجه متغیر و بی‌ثبات طبیعت است و انسان با انگیزۀ پاسخ به همین وجه طبیعت است که فکر و تحقیق می‌کند.
دیویی در کتاب «تجربه و طبیعت» از این موضوع بحث می‌کند که باورهای ما بر اعمالمان و از این طریق بر محیط زندگی‌مان تأثیر می‌گذارند. این باورها، چنانکه در کتاب «تجربه و طبیعت» توضیح داده شده، در مواردی به تغییر نسبت ما با محیط می‌انجامند و در مواردی هم ساختار فیزیکی محیط را تغییر می‌دهند و تغییر در محیط به تجربه‌ای تازه منجر می‌شود.
کتاب «تجربه و طبیعت» از یادداشتی از هارتری بِرالگزندر دربارۀ پال کرس و بنیادی که به نام و یاد او تأسیس شد و جان دیویی اولین بار سخنرانی‌های منتشرشده در کتاب «تجربه و طبیعت» را در آن‌جا ایراد کرد، مقدمۀ نویسنده و ده فصل تشکیل شده است.
فصل‌های ده‌گانۀ کتاب «تجربه و طبیعت» عبارتند از: «تجربه و روش فلسفی»، «وجود به‌مثابۀ امری متزلزل و امری ثابت»، «طبیعت، غایات و تاریخچه‌ها»، «طبیعت، وسیله و دانش»، «طبیعت، مفاهمه و معنا»، «طبیعت، ذهن و سوژه»، «طبیعت، حیات و بدن – ذهن»، «وجود، ایده‌ها و آگاهی»، «تجربه، طبیعت و هنر»، «وجود، ارزش و نقد».

دربارۀ جان دیویی، نویسندۀ کتاب «تجربه و طبیعت»
جان دیویی (John Dewey)، متولد 1859 و درگذشته به سال 1952، فیلسوف و روان‌شناس امریکایی بود. از دیویی به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین دانشمندان امریکایی نیمۀ اول قرن بیستم یاد می‌شود.
دیویی یکی از نخستین فیلسوفان پراگماتیست (عمل‌گرا) و نیز یکی از بنیانگذاران روانشناسی کارکردی است. او متفکری اصلاح‌طلب و طرفدار آموزش مترقی، لیبرالیسم و دموکراسی بود و در آثارش از دموکراسی، چه در عرصۀ ارتباطات و روزنامه‌نگاری و چه در عرصه‌های آموزش و سیاست، دفاع می‌کرد.
دیویی از چهره‌های اصلی اصلاح آموزش در قرن بیستم بود و شهرتش هم بیش از هرچیز به‌خاطر نوشته‌هایش دربارۀ آموزش و پرورش است اگرچه آثار او حوزه‌های متنوعی را، از معرفت‌شناسی گرفته تا متافیزیک و زیبایی‌شناسی و هنر و منطق و نظریۀ اجتماعی و اخلاق، دربرمی‌گیرد.
از آثار جان دیویی می‌توان به کتاب‌های «هنر به‌منزلۀ تجربه»، «بازسازی در فلسفه»، «جست‌وجوی یقین» و «منطق: نظریۀ تحقیق» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «تجربه و طبیعت»
کتاب «تجربه و طبیعت» با ترجمۀ یاسر پوراسماعیل، همراه با مقدمه‌ای مفصل از مترجم در معرفی جان دیویی و اندیشه‌هایش و شرح مبانی و مباحث اصلی کتاب «تجربه و طبیعت»، در نشر بیدگل منتشر شده است.
یاسر پوراسماعیل، متولد 1361 در بابل، مترجم، پژوهشگر و مدرس فلسفه و اخلاق‌پژوه ایرانی است. پوراسماعیل دارای دکترای فلسفۀ تحلیلی از پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM) تهران است. کار پژوهشی او بیشتر در زمینۀ فلسفۀ ذهن، معرفت‌شناسی و معرفت‌شناسی اخلاق است.
پوراسماعیل در پروژۀ ترجمۀ مقالات استنفورد نیز همکاری داشته است.
از ترجمه‌های یاسر پوراسماعیل می‌توان به کتاب‌های «ذهنِ آگاه: در جستجوی نظریه‌ای بنیادی»، «متفکران بزرگ فلسفۀ ذهن»، «فضیلت‌های اجتماعی به روایت مدرسۀ دوباتن»، «آن زن دیگر»، «کوئنتین تارانتینو و فلسفه: چگونه با یک انبردست و چراغ لحیم‌کاری فلسفه‌ورزی کنیم؟»، «فلسفۀ رمان» و «پینک فلوید و فلسفه: مراقب آن اصل باش، یوجین!» اشاره کرد.