منسیوس

کتاب «منسیوس» اثر منسیوس
یک اثر فلسفیِ کلاسیک چینی از مکتب کنفوسیوس. کتاب «منسیوس» که نامِ نویسنده‌اش را بر خود دارد، تنها اثرِ باقی‌مانده از یکی از مهم‌ترین فیلسوفان چینی مکتب کنفوسیوس است. منسیوس در این کتاب از شیوه درست و عادلانۀ کشورداری سخن می‌گوید و از زمامدارانِ خوب و زمامدارانِ بد.
کتاب «منسیوس» کتابی‌ست درباره اینکه پادشاه چگونه باید حکومت کند تا مردمِ تحت حکومتش از او راضی باشند. «منسیوس» کتابی‌ست در ستایش خرد و انسانیت و نیکی و مهربانی. منسیوس در این کتاب به پادشاهان می‌آموزد که خرد و نیکی و اصول انسانی را در کشورداری سرلوحۀ کار خود قرار دهند و نیز عزم و نیت نیک را با عمل بیامیزند و گذشته را چراغ راه آینده سازند.
با خواندن کتاب «منسیوس» همچنین تصویری از چین باستان به دست می‌آوریم. اگر به فرهنگ چین و حکمت چینی و به‌ویژه مکتب کنفوسیوس علاقمندید کتاب «منسیوس» را از دست ندهید. در این کتاب به‌طور بی‌واسطه با آموزه‌های یکی از بزرگان این مکتب آشنا می‌شوید. «منسیوس» اثری فلسفی‌ست که سبک نگارش ساده و داستان‌وارِ آن می‌تواند کتابخوان‌هایی از طیف‌های گوناگون را به خود جلب کند و با هر مخاطبی با هر سطح از دانش فلسفی به راحتی ارتباط برقرار کند.

مروری بر کتاب «منسیوس»
کتاب «منسیوس» ترکیبی از قطعه‌نگاری و قصه‌پردازی و حکایت و گفت‌وگوست و در چهارده باب نوشته شده است. منسیوس در این کتاب، گاه در قالب گفت‌وگوهایی میان خود و پادشاهان و شاهزادگان و صاحب‌منصبان و افراد گوناگون و گاه در قالب قطعاتی کوتاه و بلند از گفته‌های خود، دیدگاه‌هایش را در باب نحوه کشورداری و نوع ارتباط پادشاه با مردم بیان می‌کند. او در کتاب «منسیوس» سخن خود را با مثال‌ها و حکایت‌هایی از پادشاهان و شیوه‌های درست و تباه پادشاهی و اداره مملکت می‌آمیزد تا شیوه درست و غلط کشورداری را نشان دهد. اساس آموزه‌های کتاب «منسیوس» بر عدالت و مهر و نیکی و انسانیت بنا شده است. منسیوس به پادشاهان توصیه می‌کند که با مردم به نیکی رفتار کنند و طوری حکومت کنند که مردم از آن‌ها رضایت داشته باشند. منسیوس روش این نوع حکومت کردن را به پادشاهان می‌آموزد و تأکید می‌کند که دانستن اصول و اعتقاد به آن‌ها کافی نیست و باید به این اصولِ اخلاقی عمل کرد تا به نتایجی مثبت در کشورداری رسید. او در کتاب «منسیوس» پادشاهان را از ریخت‌وپاش و تجمل برحذر می‌دارد و آن‌ها را به پیروی از سنت پیشینیان فرامی‌خواند.
آموزه‌های کتاب «منسیوس» البته فقط کشورداری را به کار نمی‌آید و می‌تواند در عرصه‌های دیگر زندگی فردی و اجتماعی نیز انسان را به دستیابی به زندگی بهتر و انسانی‌تر و درست‌تر یاری کند.
کتاب «منسیوس» گرچه کتابی‌ست از گذشتۀ دور و اعصار کهن، اما برای انسان امروز نیز حاوی درس‌هایی‌ست برای زندگی بهتر و برقراری رابطۀ انسانی‌تر با هم‌نوعان.
در بخشی از کتاب «منسیوس» می‌خوانید: «منسیوس گفت: "پادشاه جیه و جو امپراتوری را از دست دادند، چون مردم را از دست دادند و مردم را از دست دادند، چون دیگر در قلب‌های آن‌ها جایی نداشتند. راه به دست آوردن امپراتوری جلب حمایت مردم و راه جلب حمایت مردم فتح دل‌های آنان است و راه فتح دل‌های آنان فراهم آوردن آن چیزی است که آن‌ها آرزویش را دارند و تحمیل نکردن آن چیزی است که آن‌ها دوستش نمی‌دارند. حرکت مردم به سوی نیکی همچون حرکت آب به سوی سرازیری و دویدن حیوانات وحشی به سوی جنگل است. سمور دریایی برای گرفتن ماهی آن را به قعر آب و شاهین برای شکار پرنده‌ها آن‌ها را به سوی بیشه می‌کشاند و پادشاه جیه و جو مردم را به سمت پادشاه وو و تانگ. اگر امروز حاکم عادلی وجود داشته باشد، مردم از هر جا به سوی او روانه می‌شوند. هرچند که میلی به فرمانروایی نشان ندهد. اکنون حکایت کسانی که می‌خواهند بر عالم فرمانروایی کنند حکایت کسی است که برای درمان مرض هفت‌ساله باید سه سال گیاه برنجاسف را خشک و اندوخته کند، ولی در طول سال‌ها کوششی برای جمع‌آوری این گیاه نکرده و این‌گونه چیزی عایدش نمی‌شود. اگر فرمانروایی نیت اجرای عدالت و نیکی را نداشته باشد، عاقبتش مرگ با ذلت است. همچنان که در متون آمده: چطور می‌توانند عادل باشند؟ آن‌ها فقط می‌توانند در هلاک یکدیگر بکوشند."»

