مزارع، کارخانه ها و کارگاه ها
ترکیب صنعت با زراعت و کار فکری با کار یدی

کتاب «مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها» نوشته پتر کروپوتکین
ترکیب صنعت با زراعت و کار فکری با کار یدی
Fields, Factories and Workshops Tomorrow
کتاب «مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها» نوشته پتر کروپوتکین یکی از مهم‌ترین آثار آنارشیسم کلاسیک به شمار می‌رود. کروپوتکین در کتابش با تحلیل گرایش‌های اقتصادی درون نظام‌ها که رو به رشد هستند، روندی متضاد را نشان می‌دهد و به رشد کشاورزی خرد و باغبانی در فرانسه و... می‌پردازد. همچنین تمرکززدایی از تولید صنعتی با توسعۀ سرمایه‌داری از دیگر مواردی است که او در کشورهای پیشرفته مانند ژاپن و آمریکا را مورد بررسی قرار می‌دهد.
مترجم در مقدمۀ کتاب می‌نویسد: «کروپوتکین تلاش می‌کند در مجموعه آثار خود به ویژه سه مجلد که در این مجموعه به چاپ می‌رسد، یعنی تسخیرنان؛ یاری متقابل؛ و کتاب «مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها» بنیانی علمی و فلسفی برای دفاع از استراتژی سیاسی و اجتماعی مدنظر خویش با مطالعۀ انضمامی جامعه فراهم کند.»
درباره کتاب «مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها»
کتاب 9 فصل دارد. فصل اول و دوم به «تمرکز زدایی از صنایع» اختصاص دارد. فصل سوم تا پنجم هم به «امکانات کشاورزی» می‌پردازد. کتاب در فصل ششم درباره «صنایع کوچک و روستاهای صنعتی، صنایع کوچک در بریتانیا، تجارت‌های خرد در فرانسه را بررسی می‌کند. فصل هفتم هم «صنایع کوچک و روستاهای صنعتی، تجارت‌های خرد در آلمان و تجارت‌های خرد در کشورهای دیگر» را شرح می‌دهد. «کار فکری و کار یدی» عناوین فصل هشتم کتاب هستند. کتاب در فصل نهم با نام «خاتمه» به پایان می‌رسد.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
افزون بر این به محض اینکه روسیه در دستیابی به آزادی بیشتر موفق شود، رشد بیشتر صنایع آن بلافاصله به دنبال خواهد آمد. تحصیلات فنی ـ که به شکل عجیبی برای مدت زمان طولانی به طور نظام‌مند توسط حکومت سرکوب می‌شد ـ به سرعت رشد و گسترش خواهد یافت؛ و در عرض چند سال، روسیه یا منابع طبیعی و جوانان سخت‌کوش خود که حتی اکنون تلاش می‌کنند کار را با علم درآمیزند، شاهد ده برابر شدن قدرت‌های صنعتی خود خواهد بود. آن کشور در زمینۀ صنعتی خودکفا خواهد شد. تمام آن‌چه نیاز دارد، تولید خواهد کرد؛ و با این حال، کشوری زراعتی باقی خواهد ماند.
در حال حاضر، تنها اندکی بیش از 1،500،000 مرد و زن، از میان جمعیت قدرتمند 112،000،000 نفری روسیۀ اروپایی، در مانوفاکتورها کار می‌کنند، و 7،500،000 نفر کشاورزی را با تولید مانو فاکتور در می‌آمیزند. این رقم می‌تواند سه برابر شود، بدون اینکه روسیه دیگری کشوری زراعتی می‌تواند آن‌ها ارزان‌تر از کشورهایی تولید کند که با غذای وارداتی زندگی می‌کنند. فراموش نکنید که در بریتانیای کبیر در مجموع 1،087،200 نفر در تمام صنایع نساجی انگلستان، اسکاتلند، ایرلند و ولز مشغول به کار هستند و تنها 300 هزارنفر از آن‌ها مردان بالای 18 سال هستند (311هزارنفر در سال 1907)؛ این کارگران تنها53،000،000 دوک نخ‌ریسی و بیش از700،000 دستگاه بافندگی را در کارخانه‌های پنبه می‌گردانند. تولید سالیانۀ منسوجات طی چند سال گذشته آن‌قدر هنگفت بود که مبلغی را معدل200،000،000 پوند نشان می‌داد و میانگین ارزش صادرات سالانۀ منسوجات در سال‌های 1905 ـ 1910 به 136، 257،500 پوند رسید؛ صرف نظر از163،400،000 پوند در سال فوق‌العادۀ 1911. در رابطه با دیگر کشورهای اروپایی که در توسعۀ صنعتی خود پیشرفته‌تر هستند و به ویژه دربارۀ آلمان همین قضیه باز هم بیشتر صدق می‌کند.
درباره نویسنده کتاب «مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها»
پتر آلکسیویچ کروپوتکین جانورشناس، جغرافی‌دان، انقلابی، نویسنده، نظریه‌پرداز در رشته تکامل، اقتصاددان و فیلسوف آنارشیست روس بود. شاهزاده پتر کروپوتکین سال 1842 در مسکو و در خانواده‌ای اشرافی به دنیا آمد. کروپوتکین در سنت پترزبورگ تحصیل کرد، سپس به سیبری رفت و دربارۀ جغرافیا و مردم‌شناسی به تحقیق و پژوهش مشغول شد. پتر کروپوتکین برای تحقیقات جغرافیایی‌اش از منچوری تا بایکال را طی کرد و همۀ مناطق را مورد مطالعه قرار داد. او پس از بازگشت از سیبری مطالعات سیاسی را بیشتر و جدی‌تر ادامه داد.
سال 1872 او عضو جامعه بین‌المللی کارگران شد، اما محدودیت‌های محیطی ناامیدش کرد. پس از تقسیم جامعه بین‌المللی کارگران به دو گروه، کروپوتکین مصمم شد که به روسیه بازگردد. سال 1876 او پس از فرار پر ماجرایش ابتدا به انگلستان و سپس به سوئیس رفت. در همانجا کتاب انقلاب را شروع به نوشتن کرد.
او که فعال آنارشیست بود سال 1883 دستگیر و به پنج سال زندان محکوم شد. کروپوتکین پس از سه سال حبس آزاد شد و از آن پس تا سی‌سال بعد در لندن به فعالیت‌های آنارشیستی خود ادامه داد. سال 1905 یعنی پس از انقلاب روسیه او دوباره به روسیه بازگشت و بقیه عمر خود را به نوشتن اختصاص داد. پتر کروپوتکین با اندیشه‌، تفکر و عمل لنین مخالف بود و به مدل اجتماعی مرکب از کمونیسم و سوسیالیسمِ مستقل از حکومت باور داشت.
پتر کروپوتکین سال 1921 در دیمیتروف (نزدیک شوروی) از دنیا رفت.
درباره ترجمه فارسی کتاب «مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها»
کتاب «مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها» با عنوان فرعی «ترکیب صنعت با زراعت و کار فکری با کار یدی» را هومن کاسبی به فارسی ترجمه کرده است. نشر افکار کتاب را برای علاقه‌مندان چاپ و منتشر کرده است.
رتبه کتاب «مزارع، کارخانه‌ها و کارگاه‌ها» در گودریدز: 4 از 5