پایان الهی یا بشری تاریخ

کتاب «پایان الهی یا بشری تاریخ» نوشته جوپل کرول
(مجادله بلومنبرگ، لوویت و اشمیت درباب سکولاریزاسیون و مدرنیته)

A human end to history?
کتاب «پایان الهی یا بشری تاریخ» نوشته جوپل کرول مسائل خاص آثار هانس بلومنبرگ را بررسی می‌کند. همچنین کرول با طرح پرسش مهمی به آرا و اندیشه‌های سه متفکر الهیاتی‌اندیش معاصر «هانس بلومنبرگ»، «کارل لوویت» و «کارل اشمیت» می‌پردازد. کتاب «پایان الهی یا بشری تاریخ» اثری قابل تأمل درباره الهیات اجتماعی و الهیات سیاسی است.
هانس بلومنبرگ اندیشمند، فیلسوف ضد افلاطونی و موافق پدیدارشناسی بود. شهرت او به سبب نوشتن آثاری درباره پس از رنسانس اروپایی، همچنین گسست عمیق آن نسبت به دوره قرون وسطای اروپا بود. دفاع بلومنبرگ از ایده گسست عصر جدید از قرون وسطی در مقابل اندیشمندانی چون کارل اشمیت است. اشمیت معتقد است تفکر عصر جدید مفاهیم مرکزی آن چیزی جز مفاهیم سکولار شده کلام مسیحی نیستند. بلومنبرگ برای حل بحران‌هایی حل نشده در تاریخ از اندیشه‌های کیهان‌شناختی مدرن بهره می‌برد تا مشروعیت دوران مدرن را اثبات کند.
جوپل کرول برای ترجمه فارسی در پیشگفتار نوشته است: «با این حال، جدای از اشتباهات و تقصیرات شخصی‌ام، بی‌نهایت متأسفم که اندیشه‌های هانس بلومنبرگ، هنوز که هنوز است، چندان در مباحث مربوط به قلمرو دین در زندگی عمومی و جامعۀ مدنی غرب، مورد توجه قرار نگرفته است.
درباره کتاب «پایان الهی یا بشری تاریخ»
نویسنده در کتاب می‌کوشد تا به این پرسش پاسخ دهد: آیا مدرنیته نسبت به اعصار قبل از خود، خودآیینی و خود بنیادی دارد یا نسبت به ادوار خود وابسته است؟ او برای پاسخ سراغ سه متفکر می‌رود و آرا و اندیشه‌های آنان را مورد بحث قرار می‌دهد. جوپل کرول بلومنبرگ را با فرانتس کافکا مقایسه می‌کند. کارل لوویت از دیگر اندیشمندانی است که مورد بحث نگارنده در کتاب بوده است.لوویت از کسانی است که دوران جدید را به اندازه دوران قرون وسطی نامشروع می‌داند. او گسست از طبیعت را معیارمشروعیت قرار داده است و می‌گوید دوران قرون وسطی و همچنین دوران مدرن نتیجه‌ی این گسست هستند بنابراین هر دو به یک میزان نامشروع‌اند. کارل اشمیت سومین متفکر اثرگذار در کتاب است. اشمیت میان این متفکران تنها شخصی است که اوتوپیای سکولار را نمی‌‌پذیرد. او معتقد است اتوپیا ممکن است در عالم واقع محقق شود.
