خاطرات کتابی

کتاب «خاطرات کتابی» ترجمه و تألیف احمد اخوت
خاطراتی از عوالم کتاب و کتابخوانی. کتاب «خاطرات کتابی» مجموعه‌ای است از جستارهایی، بعضی به‌قلم احمد اخوت و بعضی به‌ترجمۀ او، که فصل مشترکشان با یکدیگر ارتباطشان با کتاب و امور مرتبط با کتاب است.
در کتاب «خاطرات کتابی» احمد اخوت و نویسندگان مختلف غیرایرانی از خاطراتشان درباب یک کتاب یا نویسنده یا هرآنچه به کتاب مربوط است و بر آن‌ها تأثیری عمیق و ژرف گذاشته است نوشته‌اند و این‌گونه، از خلال نوشتن از دیگران و کتاب‌های دیگر، درواقع از خودشان نوشته‌اند و از اینکه چگونه یک کتاب، یک نویسنده، یک کتابفروشی و هرچیز مربوط به کتاب، زندگی آن‌ها را دگرگون کرده و به‌نحوی بر آن‌ها تأثیر گذاشته و در حافظه‌شان حک شده است.
کتاب «خاطرات کتابی» نوعی به‌یادآوردن گذشته به‌واسطۀ کتاب‌ها و مقولات کتابی است؛ نوعی خاطره‌نگاری شخصی از کتاب و عوالم آن.

مروری بر کتاب «خاطرات کتابی»
چنانکه احمد اخوت در مقدمۀ کتاب «خاطرات کتابی» شرح می‌دهد، اصطلاح «خاطرات کتابی» گویا اصطلاح ابداعی جویس کرول اوتس، نویسندۀ امریکایی معاصر، است و منظور از آن، نوشته‌هایی است دربارۀ کتاب‌ها و امور مربوط به کتاب، مثلاً نویسندگان و کتابفروشی‌ها و...، که بسیار شخصی‌تر از نقد ادبی و مقاله‌های تخصصی و آکادمیک و نظایر این‌ها است و خاطره‌نگاری صِرف و معمولی دربارۀ کتاب‌‌ هم نیست.
آنچه «خاطرات کتابی» نامیده می‌شود درواقع نوعی زندگی‌نامۀ خودنوشتِ دیگری است، یعنی نوشتن از خود از طریق نوشتن از دیگرانی که نویسنده چنان با آن‌‌ها اُخت شده است که آن‌ها را وجهی از خود می‌بیند و خود را در قالب آن‌ها تجسم می‌کند. در «خاطرات کتابی» این «دیگران» همان کتاب‌ها و نویسندگان و مؤسسات انتشاراتی و همۀ چیزهایی هستند که در قلمرو کتاب می‌گنجند و از خانواده و تبار کتاب به‌حساب می‌آیند و همچنین چیزهایی که با کتابی خاص یا چیزی مربوط به کتاب در ذهن تداعی می‌شود. بنابراین خاطرات کتابی چیزی است میان خاطره‌نگاری و اتوبیوگرافی و زندگی‌نامه و قصه و نقد که بیانگر مواجهۀ شخصی و درونی و شهودی نویسندگان با کتاب‌ها و نویسندگان و مقوله‌های مربوط به کتاب است و شرح یکی شدن یک نویسنده با کتابی دیگر یا نویسنده‌ای دیگر یا هر «دیگری»‌ای که به‌نحوی با کتاب مرتبط است و در حیطۀ کتاب می‌گنجد.
اخوت در مقدمۀ کتاب «خاطرات کتابی» نمونه‌هایی از خاطرات کتابی را مثال می‌زند و از انواع آن سخن می‌گوید و بعد از این مقدمه، خاطرات کتابی خودش و دیگران را در فصل‌های مختلف می‌آورد.
کتاب «خاطرات کتابی» سفری درونی به دنیای کتاب‌ها و نویسندگان و اشخاص و مکان‌ها و همۀ چیزهایی است که به‌نحوی تداعی‌گر کتاب هستند و بعضی از آن‌ها با یک کتاب خاص به خاطر می‌آیند.
کتاب «خاطرات کتابی» حاوی مقدمه‌ای با عنوان «شرح و بیان خاطرات کتابی» و نیز سی‌ویک جستار از احمد اخوت و نویسندگان مختلف است که این جستارها، برحسب موضوع و حال‌وهوا، در چهار بخش به نام‌های «خاطرات کتابیِ عام»، «خاطرات کتابی (اشخاص کتابی، مؤسسه‌های کتابی، رویدادهای کتابی)»، «خاطرات کتابی (از کتاب‌ها)» و «فراموشی کتابی» تنظیم شده‌اند.
جستارهای سی‌ویک‌گانۀ کتاب «خاطرات کتابی» عبارتند از: «هنر بازکردن کتابخانه» به‌قلم آلبرتو مانگوئل، «از لابه‌لای کتاب‌ها» به‌قلم احمد اخوت، «حاشیۀ کتابی» به‌قلم احمد اخوت، «بوهای کتابی» به‌قلم احمد اخوت، «دستمال ورونیکا» به‌قلم احمد اخوت، «خاطرۀ خیالی» به‌قلم سوزان اورلئان، «بازخوانیِ کلاسیک» به‌قلم احمد اخوت، «کلاسیک‌های ما» به‌قلم احمد اخوت، «سرنوشت کتاب‌ها» به‌قلم احمد اخوت، «سرنوشت کتابدار» به‌قلم آلبرتو مانگوئل، «ویرجینیا وولف ناشر» به‌قلم احمد اخوت، «شکسپیر و شرکا» به‌قلم ارنست همینگوی، «شکسپیر و شرکا» به‌قلم جانت وینترسون، «رونماییِ کتاب اولیس» به‌قلم سیلویا بیچ، «بارتلبی و شرکا» به‌قلم انریکه بیلا ماتاس، «تالستوی در پایان خط» به‌قلم انریکه بیلا ماتاس، «بابل در کالیفرنیا» به‌قلم اِلیف بَتومَن، «بالغ‌شدن، ازپاافتادن» به‌قلم ریموند کارور، «سال سلینجر من» به‌قلم جوئنا رِیکاف، «دور و نزدیک آقای نجفی» به‌قلم احمد اخوت، «قاصدک» به‌قلم احمد اخوت، «عمو گانیویِ خوش‌شانس» به‌قلم احمد اخوت، «مرغ آمین» به‌قلم احمد اخوت، «انجیل داستایفسکی» به‌قلم احمد اخوت، «نامۀ عاشقانه به کتاب ناطور دشت عزیز» به‌قلم مری اوکانل، «نگاهی دیگر به ربکا» به‌قلم احمد اخوت، «ابر بارانش گرفته است» به‌قلم احمد اخوت، «کتابخانۀ براتیگان» به‌قلم احمد اخوت، «اینک فراموشی» به‌قلم احمد اخوت، «فریب‌های حافظه» به‌قلم چارلز سیمیچ و «از کتاب‌هایم چه باقی می‌ماند» به‌قلم چارلز سیمیچ.
کتاب «خاطرات کتابی» در نشر گمان منتشر شده است.

