مشروعیت عصر مدرن

کتاب «مشروعیت عصر مدرن» نوشتۀ هانس بلومنبرگ
پاسخی فلسفی و مستدل به دیدگاهی که مدرنیته را نسخۀ سکولاریزۀ آخرت‌شناسی مسیحی و الهیات قرون وسطایی می‌داند. کتاب «مشروعیت عصر مدرن» درواقع پاسخ هانس بلومنبرگ به کارل لوویت و نقد نظریۀ لوویت دربارۀ سکولاریسم و خاستگاه مدرنیته است.
بلومنبرگ در کتاب «مشروعیت عصر مدرن» با رویکردی نقادانه و استدلالی به بحث دربارۀ دیدگاهی می‌پردازد که مدرنیته را فرزند نامشروع عصر پیشامدرن و آخرت‌شناسی مسیحی می‌داند. او در این کتاب از مشروعیت عصر مدرن دفاع می‌کند.
ریچارد رورتی کتاب «مشروعیت عصر مدرن» را «تاریخ عظیمی فراگیر از مسیر اندیشۀ اروپایی که در مقیاس هگل – هایدگر عرضه شده است» وصف می‌کند.
همچنین استفان هولمز دربارۀ کتاب «مشروعیت عصر مدرن» می‌نویسد: «علوم مدرن، قرن‌ها مناقشۀ الهیاتی را در خود دفن کرده‌اند. هانس بلومنبرگ این مناقشه‌ها را دوباره از زیر خاک بیرون می‌کشد و در دوراهی‌ها و بن‌بست‌های جزم مسیحی بازاندیشی می‌کند، جزمی که محرک‌هایی فکری را برای انقلاب علمی پدید آورد... اما بلومنبرگ صرفاً مطالعه‌ای عالمانه، موشکافانه و روشنگر را در باب پس‌زمینۀ دینی علم مدرن ننوشته است. او کتابی فلسفی نیز نوشته است که پاسخی مبارزه‌جویانه به این سخن تاریک رومانتیک است که بیش از آمریکا در آلمان رایج بوده: اینکه عصر مدرن "در مقام یک کل، به‌نحوی از انحاء نامشروع است."»
متن اصلی کتاب «مشروعیت عصر مدرن» اولین بار در سال 1966 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «مشروعیت عصر مدرن»
محرک اصلی بحث فلسفی و مفصلی که هانس بلومنبرگ در کتاب «مشروعیت عصر مدرن» پیش می‌کشد، نظریۀ کارل لوویت دربارۀ خاستگاه مسیحی مدرنیته است. به‌اعتقاد کارل لوویت، عصر مدرن و اندیشۀ پیشرفتِ مندرج در مدرنیته، شکل سکولار آخرت‌شناسی مسیحی است. لوویت معتقد بود مدرنیته، برخلاف آنچه فیلسوفان مدرن ادعا می‌کنند، نه گسستی بنیادین از سنت بلکه نسخه‌ای استحاله‌یافته و سکولار از آن است.
بلومنبرگ در کتاب «مشروعیت عصر مدرن» با استدلال و طرح مباحثی فلسفی و تاریخی درباب مدرنیته و خاستگاه آن، به دیدگاه لوویت در این باره پاسخ می‌دهد و به نقد این دیدگاه می‌پردازد. او در این کتاب، برخلاف لوویت، معتقد است که اندیشۀ پیشرفت مندرج در مدرنیته با تاریخ پیوند دارد و به فرایندی وابسته است که در درون تاریخ به کار می‌افتد نه بیرون آن.
اگر لوویت، با مرتبط دانستن خاستگاه مدرنیته به آخرت‌شناسی مسیحی، بر این دیدگاه پای می‌فشرد که عاملی از بیرونِ تاریخ، نقطۀ پایان را بر تاریخ جهان می‌گذارد، درعوض بلومنبرگ در کتاب «مشروعیت عصر مدرن» در پاسخ به او استدلال می‌کند که اندیشۀ پیشرفت برپایۀ منطقی درونی عمل می‌کند و بیانگر انتخاب‌های انسان است و مشروعیت خود را نه از عاملی بیرون تاریخ و وابسته به تقدیر بلکه از خوداثباتی انسان و مسئولیت انسان در قبال تقدیر خود می‌گیرد.