کتاب با پیشگفتار نویسنده برای ترجمۀ فارسی و مقدمه‌‌ی مفصلی از مترجم آغاز می‌شود. مقدمۀ کتاب «سکولاریزاسیون و «مشروعیت دوران مدرن» نام دارد و در آن مشروعیت جهان سکولار، الهیات سیاسی چپ و ... تعابیر و مفاهیمی که بلومنبرگ آنها را مشکل‌ساز می‌دانست شرح داده می‌شود. «راه هانس بلومنبرگ به دفاعیه‌پردازی از عصر مدرن» عنوان مبحث بعدی کتاب است که در آن مواردی نظیر «نجات دستاوردهای مدرنیته»، «یادداشتی در باب بلومنبرگ و هایدگر»، «مقابله با بقایای آخرت‌شناسی»، «تصدیق مرگ خدا»، «بازاندیشی در خاستگاه‌های عصر مدرن» و... ارائه شده است. «مدرنیسم توأم با اکراهِ کارل لوویت» و «مجادلۀ لوویت و بلومنبرگ» مباحث بعدی کتاب هستند. در قسمت «پایان تاریخ و راهبردهای الهیات سیاسی» به پسا تاریخ، نقد فوگلین بر گنوسیسم مدرن، نقد اشمیت بر مدرنیته و دیگر موارد مربوط پرداخته شده است. «مجادلۀ اشمیت و بلومنبرگ» عنوان دیگر مبحث کتاب است که در آن نقد بلومنبرگ بر «سکولاریزاسیون»، پاسخ اشمیت: جلد دوم الهیات سیاسی، نامه‌نگاری بلومنبرگ و اشمیت، ایضاح نقد بلومنبرگ و... توضیح داده شده است. آخرین مبحث کتاب هانس بلومنبرگ، یاکوب تاوبس و نامشروعیت مدرنیته نام دارد.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
کلیسای کاتولیک رومی، کفۀ ترازو را به ضرر مدرنیته سنگین می‌کند و همچنان حتی برای روشنفکران سکولار جذاب است، چون «نهادی است که حافظه‌ای فراخ دارد» و می‌تواند «مدرنیتۀ افسارگسیخته را مهار کند و به همین دلیل همان چیزی است که ما بدان نیاز داریم.» مشکل این نحوۀ استفاده از دین، و نیز نحوۀ بکارگیری آن از سوی هابرماس، این است که دین را نه هدفی فی‌نفسه، و نه در مقام تأییدِ حقیقت دین، بلکه به منزلۀ ابزاری می‌نگرد که فایدۀ اجتماعی دارد. گویی آنان چاره‌ای ندارند جز اینکه ادعای قدیمی بر ضد دین را چونان سرپوشی برای سکولار استفاده کنند و البته این کار را با حسن نیتِ تمام و در جهت صلاحِ انسانِ ره گم کرده و آشفتۀ امروزی انجام دهند: «تنها با تمسک به دین می‌توانیم بدیل‌های ارزشی را رد کنیم، بدیل‌هایی که سیاست، علم و اقتصاد به ما قالب می‌کنند.» جدا از اینکه بدیل‌های ارزشی یاد شده، دقیقا چه ارزش‌هایی هستند، این پرسش به میان می‌آید که چرا باید این بدیل‌ها و مجموعه‌ای را که معرف آن هستند، رد کنیم؟ و اگر دین تنها از حیث کارکرد اجتماعی‌اش ضروری است، چرا روایت‌های دیگری را مسئول انجام این کارکرد نکنیم که می‌توانند همین اعجازها ـ یعنی ایجاد اطمینان خاطر جمعی ـ را انجام دهند.
مثال‌های فراوانی از این «کاتولیسم هنری» می‌توان ذکر کرد. گوستاو زیبت آن را نوعی «عاطفۀ زیبایی‌شناسانه ـ فرهنگی انتقادی در مخالفت با بی‌شکلیِ معاصر» تفسیر می‌کند....
نویسنده کتاب «پایان الهی یا بشری تاریخ»
جوپل کرول
درباره ترجمه فارسی کتاب «پایان الهی یا بشری تاریخ»
کتاب «پایان الهی یا بشری تاریخ: مجادله هانس بلومنبرگ، کارل لوویت و کارل اشمیت در باب سکولاریزاسیون و مدرنیته» توسط زانیار ابراهیمی در 503 صفحه به فارسی برگردانده شده است. انتشارات پگاه روزگار نو کتاب را برای علاقه‌مندان و پژوهشگران چاپ و منتشر کرده است.
رتبه کتاب «پایان الهی یا بشری تاریخ» در گودریدز: 4.2 از 5