قصه های آشوب

کتاب «قصه‌هاي آشوب» اثر جوزف کنراد
پنج قص? کوتاه از جوزف کنراد. کتاب «قصه‌هاي آشوب»، با عنوان اصلي Tales of Unrest، مجموعه داستاني است از نويسنده‌اي که او را بيشتر با رمان‌هايش، از جمله دو رمان‌ معروف «دل تاريکي» و «لرد جيم»، مي‌شناسيم.
کتاب «قصه‌هاي آشوب» اما کنرادِ نويسند? داستان کوتاه را به ما معرفي مي‌کند.
به‌جز داستان «بازگشت»، بقي? داستان‌هاي گردآمده در کتاب «قصه‌هاي آشوب»، پيش از چاپ در اين کتاب، به‌صورت سريالي در نشريات منتشر شده بوده‌اند. داستان «مرداب» از اين مجموعه، چنانکه جوزف کنراد خود در مقدم? کتاب «قصه‌هاي آشوب» اشاره مي‌کند، به‌لحاظ تاريخ نوشته شدن، قديمي‌ترين داستان اين کتاب و اولين داستان کوتاهي است که جوزف کنراد به عمر خود نوشته است.
متن اصلي کتاب «قصه‌هاي آشوب» اولين بار در سال 1898 منتشر شده است.

مروري بر کتاب «قصه‌هاي آشوب»
آنچه جوزف کنراد در داستان‌هاي کتاب «قصه‌هاي آشوب» روايت مي‌کند رهاورد سفرهاي او به مناطقي است که در زمان نوشته شدن اين قصه‌ها مستعمره و عرص? جولان اروپايي‌ها بوده‌اند. کنراد تجربه‌هاي خود از حضور در اين مناطق را بارها در آثارش بازتاب داده و کتاب «قصه‌هاي آشوب» نيز از اين قاعده مستثنا نيست اما بايد به ياد داشت که جوزف کنراد نه در مقام سفرنامه‌نويس يا خاطره‌نويس يا داستان‌نويسي که تنها پوست? بيروني وقايع را مي‌بيند، بلکه به‌عنوان قصه‌نويسي رند و حساس و دقيق در جزئيات، تجربه‌هايش از حضور در مستعمره‌ها و سرزمين‌هايي غيراروپايي را به صحن? داستان‌هايش احضار مي‌کند.
کنراد در داستان‌هاي کتاب «قصه‌هاي آشوب» از بيرونِ وقايع و موقعيت‌هايي که زمين? وقوع و پديد آمدن‌شان مستعمره‌هايي از ديد اروپايي‌ها غريب است به درون اين وقايع و موقعيت‌ها نقب مي‌زند و همچنين پيچيدگي احساسات و کنش‌ها و واکنش‌ها و رفتارهاي انسان‌هاي قرارگرفته در موقعيت استعمارشده و استعمارگر را، به‌ياري سبک خاص خود در قصه‌نويسي، مرئي مي‌کند.
کنراد همچنين در کتاب «قصه‌هاي آشوب» بودن در مکان و وضعيتي غريب و مواجهه با غريبه‌ها و غرايب را به وضعيت‌هاي عام انساني تعميم مي‌دهد و مفاهيمي بنيادين را که هر آدمي در هرکجاي جهان و در هر زماني با آن‌ها درگير است، در هيئت تجرب? «ديگري» و «غريبه» بودن در سرزمين‌هايي که از آنِ استعمارگر نيستند و نيز مواجه? بوميان اين سرزمين‌ها با ديگري‌ها و غريبه‌هاي استعمارگر، مطرح مي‌کند.
داستان‌هاي کتاب «قصه‌هاي آشوب» ما را به اعماق مستعمرات و سرزمين‌هاي مستعمره‌نشين در عصر استعمار کهنه، يعني دوراني که استعمار به‌شيوه‌اي مستقيم و آشکارا به‌زور صورت مي‌گرفت، مي‌بَرَد و مواجه? استعمارگران و استعمارشدگان در دوران استعمار کهنه را به نمايش مي‌گذارد.
مي‌توان گفت که داستان‌هاي کتاب «قصه‌هاي آشوب» از منظري روايتِ تاريخ استعمار کهنه، از ديد يک قصه‌نويس و نه از ديد يک مورخ، هستند و ما را به زير پوست اين تاريخ مي‌برند. اين داستان‌ها اما درعين‌حال، چنانکه پيش‌تر نيز اشاره شد، روايتگر وضعيت‌ها و کشمکش‌هاي بنيادين انساني، فارغ از زمان و مکان و تاريخ و جغرافيا و سياست، هستند.
بر کتاب «قصه‌هاي آشوب» خود جوزف کنراد مقدمه‌اي نوشته و در اين مقدمه دربار? هر قصه و حال‌وهواي آن و اينکه قبلاً کيِ و در کجا چاپ شده، توضيحاتي داده است.
کتاب «قصه‌هاي آشوب» از مقدم? جوزف کنراد و پنج قصه تشکيل شده است. قصه‌هايي که در اين کتاب مي‌خوانيد عبارتند از: «کارائين: يک خاطره»، «عقب‌مانده‌ها»، «پايگاه پيشرفت»، «بازگشت» و «مرداب».
آنچه مي‌خوانيد قسمتي است از قص? «کارائين: يک خاطره» از اين مجموعه: «نور خورشيد از ميان خطوط روزنامه بيرون مي‌زند؛ تلألؤ خورشيد و درخشش دريا. آن نام عجيبي که در روزنامه آمده خاطرات زيادي را در دل ما زنده مي‌کند. آن کلمه‌هاي چاپي بوي فضاي دودآلودي را که در آنيم از يادمان مي‌برد و آن را با عطر نرم و نافذ نسيمي جايگزين مي‌کند که شب‌هايي بسيار دور، زير آسماني پرستاره، مشام‌مان را پر مي‌کرد. آتش راهنماي کوچک، همچون تکه‌اي جواهر، بر فراز صخره‌اي تاريک و بلند سوسو مي‌زند و در کنار آن درخت‌هاي سترگي که نگاهبان پيش‌تاخت? جنگل‌هاي انبوه پشتِ سر خود هستند، ساکت و ثابت بر فراز گستر? خفت? درياهاي آزادِ پايين صخره به پاسداري ايستاده‌اند. رديفي از موج‌هاي سفيد بر آن ساحل خالي بر هم مي‌غلتند و آب کم‌عمق روي صخره‌هاي صاف به کف مي‌نشيند؛ و جزيره‌هاي کوچک سبزي که سراسر آن آب‌هاي صيقلي را گرفته‌اند، در آرامش آفتاب ظهرگاهي، به زمردهايي مي‌مانند که بر سطح صاف سپري فلزي نشانده باشند.
چهره‌شان را هم به ياد مي‌آوريم... چهره‌هايي سياه و خشن، گشاده‌ و پرلبخند. چهر? بي‌غل‌وغش و بي‌پرواي مرداني پابرهنه، سرتاپا مسلح و ساکت. آن جماعت آراسته به زيورآلات و دورمانده از تمدن، با لباس‌هايي رنگارنگ و سارونگ‌هاي چهل‌تکه، يکي با سربند قرمز، يکي با کتي سفيد و ديگري با تن‌پوشي سوزن‌دوزي‌شده، دو طرف عرش? کوتاه کشتيِ بادباني ما را مي‌گرفتند و غلاف شمشيرها و حلقه‌هاي طلا و طلسم‌ها و بازوبندها و تيغ? نيزه‌هاي جواهرکاري‌شده‌شان زير نور آفتاب مي‌درخشيد. اعتمادبه‌نفس در وجنات‌شان موج مي‌زد و همگي نگاهي مصمم داشتند و آرام و خونسرد بودند. انگار هنوز صداي نازک‌شان در گوش‌مان است. از جنگ و گريزها و سفرهاي‌شان براي‌مان مي‌گفتند. باد به سينه مي‌انداختند و زيرلب با ما شوخي مي‌کردند. گاهي با لحن نجيب‌زاده‌ها از شجاعت‌شان داد سخن مي‌دادند يا از لطف و سخاوت‌مندي ما تعريف و تمجيد مي‌کردند، يا با نهايت اشتياق و سرسپردگي به خصايص عالي حاکم خود مي‌باليدند. قيافه‌ها، چشم‌ها و صداهاي‌شان را به ياد مي‌آوريم. درخشش ابريشم و آهن را ديگر بار به چشم مي‌بينيم و جنبش‌هاي آرام آن جماعت شکوهمند و پرجلال و نظامي‌مسلک را. و انگار گرماي دوستان? دست‌هاي قهوه‌اي آن‌ها را هم دوباره حس مي‌کنيم، دست‌هايي که بعد از فشردن کوتاه دست ما دوباره برمي‌گشتند و به دنبال قبض? سلاح مي‌گشتند تا روي آن آرام بگيرند.»

