ریگودون

کتاب «ریگودون» اثر لویی فردینان سلین، ترجمه افتخار نبوی‌نژاد، نشر فرهنگ جاوید
آخرین رمان لویی فردینان سلین یا به تعبیری یک وقایع‌نامه که خود سلین در وصف‌اش گفته بود: «من، وقایع‌نگار دلقک‌های بزرگم.» در روزهایی که سلین سایه مرگ را بیش از هر زمان دیگری حس می‌کرد مشغول نوشتن رمانی بود با نام «ریگودون» که دمی از نوشتنش غافل نمی‌شد. او می‌خواست هر طور شده این آخرین رمانش را پیش از مرگ تمام کند و سرانجام صبح روز اول ژوئن سال 1961 خبر پایان رمان را داد. او در نامه‌ای به همسر سومش، لوست، که تا لحظه مرگ سلین در همین سال کنارش بود، خبر داد که نوشتن «ریگودون» تمام شده است. پس از آن، نامه‌ای هم به گاستون گالیمار نوشت تا او را نیز از پایان کتاب مطلع کند. تقدیر چنین رقم خورد که ساعت 6 غروب همان روز سلین درگذشت اما به هر حال این آخرین اثرش به طور کامل به دست ما رسید.
در میان آثار لویی فردینان سلین سه رمان «شمال»، «قصر به قصر» و «ریگودون» را تریلوژی یا سه‌گانه او می‌دانند. رمان «ریگودون» هفت سال پس از مرگ سلین در سال 1969 منتشر شد. این رمان بین سال‌های 1960 و 1961 در مودون با خطی زیبا اما نه چندان خوانا و گاه ناخوانا نوشته شده است.
شرایط زمان و مکان، ماجراها و شخصیت‌ها در رمان «ریگودون» همان‌هایی است که در دو رمان «شمال» و «قصر به قصر» نیز با آنها سروکار داریم.

مروری بر کتاب «ریگودون»
شخصیت‌های رمان «ریگودون» یکی سلین است و دیگری همسرش لوست و نیز لوویگانِ بازیگر، معروف به لاویگ، و البته بِبِر. لوویگان این گربه را، که بعدها نامدارترین گربه ادبیات معاصر فرانسه شد در سال 1932 در بخش حیوانات خانگی فروشگاه ساما ریتن خرید و نامش را بِبِر گذاشت. این گربه‌ای است که مسئولیت نگهداری‌اش به لوست و لویی فردینان سلین سپرده می‌شود و با آنها در سفرهایشان از خلال اروپای غرق در آتش و خون همراه می‌شود. او مکان‌هایی چون زندان و بیمارستان و تبعید را تجربه می‌کند و در سال 1952 در سن بیست سالگی در مودون می‌میرد.
کتاب «ریگودون» شخصیت‌های دیگری هم دارد اما آنها را می‌توان سیاهی لشکر دانست.
سلین در کتاب «ریگودون» نیز مثل بسیاری دیگر از آثارش به جنگ و تبعات آن توجه کرده است. در «ریگودون» شرحی از سفری اجباری‌ به همراه همسرش داده است؛ سفری از ترس جان و برای دوری از مجازاتی که اتهام همکاری با نازی‌ها می‌توانست به همراه داشته باشد. سلین در 1943 با لوست آلمانزو، رقصنده، ازدواج کرد و لوست همراه دایمی سلین از 1936 تا زمان مرگ نویسنده بود و در این سفرهای پرمخاطره نیز او را همراهی کرده بود.
راوی اول شخص کتاب «ریگودون» صریح است و خشمگین است و بی‌پروا و البته گاهی هم بددهن. سلین یک‌بار در نامه‌ای درباره صراحت و بددهنی در آثارش نوشته بود: «...من همان‌طوری می‌نویسم که حس می‌کنم... ازم خرده می‌گیرند که بددهنم، زبان بی‌ادبانه دارم. در این صورت این خرده را باید از رابله، ویرون، بروگل و خیلی‌های دیگر هم گرفت... از بیرحمی و خشونت دائمی کتاب‌هایم انتقاد می‌کنند... چه کنم، این دنیا ذاتش را عوض کند، من هم سبکم را عوض می‌کنم.» سلین در کتاب «ریگودون» بخشی دیگر از ذات این دنیا را به سبک خودش روایت کرده است.
سلین در کتاب «ریگودون» خواننده را با وحشت و هرج‌ومرج‌های مرگ‌آور سال‌های بحرانی جنگ آشنا می‌کند. در ابتدای کتاب «ریگودون» متنی از فرانسوا ژیبو، وکیل و نویسنده فرانسوی که چند اثر درباره سیلن نوشته، آمده است. او در بخشی از یادداشت‌اش درباره دشواری‌های سلین در زمان نوشتن کتاب «ریگودون» نوشته: «دو روایت ریگودن کار دشوار سلین را گواهی می‌دهند، زیرا صفحه و شاید سطری نیست که خط‌خوردگی نداشته باشد؛ واژه‌ای جایگزین واژه‌ای دیگر می‌شود، بعد در نهایت واژه سومی جای واژه اول را می‌گیرد، سپس کل عبارت بازبینی، اصلاح و از سر گرفته می‌شود. این بازسازی مداوم متن است که نشان می‌دهد به چه دلیل سلین لازم می‌داند بابت سبک خود آن همه نگران باشد و زمانی دست از سر جملاتش بردارد که مطمئن شده خواننده می‌تواند از آن پس باور کند که عبارت نوشته نشده، بلکه گفته شده... از همان سطر نخست.»

