ابله

ابله
فیودور داستایفسکی
مهری آهی
ناشر: خوارزمی

کتاب «ابله» اثر فیودور داستایفسکی
از شاهکارهای داستایفسکی و یکی از چهار رمان برجسته او که در آن به شرح بی‌ایمانی و فساد پترزبورگ در قرن نوزدهم پرداخته شده است. با نگاهی به این مضمون، برخی منتقدان رمان «ابله» را در تداوم «جنایت و مکافات» مورد بررسی قرار داده‌اند.
داستایفسکی در رمان «ابله» بی‌پروا به نقد تمام طبقات و لایه‌های اجتماعی روسیه پرداخته است و بر این اساس در این رمان می‌توان بخش مهمی از دیدگاه‌های اجتماعی و اخلاقی او را نیز دریافت.
ایده و چارچوب رمان «ابله» در پاییز 1867 در ذهن داستایفسکی شکل می‌گیرد اما کار نوشتن رمان چند ماهی پس از آن آغاز می‌شود.
کتاب «ابله» با چندین ترجمه به فارسی منتشر شده است و یکی از این ترجمه‌ها که بر اساس متن اصلی صورت گرفته ترجمه مهری آهی است. البته سرنوشت این‌گونه رقم خورد که هنوز کار این ترجمه به پایان نرسیده مهری از دنیا برود و چند فصل پایانی رمان ترجمه نشده باقی بماند. این چند فصل را ضیاء فروشانی به فارسی برگرداند و او نیز همچون مترجم اصلی اثر، نسخه روسی رمان را مبنای کارش قرار داد. سرانجام ترجمه مهری آهی از رمان «ابله» پس از بارها بازخوانی و ویرایش بعد از مرگ او منتشر شد.

مروری بر کتاب «ابله»
داستایفسکی در برخی از آثار مهمش به نقد مناسبات اجتماعی و اخلاقی روسیه قرن نوزدهم پرداخته است. در میان این دسته از آثار او، کتاب «ابله» جایگاهی کم‌نظیر دارد چرا که او در این رمان نشان داد که فساد و طمع و درنده‌خویی در بین تمام طبقات اجتماع، از اعیان و اشراف و افسران عالی‌رتبه گرفته تا روشنفکران و مردم عادی، به شکل نامحسوسی ریشه دوانیده است.

رمان «ابله» چهار قهرمان اصلی دارد که شامل دو مرد و دو زن است. یکی از قهرمان‌های مرد داستان شاهزاده میشکین است که خوش‌طنیت‌ترین و نجیبت‌ترین شخصیت رمان است. دیگر قهرمان مرد رمان «ابله» راگوژین نام دارد. او فردی است ثروتمند و سوداگر با روحیه‌ای سرکش و عامی و شخصیتی تربیت نشده. راگوژین اما وجهی دیگر هم دارد و آن اینکه آدمی صادق و اصیل است.
دو قهرمان زن کتاب «ابله» هم یکی زنی است زیبارو و نجیب‌زاده با نام آگلایا و دیگری ناستاسیا فیلیپونا که او نیز زیبا است و خوش‌سخن اما در نوجوانی‌اش مورد تجاوز مردی از طبقه اشراف قرار گرفته است.
در بخشی از ترجمه مهری آهی از رمان «ابله» می‌خوانیم: «اواخر ماه نوامبر، در حالی که هوا هنوز قدری گرم بود، در حدود ساعت نه صبح قطار ورشو-پترزبورگ با سرعت تمام نزدیک می‌شد. هوا چنان مرطوب و مه‌آلود بود که نور خورشید به سختی اثر می‌نمود. از درون پنجره‌های واگن به دشواری می‌شد در ده قدمی چیزی را تشخیص داد؛ چه از راست و چه از چپ. در میان مسافران افرادی هم بودند که از خارج برمی‌گشتند. بیش از همه، کوپه‌های درجه سوم پر بود و آن هم مملو از کسبه که از راه چندان دوری هم نمی‌آمدند. همه به طور معمول خسته بودند و چشم‌هایشان در طول شب ورم کرده بود و صورت‌هایشان از شدت سرمای زیادی، مانند مه، زرد کمرنگ می‌نمود. در یکی از واگن‌های درجه سه، از سحرگاه، دو مسافر کنار پنجره در مقابل هم قرار گرفته بودند. هر دو جوان بودند، بار کمی همراه داشتند، لباس هیچ یک از آنان فاخر نبود، قیافه‌هایشان کاملا جالب توجه می‌نمود و هر دو می‌خواستند که سرانجام با یکدیگر صحبت کنند.»

