تکامل فلسفی من

کتاب «تکامل فلسفی من» اثر برتراند راسل
چکیده‌ای از منظومۀ فکری یک فیلسوف بزرگ و سِیر تغییر و تحولات فکری او به‌روایت خودش. کتاب «تکامل فلسفی من»، با عنوان اصلی My Philosophical Development، کتابی است که برتراند راسل در آن به ارائۀ خلاصه‌ای از افکار فلسفی خود و شرح چگونگی تحول افکارش می‌پردازد.
راسل در کتاب «تکامل فلسفی من» از پس سال‌ها کار فکری و فلسفی به پشت سرِ خود و میراث فلسفی‌اش می‌نگرد و مراحل زندگی فلسفی خود را با نگاهی نقادانه و موشکافانه شرح می‌دهد.
در کتاب «تکامل فلسفی من» رشد و تحول فکری راسل را گام‌به‌گام همراه با خود او دنبال می‌کنیم و درمی‌یابیم که افکار او چگونه در طول سالیان، شکل گرفته و تحول پیدا کرده و رشد یافته‌اند.
کتاب «تکامل فلسفی من» یک خودزندگی‌نامۀ فلسفی است که راسل در آن به ترسیم مختصات فکری‌اش از نخستین فلسفه‌ورزی‌ها تا دوران پختگی فکری‌اش می‌پردازد.
کتاب «تکامل فلسفی من» کتابی مناسب برای آشنایی با اندیشه‌های برتراند راسل در دوره‌های مختلف زندگی فکری و فلسفی اوست.
سر آلفرد جولزاِیِر در توصیف کتاب «تکامل فلسفی من» می‌گوید: «برتراند راسل علاوه بر اینکه مشهورترین فیلسوف سدۀ بیستم است، بیش از دیگر فیلسوفان اندیشه‌های خود را به تیغ نقد کشیده است. این ویژگی‌ها آشکارا در زندگینامۀ فلسفی او به قلم خودش پدیدار می‌شوند.»
همچنین انتشارات راتلج در ستایش کتاب «تکامل فلسفی من» می‌نویسد: «بررسی راسل از کمابیش هفتاد سال زندگی فکری خویش یکی از درخشان‌ترین آثار است. این کتاب شاهکاری در میان زندگینامه‌های فکری – فلسفی است.»
متن اصلی کتاب «تکامل فلسفی من» اولین بار در سال 1959 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «تکامل فلسفی من»
برتراند راسل در کتاب «تکامل فلسفی من» چکیده‌ای از منظومۀ فکری و فلسفی خود و مسیری را که در فلسفه‌ورزی پیموده است به‌شیوه‌ای موجز و به زبانی تا جای ممکن ساده و روشن و مبتنی بر استدلال منطقی شرح می‌دهد.
راسل در کتاب «تکامل فلسفی من» نقل می‌کند که از کدام فیلسوفان تأثیر گرفته و در هر دوره از زندگی فکری‌اش دلمشغول چه مسائلی بوده است. او در این کتاب دربارۀ وجوه گوناگون فلسفه‌اش در دوره‌های مختلف توضیح می‌دهد و همچنین جهان‌بینی‌اش در زمان نگارش کتاب «تکامل فلسفی من» را شرح می‌دهد و می‌کوشد برداشت‌های نادرست از این جهان‌بینی را تصحیح کند.
راسل همچنین در کتاب «تکامل فلسفی من»، ضمن توضیح جهان‌بینی خودش و شرح رشد و تکامل فلسفی‌اش در طول سالیان، به نقد بعضی فیلسوفان و نیز پاسخ به بعضی نقدهایی که به اندیشه‌های خود او شده است می‌پردازد.
در ابتدای فصل نخست کتاب «تکامل فلسفی من»، راسل دربارۀ دغدغه و دلمشغولی دیرپایی که در سراسر زندگی فلسفی‌اش، فارغ از تغییر و تحولاتی که در دیدگاه‌هایش پدید آمده، همواره با او بوده است چنین می‌نویسد: «تکامل فلسفی‌ام را می‌توان طبق مسائلی که با آن‌ها سروکار داشته‌ام و کسانی که کارشان روی من تأثیرگذار بوده است به چند مرحلۀ مختلف تقسیم کرد. بااین‌همه فقط یک دل‌مشغولی دیرپا یافت می‌شود: در سراسر تکامل فلسفی خویش مشتاق بوده‌ام دریابم تا چه اندازه و با چه درجه‌ای از یقین یا تردید می‌توان گفت "ما می‌دانیم."»
کتاب «تکامل فلسفی من» از یادداشتی مقدماتی، هجده فصل و نیز مطلبی از آلن وود با عنوان «فلسفۀ راسل: بررسی سیر تکامل آن» تشکیل شده است. این مطلب، چنانکه راسل در یادداشت مقدماتی ابتدای کتاب «تکامل فلسفی من» توضیح می‌دهد، بخشی از پژوهش آلن وود دربارۀ فلسفۀ راسل است که به‌دلیل مرگِ وود نیمه‌کاره ماند.