دربارۀ احمد اخوت، نویسندۀ کتاب «خاطرات کتابی»
احمد اخوت، متولد 1330 در اصفهان، مترجم، جستارنویس، منتقد ادبی و داستان‌نویس ایرانی است. اخوت دارای دکترای زبان‌شناسی و نشانه‌شناسی و عضو شورای نویسندگان فصل‌نامۀ «زنده ‌رود» است. او همچنین از اعضای حلقۀ ادبی «جنگ اصفهان» بوده است.
از اخوت جستارها و مقالات بسیاری در نشریات مختلف، از جمله «سینما و ادبیات»، «شهر کتاب» و...، منتشر شده است.
از آثار تألیفی احمد اخوت می‌توان به کتاب‌های «دو بدن شاه: تأملاتی دربارۀ نشانه‌شناسی بدن و قدرت»، «نشانه‌شناسی مطایبه» و مجموعه داستان «برادران جمال‌زاده» و از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «اطلس»، «کتاب موجودات خیالی»، «میس جینی و زنان دیگر»، «جنگل بزرگ» و «اقیانوس» اشاره کرد.
بعضی آثار احمد اخوت نیز، مثل کتاب «خاطرات کتابی»، تلفیقی از تألیف و ترجمه هستند که از آن جمله‌اند کتاب‌های «جویس در تعطیلات»، «کتاب فرشتگان» و «تا روشنایی بنویس».
اخوت در سال 1382، به‌خاطر مجموعه داستان «برادران جمال‌زاده»، جایزۀ بهترین مجموعه داستان را از جایزه‌ی ادبی اصفهان دریافت کرده است.