درباره فیودور داستایفسکی نویسنده کتاب «ابله»
فیودور داستایفسکی در یازدهم نوامبر 1821 در مسکو متولد شد. پدرش گرچه تباری اشرافی داشت اما در این زمان دیگر از درجه اعتبار افتاده بود. او یک جراح نظامی بود که از ارتش استعفا داده و در زمان تولد فیودور، دکتر بیمارستان مارینسکی در مسکو برای فقرا شده بود. مادر داستایفسکی، ماریا نخائوا، دختر بازرگان متمولی بود که او نیز تا حدی مقام و موقعیت خود را از دست داده بود. فیودور به همراه برادر بزرگ‌تر و خواهرهای کوچک‌ترش در محوطه بیمارستان مارینسکی و در بخش الحاقی به ساختمان اصلی بیمارستان رشد کرد. او در انزوا رشد کرد و تا مدت‌ها در خانه درس خواند و با سلطه پدری مستبد روبه‌رو بود. در سیزده‌سالگی به مدرسه‌ای خصوصی در مسکو رفت و در شانزده سالگی او را به مدرسه مهندسی نظامی در سن‌پترزبورگ فرستادند. داستایفسکی در این دوره با اشتیاق آثار شاخص نویسندگان مختلف را خواند و سلیقه ادبی‌اش شکل گرفت و به خصوص علاقه زیادی به گوگول پیدا کرد. در سال 1843 داستایفسکی از مدرسه نظامی فارغ‌التحصیل شد و بعد از یک سال خدمت اجباری، با کناره‌گیری از مقام نظامی‌اش به نویسندگی روی آورد. اولین رمان او با عنوان «مردم فقیر» یا «بیچارگان» در 1846 منتشر شد و شهرت و مقبولیت زیادی برایش به همراه آورد. داستایفسکی زندگی پرفراز و نشیبی داشت و استبداد تزاری دامن او را هم گرفت. با درگرفتن شورش‌های انقلابی در سراسر اروپا در 1848، موج تازه‌ای از سرکوب به روسیه هم رسید و در نتیجه آن داستایفسکی در 1849 بازداشت شد و به چهار سال حبس با اعمال شاقه و تبعید محکوم شد. داستایفسکی پس از رهایی رمان‌های متعددی نوشت که برخی از آنها در شمار شاخص‌ترین شاهکارهای ادبیات جهانی به شمار می‌روند. او در طول شصت سال زندگی‌اش یعنی تا بیست‌وهشتم ژانویه 1881، نه تنها به یکی از مهم‌ترین چهره‌های ادبیات روسیه بلکه به قله‌ای در ادبیات جهانی بدل شد و در زمان حیاتش به شهرتی عام دست پیدا کرد. «جنایت و مکافات»، «ابله»، «برادران کارامازوف»، «قمار باز»، «جوان خام» و «نیه توچکا» عناوین برخی از آثار ترجمه شده داستایفسکی به فارسی است.

درباره ترجمه کتاب «ابله»
کتاب «ابله» با ترجمه مهری آهی در نشر خوارزمی منتشر شده است.
مهری آهی، متولد 1298 در تهران، مترجم ادبی، استاد ادبیات و فعال اجتماعی بود. پدر او دیپلمات بود و چهره شناخته شده‌ای به شمار می‌رفت. آهی تحصیلات ابتدایی و متوسطه‌اش را در مدرسه فرانسوی ژاندارک سپری کرد و سپس در دانشسرای عالی و دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در رشته زبان و ادبیات فارسی ادامه تحصیل داد. او مشغول تحصیل در مقطع دکتری رشته ادبیات بود که به دلیل ماموریت شغلی پدرش همراه با او به شوروی رفت. آهی در دانشگاه لومونوسوف مسکو به تحصیل در رشته زبان و ادبیات روسی مشغول شد اما این‌بار هم تحصیلاتش نیمه‌کاره ماند چون با بیماری پدرش خانواده به تهران بازگشتند. او پس از مدتی به اروپا رفت و در لندن و پاریس به تحصیل در رشته ادبیات تطبیقی و نیز زبان و ادبیات روسی مشغول شد و در این رشته تا مقطع دکتری تحصیل کرد. سپس به ایران بازگشت و استاد ادبیات و زبان روس در دانشگاه تهران شد. آهی با زبان‌های فرانسوی و انگلیسی نیز آشنا بود. «پدران و پسران»، «ابله»، «جنایت و مکافات» و «قهرمان عصر ما» از جمله ترجمه‌های آهی هستند.