دربار? جوزف کنراد، نويسند? کتاب «قصه‌هاي آشوب»
جوزف کنراد (Joseph Conrad)، متولد 1857 و درگذشته به سال 1924، داستان‌نويس و جستارنويس لهستاني – انگليسي بود. از کنراد به‌عنوان يکي از پيشگامان مدرنيسم در ادبيات داستاني ياد مي‌شود. او نثرنويسي چيره‌دست بود که با وارد کردن عناصري غيرانگليسي به نثر انگليسي سبک ويژ? خود را در نثر انگليسي خلق کرد.
کنراد نويسند? دريا و سرزمين‌هاي استعماري است و آثار او در مطالعات پسااستعماري بسيار مورد توجه بوده و از اين منظر مورد تحليل قرار گرفته‌اند.
آثار جوزف کنراد دستماي? اقتباس‌هاي سينمايي هم قرار گرفته‌اند. از جمل? اين اقتباس‌ها مي‌توان به فيلم «اينک آخرالزمان» به‌کارگرداني فرانسيس فورد کاپولا اشاره کرد که اقتباسي از رمان معروف «دل تاريکي» کنراد است. البته کاپولا در اقتباس خود از اين رمان، محيط و زمان رويدادها را تغيير داده و داستان جوزف کنراد را به متن وقايع جنگ ويتنام احضار کرده است.
از ديگر آثار جوزف کنراد مي‌توان به کتاب‌هاي «لرد جيم»، «مأمور سري»، «مرز سايه»، «طوفان دريا» و «نوسترومو» اشاره کرد.

دربار? ترجم? فارسي کتاب «قصه‌هاي آشوب»
کتاب «قصه‌هاي آشوب» با ترجم? نيما حضرتي در نشر ني منتشر شده است.
نيما حضرتي، متولد 1364، مترجم ايراني است. از ديگر ترجمه‌هاي او مي‌توان به کتاب‌هاي «آقاي کوئين مرموز»، «حلقه: کمدي در سه پرده» و «آواز قو» اشاره کرد.