درباره لویی فردینان سلین نویسنده کتاب «ریگودون»
لویی فردینان دتوش، با نام مستعار سلین، در سال 1894 در کوربه‌ووآ در حومه پاریس به دنیا آمد. پدرش کارمند یک موسسه بیمه و مادرش خرازی‌فروش بود و کودکی سلین عملا در مغازه مادرش گذشت. خانواده سلین می‌خواستند که که او در آینده به تجارت بپردازد و برای این منظور او مدتی به آلمان و انگلیس فرستاده شد. او مدتی برای امرار معاش به کارهای مختلفی مشغول بود تا اینکه به تحصیل پزشکی مشغول شد. سلین به «پزشک فقرا» مشهور بود و حتی وقتی نویسنده‌ای مشهور شد باز به طبات می‌پرداخت. سلین یکی از مهم‌ترین و در عین حال جنجالی‌ترین نویسندگان قرن بیستم است. او با همان اولین کتابش یعنی «سفر به انتهای شب» که در 1932 منتشر شد، موفقیت و شهرت زیادی به دست آورد و به عنوان نویسنده‌ای نوآور با زبانی انقلابی مطرح شد. «مرگ قسطی» دومین رمان سلین بود که اگرچه در ابتدا چندان مورد توجه قرار نگرفت اما امروز به اعتقاد اغلب منتقدان شاهکار یا یکی از شاهکارهای سلین به شمار می‌رود. سلین در سال‌های جنگ دوم جهانی مواضعی در دفاع از آلمان گرفت و این باعث شد که سایه دفاع از فاشیسم برای مدتی طولانی بالای سرش باشد. با این‌حال امروز سلین متعلق به ادبیات است و نه سیاست گرچه پس از سال 1938 این‌طور به نظر می‌رسید که او ادبیات را به نفع سیاست کنار گذاشته است. در اواخر دهه 1930 او پرحاشیه‌ترین و بی‌ملاحظه‌ترین نویسنده ضدیهودی فرانسه بود و در سال‌های جنگ به همکاری یا دست‌کم هواداری از نازی‌ها متهم شده بود. با گذشت زمان به مرور این مواضع سلین به فراموشی سپرده شد و او دوباره در مقام برجسته‌ترین و تاثیرگذارترین نویسنده قرن بیستم فرانسه مطرح شد. سلین امروز به عنوان آخرین کلاسیک فرانسوی شناخته می‌شود و آثارش از پرفروش‌‌ترین کتاب‌های داستانی است. سلین را به عنوان احیاکننده زبان فرانسوی می‌شناسند که با شکستن چارچوب‌های کهنه این زبان و استفاده از زبان محاوره‌ای خشن و به کار بستن زبان شفاهی و عامیانه در آثارش بدعتی در رمان معاصر به وجود آورد. با این همه سلین از تنهاترین چهره‌های ادبیات قرن بیستم بود و هنگام مرگش در 1961، روزنامه‌های فرانسوی بسیار مختصر به او پرداختند. «جنگ»، «افسانه‌ای برای وقتی دیگر»، «مرگ قسطی»، «گفت‌وگو با پروفسور ایگرگ»، «ریگودون» و «معرکه» برخی دیگر از کتاب‌های سلین هستند که به فارسی ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «ریگودون»
کتاب «ریگودون» با ترجمه افتخار نبوی‌نژاد در نشر فرهنگ جاوید شده است.
افتخار نبوی‌نژاد، مولد 1332، مترجم ایرانی است. «پترزبورگ»، «مسیر مرگبار»، «راهبه» و «گفت‌وگوهایی با پرفسور ایگرگ» عناوین برخی از ترجمه‌های او هستند.