اسماعیل کاداره

اسماعیل کاداره (Ismail Kadare)، متولد 1936 و درگذشته به سال 2024، داستان‌نویس، شاعر، جُستارنویس، فیلمنامه‌نویس و نمایشنامه‌نویس آلبانیایی بود. از کاداره به‌عنوان یک چهرۀ برجستۀ ادبی و یک روشنفکر بین‌المللی و نیز یکی از بزرگترین نویسندگان و روشنفکران قرن بیستم و بیست‌ویکم و صدایی جهانی علیه توتالیتاریسم یاد شده است. «نیویورک تایمز» اسماعیل کاداره را یک شخصیت ملی توصیف می‌کند و ضمن مقایسۀ محبوبیت او در آلبانی با محبوبیت مارک تواین در امریکا، می‌نویسد: «به‌سختی می‌توان خانواده‌ای آلبانیایی را بدون کتابی از کاداره یافت.» کاداره را با نیکلای گوگول، فرانتس کافکا، جورج اورول، میلان کوندرا، گابریل گارسیا مارکز و بالزاک مقایسه کرده‌اند. کاداره از منتقدان جدی و سرسخت سیاست‌های سختگیرانۀ آلبانیِ کمونیستی بود. او سرانجام در سال 1990 به فرانسه پناهنده شد چون در آلبانی به‌شدت زیر فشار حکومت بود و از طرف پلیس مخفی امنیت این کشور تهدید می‌شد. سه رمان او وقتی هنوز در آلبانیِ کمونیستی زندگی می‌کرد در آن کشور ممنوع شد و کاداره برای فرار از سانسور به ترفندهایی مانند تمثیل و افسانه و کنایه و رمز رو آورد. کاداره با رمان «ژنرال ارتش مرده» که اولین رمان منتشرشده‌اش بود و ترجمۀ این رمان به زبان فرانسوی به شهرتی ورای مرزهای آلبانی دست یافت، اگرچه منتقدان رسمی آلبانیِ کمونیست این رمان را چون در چارچوب‌ها و قالب‌های ادبیات رئالیسم سوسیالیستی نوشته نشده بود مورد انتقاد قرار دادند و به آن تاختند. کاداره پیش از انتشار «ژنرال ارتش مرده»، بیشتر بر سرودن شعر تمرکز داشت و در آلبانی او را به‌عنوان شاعر می‌شناختند. از دیگر آثار اسماعیل کاداره می‌توان به کتاب‌های «زمستان سخت»، «کاخ رویاها»، «آوریل نافرجام»، «دخترِ آگامِمنون»، «عُقاب» و «سریر سرخ» اشاره کرد. کاداره بابت آثارش جوایز زیادی گرفت که از جملۀ آن‌ها می‌توان به جایزۀ من بوکرِ سال 2005 اشاره کرد. نام او کم‌وبیش پای ثابت گمانه‌زنی‌ها دربارۀ جایزۀ نوبل ادبیات بود.