کتاب «مشروعیت عصر مدرن» از چهار فصل تشکیل شده است.
فصل‌های چهارگانۀ کتاب «مشروعیت عصر مدرن» عبارتند از: «سکولاریزاسیون: نقد مقولۀ خطای تاریخی»، «مطلق‌العنانی الهیاتی و خوداثباتی بشری»، «"محاکمۀ" کنجکاوی نظری» و «سویه‌های آستانۀ دورانی: کوزایی و نولایی».
بلومنبرگ در کتاب «مشروعیت عصر مدرن» ابتدا به خاستگاه الهیات مسیحی قرون وسطایی و زمینۀ تاریخی پدید آمدن آن می‌پردازد و آن‌گاه از این موضوع سخن می‌گوید که مدرنیته چگونه و تحت چه شرایطی پدید آمد.
چنانکه در مقدمۀ زانیار ابراهیمی بر ترجمۀ فارسی کتاب «مشروعیت عصر مدرن» اشاره و تأکید شده، بلومنبرگ در این کتاب، نافی ربط مدرنیته با قرون وسطی و آخرت‌شناسی مسیحی آن دوران نیست اما او این ارتباط را از منظری متفاوت با منظر کسانی می‌بیند که معتقدند مدرنیته همان نسخۀ سکولار الهیات قرون وسطایی است.
کتاب «مشروعیت عصر مدرن» نقطۀ تلاقی تاریخ‌نگاری و فلسفه است.

دربارۀ هانس بلومنبرگ، نویسندۀ کتاب «مشروعیت عصر مدرن»
هانس بلومنبرگ (Hans Blumenberg)، متولد 1920 و درگذشته به سال 1996، فیلسوف و مورخ آلمانی است. از بلومنبرگ به‌عنوان یکی از مهمترین فیلسوفان قرن بیستم آلمان یاد می‌شود. از دستاوردهای نظری او، نظریه‌اش دربارۀ رابطۀ استعاره‌ها با حقیقت است. از دید بلومنبرگ آنچه استعاره‌ها بیان می‌کنند نزدیک‌ترین چیز به حقیقت و دورترین چیز از ایدئولوژی‌ها است.
از آثار هانس بلومنبرگ می‌توان به کتاب‌های «فاصلۀ هستی‌شناختی: بررسی بحران پدیدارشناسی هوسرل»، «پیدایش جهان کوپرنیک» و «خوانایی جهان» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «مشروعیت عصر مدرن»
کتاب «مشروعیت عصر مدرن» با ترجمه و پیش‌گفتار زانیار ابراهیمی و نیز مقدمه‌ای از مترجم، با عنوان «منطق تشدید به‌مثابه مکانیسم خروج»، در انتشارات پگاه روزگار نو منتشر شده است.
زانیار ابراهیمی، متولد 1367 در سنندج، مترجم ایرانی است. ابراهیمی دارای دکترای علوم سیاسی از دانشگاه تهران است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «داستایوسکی و فلسفه: جستارهایی دربارۀ جنایت و مکافات»، «برهوت معنوی جهان: گنوسیسم و فلسفه آلمان پس از جنگ»، «زئوسِ غریبه‌نواز: اودیسه به روایت هیوبرت دریفوس»، «مرا اسماعیل صدا کن: موبی‌دیک به روایت هیوبرت دریفوس»، «واتسون‌ها به بیرمنگام می‌روند»، «جنگ چکاوک‌ها»، «شهریار منجی: معنای شاهکار ماکیاولی»، «پایان الهی یا بشری تاریخ: مجادله بلومنبرگ، لوویت و اشمیت درباب سکولاریزاسیون و مدرنیته»، «مقدمۀ کیمبریج بر والتر بنیامین»، «سال گذشته در مارین‌باد»، «روزی روزگاری در امریکا»، «ریشه‌های الهیاتی مدرنیته» و «الهیات سیاسی پولس» اشاره کرد.