درباره منسیوس
منسیوس یا مِنگ زه (孟子) فیلسوف چینی قرن چهارم قبل از میلاد است. منسیوس شاگرد زی سی، نوه کنفوسیوس، و از معروف‌ترین فلاسفۀ مکتب کنفوسیوس است. او نیز مانند کنفوسیوس به مدت چهل سال در چین سفر کرد و پادشاهان را اندرز داد. او مدتی هم از مسئولان و اعضای آکادمی جی‌شیا در ایالت چی بود.
منسیوس پدرش را در جوانی از دست داد و نزد مادرش بزرگ شد و پرورش یافت. مادر منسیوس در فرهنگ و امثال چینی، تجسم شیوه درستِ تربیت و آموزش فرزند است. درباره شیوه تربیت منسیوس توسط مادرش حکایت‌های مختلفی در فرهنگ چینی وجود دارد که احسان دوست‌محمدی نمونه‌هایی از آن‌ها را در مقدمه‌اش بر ترجمۀ فارسی کتاب «منسیوس» نقل کرده است. در همین مقدمه اشاره شده است که منسیوس «بعد از مرگ مادرش برای ادای حق فرزندی سه سال از کارها و مناصبی که در ایالت چی داشت کناره‌گیری کرد. همچنین پس از این‌که دید پادشاهان تمایلی به تغییر در نحوه اداره مملکت و رفتارشان با مردم ندارند از کارهای دولتی به‌کلی کناره گرفت.»

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «منسیوس»
کتاب «منسیوس» با ترجمه و مقدمۀ احسان دوست‌محمدی در انتشارات ققنوس منتشر شده است. احسان دوست‌محمدی، متولد 1364، مترجم کتاب‌هایی در زمینۀ حکمت و فلسفۀ چینی و طب چینی و پزشکی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «آموزه‌هایی از حکمت چین باستان» و «راهنمای عمومی محافظت در برابر کووید – 19» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «منسیوس» در گودریدز: 3.84 از 5.