فصل‌های هجده‌گانۀ کتاب «تکامل فلسفی من» عبارتند از: «طرح مقدماتی»، «جهان‌بینی کنونی من»، «نخستین کوشش‌ها»، «کژروی به درون ایدئالیسم»، «سرکشی پلورالیستی»، «تکنیک منطقی در ریاضیات»، «پرینکیپیا ماتماتیکا: جنبه‌های فلسفی»، «پرینکیپیا ماتماتیکا: جنبه‌های ریاضی»، «جهان بیرونی»، «نفوذ ویتگنشتاین»، «نظریۀ شناخت»، «آگاهی و تجربه»، «زبان»، «کلّی‌ها و جزئی‌ها و نام‌ها»، «تعریف "صدق"»، «استنتاج نابرهانی»، «کناره‌گیری از فیثاغورس» و «پاسخ به برخی انتقادها».

دربارۀ برتراند راسل، نویسندۀ کتاب «تکامل فلسفی من»
برتراند راسل (Bertrand Russell)، متولد 1872 و درگذشته به سال 1970، فیلسوف، منطق‌دان، ریاضی‌دان، مورخ، جامعه‌شناس، نویسنده و فعال سیاسی بریتانیایی و برندۀ جایزۀ نوبل ادبی در سال 1950 میلادی بود.
راسل متولد ولز و اصالتاً اهل آنجا بود. مادر و پدر و خواهرش را در کودکی از دست داد و پدربزرگش نگهداری او و برادرش را به‌عهده گرفت. مادر راسل از فعالان مبارزه برای آزادی زنان بود. به‌گفتۀ خود راسل، علاقۀ فراوانش به ریاضیات عاملی بود که او را از خودکشی به‌خاطر حادثۀ تلخ و دردناک از دست دادن عزیزانش در کودکی نجات داد.
راسل در کالج ترینیتی در کمبریج، ریاضیات و فلسفه خواند. کشف «پارادوکس راسل» در سال 1901 از دستاوردهای او در عرصۀ ریاضی است.
راسل، متفکری صلح‌طلب و مخالف جنگ بود و همین موضوع دردسرهایی را برایش فراهم آورد. مخالفت و مبارزه‌اش با جنگ در دورۀ جنگ جهانی اول به اخراج از دانشگاه و زندانی‌شدنش به مدت پنج ماه منجر شد. در سراسر عمرش اما یک فعال صلح‌طلب و ضدّ جنگ باقی ماند. در دوران سیطره نازی‌ها کمپینی در مبارزه با هیتلر به راه انداخت. او همچنین از منتقدان نظام بستۀ شوروی بود و نیز معترض به مداخلۀ امریکا در جنگ ویتنام. راسل در سال 1963 در راستای فعالیت‌های صلح‌طلبانه‌اش انستیتوی دفاع از صلح را تأسیس کرد.
برتراند راسل را از بنیانگذاران فلسفۀ تحلیلی به شمار می‌آورند. او فیلسوف و ریاضی‌دانی بود که دیدگاه‌ها و نظریاتش بسیار بر فلسفه و منطق و ریاضی تأثیر گذاشت. نظریۀ مجموعه‌ها، زبان‌شناسی و فلسفۀ زبان، هوش مصنوعی، علوم شناختی و کامپیوتر از جمله حوزه‌هایی‌اند که تأثیر راسل بر آن‌ها مشهود است.
از جمله آثار برتراند راسل که به فارسی هم ترجمه شده می‌توان به «تاریخ فلسفۀ غرب»، «در ستایش شکاکیت (مقاله‌هایی در باب شکاکیت)»، «علم و دین در جامعه»، «عرفان و منطق»، «تحلیل ذهن»، «جهان‌بینی علمی»، «در ستایش بطالت»، «بلشویسم از تئوری تا عمل»، «قدرت»، «مسائل فلسفه»، «کابوس‌های حضراتِ والامقام» و «زندگینامۀ برتراند راسل به‌قلم خودش» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «تکامل فلسفی من»
کتاب «تکامل فلسفی من» با ترجمۀ نواب مقربی در انتشارات طرح نو منتشر شده است. این کتاب قبلاً نیز با همین ترجمه در انتشارات صراط چاپ شده بود.
دکتر نواب مقربی، متولد 1358، مترجم و پژوهشگر فلسفه است. مقربی دارای دکترای کلام - فلسفۀ دین از دانشگاه آزاد اسلامی و پژوهشگر حکمت متعالیه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. او، علاوه بر کتاب «تکامل فلسفی من»، کتاب «درآمدی بر فلسفه‌ی علم: پژوهشی در باب یک‌صد سال مناقشه بر سر چیستی علم» را نیز به فارسی ترجمه کرده است.
مقربی همچنین شرح و تصحیح «رسالۀ منطق» از کتاب «دانشنامۀ علایی» ابن سینا را در کارنامۀ کاری خود دارد.