مزدک

کتاب «مزدک» نوشت? موريس سيماشکو
رماني تاريخي دربار? قيام مزدک و ايران عصر ساساني. کتاب «مزدک» رماني است که در آن، با نگاه به منابع تاريخي دربار? مزدک و زمان? او و آميختن داده‌هاي تاريخي با تخيلي قصه‌پرداز، روايتي داستاني از قيام مزدک ارائه شده است.
موريس سيماشکو در کتاب «مزدک» يک رويداد تاريخي واقعي مربوط به ايران عصر ساساني را دستمايه قرار داده و با ياري گرفتن از تخيل خود، رنگي داستاني به آن بخشيده است. او همچنين در اين کتاب از انحراف جنبش‌هاي انقلابي و افتادن آن‌ها به دست افراد سودجو سخن مي‌گويد و چنين فرجامي را، چنانکه مهدي سحابي در مقدم? ترجم? فارسي کتاب «مزدک» اشاره مي‌کند، احتمالاً با تخيل خود و نه برمبناي منابع تاريخي، براي قيام مزدک در نظر مي‌گيرد.
کتاب «مزدک» هم رماني‌ست جذاب و هم حاوي اطلاعات تاريخي ارزشمند دربار? دوره‌اي از تاريخ ايران و يکي از وقايع معروف آن دوره و خلق‌وخو و فرهنگ و سبک زندگي ايرانيان در زمانه‌اي که وقايع رمان در آن اتفاق مي‌افتد.
در کتاب «مزدک» با تلاقي جذاب و خلاقان? تاريخ و تخيل مواجهيم و با پيوند تاريخ و قصه. در اين کتاب از دو اثر کلاسيک معروف ادبيات ايران، يکي «شاهنامه» فردوسي و ديگري «ويس و رامين» فخرالدين اسعد گرگاني، هم بهره‌ها برده شده و بخش‌هايي از اين دو کتاب نقل شده است.
متن اصلي کتاب «مزدک» اولين بار در سال 1973 منتشر شده است.

مروري بر کتاب «مزدک»
وقايع کتاب «مزدک» از زاوي? ديد سوم‌شخص محدود به ذهن مردي به نام آورام، که وقايع‌نگار و کاتب دربار است و شاهد وقايع دوران خود، روايت مي‌شود. آورام در دوراني زندگي مي‌کند که جنبش مزدکيان پا مي‌گيرد و گسترش مي‌يابد. او شخصيتي زاد? خيال سيماشکو است و در کتاب «مزدک» همان کسي معرفي مي‌شود که کتاب «خداينامه»، از منابع فردوسي در نگارش «شاهنامه»، را نوشته است. به همين مناسبت است که در کتاب «مزدک» پاي پهلوانان افسانه‌اي ايران باستان هم به ميان مي‌آيد و آن‌ها هم در رمان حضور دارند و بر جذابيت رمان مي‌افزايند.
کتاب «مزدک» همچنين، ضمن ارائ? روايتي از قيام مزدک، تصويري جزئي‌نگرانه از فرهنگ و جامع? ايران عصر ساساني و سبک زندگي و آداب و رسوم مردم در آن عصر به دست مي‌دهد و نيز به مناسبات ساسانيان با همسايگان خود و مبادلات اقتصادي ايران با کشورهاي ديگر و اوضاع سياسي و اجتماعي و مذهبي و نظامي و طبقاتي ايران، در دوره‌اي که وقايع رمان در آن اتفاق مي‌افتد، مي‌پردازد.
يکي ديگر از ويژگي‌هاي کتاب «مزدک» رويکرد نقادان? نويسنده به فرجام جنبش‌هاي انقلابي و انحراف آن‌ها به دست افراد سودجو و فرصت‌طلب است.
مهدي سحابي در مقدمه‌اش بر ترجم? فارسي کتاب «مزدک»، ضمن اشاره به وجه تاريخي اين رمان و اهميت آن به‌لحاظ وفاداري به مستندات تاريخي، دربار? وجوه ادبي و داستاني اين رمان و سهم تخيل در آن مي‌نويسد: «آنچه به حيط? رمان برمي‌گردد شخصيت‌هاي کوچک‌تر، مردم کوچه و بازار و شيو? زندگي‌شان، جزئيات برخي از رويدادهايي که هنوز دربار? آنها گمان‌ها مي‌رود (چگونگي پايان کار مزدک، فرار و پادشاهي دوبار? قباد...) و برخي آئين‌هاي مربوط به زندگي روز به روز ايرانيان قديم و همسايگان آنان است. اين بخش‌هاي داستاني، که گاه بسيار حماسي مي‌شود، به شناخت حسي و عاطفي شرايط آن دوران کمک بسيار مي‌کند و درست همان چيزي است که يک رمان دارد و هيچ‌کدام از پژوهش‌هاي تاريخي ندارند. در اين بخش‌ها از آثار باستاني ايراني، به‌ويژه شاهنامه بهر? بسيار گرفته شده است. اما همين بخش‌ها هم، با آنکه ساخت? نويسنده است، با واقعيت‌هاي تاريخي همخوان است و دست‌کم هيچ‌چيز ناهمخواني آن با واقعيت را ثابت نمي‌کند.
تنها دربار? پايان کار مزدک، و به‌ويژه دربار? کساني که جانشين او مي‌شوند و نهضت او را به راهي ديگر مي‌برند، کتاب چشم‌انداز تازه‌اي را مي‌گشايد که يا مبتني بر پژوهش‌هاي تازه‌اي‌ست که ما نمي‌شناسيم، و يا آفريد? تخيل نويسنده و حاوي پيامي است که کتاب بايد رسانند? آن باشد.»

دربار? موريس سيماشکو، نويسند? کتاب «مزدک»
موريس داويدوويچ سيماشکو، متولد 1924 و درگذشته به سال 2000، داستان‌نويس، روزنامه‌نگار و معلم اهل روسيه بود. سيماشکو متولد اودسا بود اما از او به‌عنوان نويسند? ملي قزاقستان ياد مي‌شود. او عضو اتحادي? نويسندگان قزاقستان و مترجم زبان قزاقستاني بود.
سيماشکو روزنامه‌نگاري خوانده بود و علاوه بر رمان‌نويسي، تدريس در مدرسه و کارِ روزنامه‌نگاري را هم در کارنام? کاري خود داشت. شهرت او بيش از هرچيز به‌خاطر رمان‌هاي تاريخي‌اش دربار? آسياي مرکزي است.

دربار? ترجم? فارسي کتاب «مزدک»
کتاب «مزدک» با ترجمه و مقدم? مهدي سحابي در نشر نو منتشر شده است. اساس اين ترجمه، متن فرانسوي رمان بوده است. اين کتاب قبلاً با همين ترجمه در انتشارات نگاه به چاپ رسيده بود.
مهدي سحابي، متولد 1322 در قزوين و درگذشته به سال 1388، مترجم، روزنامه‌نگار، نقاش، مجسمه‌ساز و داستان‌نويس ايراني بود. پدرش رانند? کاميون بود و علاقه‌مند به هنر؛ چنانکه خط نستعليق را خوش مي‌نوشت و شعرهاي زيادي از سعدي از بر داشت.
سحابي در هفت‌سالگي همراه خانواده‌اش از قزوين به تهران آمد و در محل? شاپور ساکن شد. ديپلم رياضي را از دبيرستان البرز گرفت و آن‌گاه براي تحصيل در رشت? نقاشي وارد هنرکد? هنرهاي تزئيني دانشگاه تهران شد. تحصيل را اما نيمه‌کاره رها کرد و به سربازي رفت. بعد از سربازي براي تحصيل در رشت? کارگرداني سينما به ايتاليا رفت. طي دوره‌اي کوتاه در «چينه ‌چيتا» با فرانچسکو رزي، کارگردان مطرح ايتاليايي، آشنا شد، اما تحصيل در سينما را هم نيمه‌کاره گذاشت و دوباره تصميم گرفت نقاشي بخواند و اين‌بار به اين منظور وارد آکادمي هنرهاي زيباي رُم شد. تحصيل نقاشي در رُم را هم اما رها کرد و به فرانسه رفت. در سال 1351 به ايران برگشت تا در سينماي ايران مشغول به کار شود. فضاي سينماي ايران اما او را از کار در سينما نااميد کرد. در همان سال وارد کار روزنامه‌نگاري شد و به‌عنوان مترجم خبري در روزنام? «کيهان» شروع به کار کرد. چون به زبان‌هاي انگليسي، فرانسه و ايتاليايي مسلط بود در روزنامه به ترجم? گزارش و خبر از اين زبان‌ها و نيز ترجمه از زبان فارسي به آن سه زبان مي‌پرداخت و گاهي هم با اسم مستعارِ سهراب دهخدا براي صفح? فرهنگي روزنامه نقد فيلم مي‌نوشت.
سحابي بعد از انقلاب رفته‌رفته از روزنامه‌نگاري حرفه‌اي فاصله گرفت و تنها همکاري‌هايي با برخي نشريات داشت که از آن جمله مي‌توان به همکاري‌اش با نشريات «پيام امروز»، «صنعت حمل‌و‌نقل» و مجل? «فيلم» اشاره کرد.
اولين کتابي که با ترجم? مهدي سحابي منتشر شد کتاب «نقاشي ديواري و انقلاب مکزيک» بود که در سال 1352 به چاپ رسيد. اما او زماني به‌طور حرفه‌اي به ترجمه و همچنين به نقاشي و مجسمه‌سازي رو آورد که از کار حرفه‌اي مطبوعاتي کناره گرفت.
سحابي از مترجماني بود که آثاري متنوع را از ادبيات کلاسيک و مدرن جهان به فارسي ترجمه کرد. از مهمترين ترجمه‌هاي ادبي او ترجمه‌هايش از رمان‌هاي لويي فردينان سلين، از جمله رمان «مرگ قسطي»، و نيز ترجمه‌اش از رمان «در جستجوي زمان از دست رفته»، اثر مارسل پروست، است.
ترجم? سحابي از رمان «مرگ قسطي» يکي از نمونه‌هاي درخشان کاربرد خلاقان? زبان محاوره و عاميان? فارسي است و خواندن آن، جدا از لذتي که خود اين رمان به خواننده مي‌دهد، شمّه‌اي از جذابيت‌هاي زبان و نثر فارسي را نيز به مخاطب فارسي‌زبان مي‌نماياند و داير? واژگاني مخاطب را گسترش مي‌دهد.
از ديگر ترجمه‌هاي مهدي سحابي مي‌توان به کتاب‌هاي «بابا گوريو»، «مادام بوواري»، «بارون درخت‌نشين»، «قصر به قصر»، «دسته‌ي دلقک‌ها»، «تربيت احساسات» و «مکتب ديکتاتورها» اشاره کرد.
از سحابي سه اثر داستاني نيز به جا مانده که عبارتند از: «ناگهان سيلاب»، «پيچک باغ کاغذي» و «خيابان مارگوتا شماره 110».