کتاب «چرنديات پستمدرن: سوءاستفاده روشنفکران پستمدرن از علم» نوشت? آلن سوکال و ژان بريکمون
کتابي عليه پستمدرنيسم افراطي و نسبيگرايي. آلن سوکال و ژان بريکمون در کتاب «چرنديات پستمدرن: سوءاستفاده روشنفکران پستمدرن از علم» شمشير را عليه متفکراني چون ژاک لاکان، ژيل دلوز، ژان بودريار، ژوليا کريستوا و چند فيلسوف ديگر از رو بستهاند و برآناند که نشان دهند اين فيلسوفان چطور از علوم طبيعي براي ارعاب مخاطبان خود سوءاستفاده کردهاند.
کتاب «چرنديات پستمدرن» کتابيست در نقد استفادههاي نادرست و نامستدل گروهي از فيلسوفان پستمدرن از مفاهيم مربوط به فيزيک و رياضيات و بهکاربردن اين مفاهيم در مباحث علوم انساني و اجتماعي.
سوکال و بريکمون در کتاب «چرنديات پستمدرن» بر اين عقيدهاند که استفاده فيلسوفان پستمدرن از اصطلاحات و مفاهيم علمي در علوم انساني و اجتماعي براي فضلفروشي و مرعوبکردن خواننده است. بهاعتقاد آنها فلسف? پستمدرن، در شکل افراطي آن، فلسفهاي آشفته و پريشان است که در آن جز پريشانگوييهاي فضلفروشانه نميتوان يافت.
هدف سوکال و بريکمون در کتاب «چرنديات پستمدرن» اين است که پت? فيلسوفان پستمدرن را بر آب اندازند و نشان دهند که استفاده آنها از مفاهيم علوم طبيعي و تعميم اين مفاهيم به علوم انساني و اجتماعي مغالطه و حقهبازياي بيش نيست و اين فلاسفه واقعاً چيزي از رياضيات و فيزيک نميدانند.
ويرايش نخست متن اصلي کتاب «چرنديات پستمدرن» اولين بار در سال 1997 با عنوان Impostures intellectuelles منتشر شده است.
مروري بر کتاب «چرنديات پستمدرن»
کتاب «چرنديات پستمدرن» از پيشگفتار ويراست دوم اين کتاب، پيشگفتارشان چاپ انگليسي آن، دوازده فصل و سه ضميمه به نامهاي «تجاوز از مرزها: بهسوي تأويلي متحولکننده از گرانش کوانتومي»، «اظهارنظرهايي در باره نقيض? تجاوز از مرزها» و «تجاوز از مرزها: يک تکمله» تشکيل شده است.
فصل اول کتاب «چرنديات پستمدرن» به مقدمه اختصاص دارد و فصلهاي دوم تا يازدهم به طرح مباحث اصلي در ردّ نظريههاي پستمدرن و نقد استفاده نامستدل چند فيلسوف قرن بيستم از اصطلاحات و تعابير و مفاهيم رياضيات و فيزيک در علوم اجتماعي و انساني. فصل دوازدهم و پاياني کتاب نيز شامل مؤخره است.
ژاک لاکان، ژوليا کريستوا، لوس ايريگاري، برونو لاتور، ژان بودريار، ژيل دلوز، فليکس گوتاري و پل ويريليو فيلسوفانياند که سوکال و بريکمون در کتاب «چرنديات پستمدرن» به آنها پرداختهاند.
نويسندگان کتاب «چرنديات پستمدرن» معتقدند که فيلسوفان مورد نقد در اين کتاب درک روشن و دقيق و عميقي از مفاهيم علمياي که در نوشتههايشان بهکار ميبرند ندارند و اين مفاهيم را بدون استدلال درست از رياضيات و فيزيک وارد علوم اجتماعي و انساني ميکنند و با جداکردن مفاهيم علمي از زمينهاي که اين مفاهيم به آنها تعلق دارند آنها را بهصورتي بيمعنا و نادرست بهکار ميبرند.
نقد نسبيتگرايي رايج در فلسف? پستمدرن و اينکه پستمدرنيستها علوم طبيعي و تجربي را نيز، همچون مفاهيم فرهنگي مربوط به علوم انساني، اسطوره و برساختههاي اجتماعي ميدانند يکي از رويکردهاي کتاب «چرنديات پستمدرن» است.
سوکال و بريکمون در کتاب «چرنديات پستمدرن» منتقدان سرسخت آشفتگياي هستند که بهاعتقاد آنها جاي عقلانيت مدرن را گرفته و پيچيدهگويي و مبهمگويي را بهجاي شفافيت و روشنگويي نشانده است. آنها در کتاب «چرنديات پستمدرن» برآناند که پت? پيچيدهگوييهاي فلاسف? پستمدرن را بر آب بيندازند و نشان دهند که پشت اين پيچيدهگوييها چيزي جز آشفتگي و بيمعنايي پنهان نيست.
آنها البته بين دشوارياي که از طبيعت يک مبحث ميآيد و دشوارياي که صرفاً براي مرعوبکردن خواننده است فرق ميگذارند و در اين باره مينويسند: «بين گفتمانهايي که به علت طبيعت ذاتي موضوع خود دشوارند و گفتمانهايي که بيمحتوايي و پيش پاافتاده بودن آنها را با دقت در پس نثرِ عمداً مبهم پنهان کردهاند تفاوت زيادي وجود دارد.»
شايد گمان کنيم که نويسندگان کتاب «چرنديات پستمدرن» يکسره و قاطعانه با هرچه در لواي پستمدرنيسم قرار گيرد مخالفند. آنها خود اما در اين کتاب چنين ادعايي ندارند و ميگويند منتقد «شکل افراطي پستمدرنيسم» و منتقد «پريشانفکريهايي» هستند که «در شکلهاي معتدلتر پستمدرنيسم وجود دارد» و اين پريشانفکريها، بهاعتقاد نويسندگان کتاب، ميراث شکل افراطي پستمدرنيسم است.
در کتاب «چرنديات پستمدرن» همچنين درباره استفاده نادرست از علوم طبيعي در علوم انساني ميخوانيم: «علوم طبيعي گنجينهاي از استعارههاي حاضر و آماده براي استفاده در علوم انساني نيستند. ممکن است افراد غيردانشمند وسوسه شوند که از نظريهاي علمي برخي "مضامين" کليِ قابل تلخيص در چند کلمه نظير "عدم قطعيت"، "ناپيوستگي"، "آشفتگي" يا "غيرخطي بودن" را جدا کنند و سپس آنها را به شيوهاي کاملاً تحتاللفظي مورد تحليل قرار دهند. ولي نظريههاي علمي شبيه رمانها نيستند؛ اين کلمات در زمينهاي علمي معاني خاصي دارند، که با معاني معمولي آنها تفاوتهايي ظريف ولي حياتي دارد، و فهم اين معاني فقط در شبک? پيچيدهاي از نظريه و آزمايش امکانپذير است. اگر آنها را فقط به مثاب? استعاره بهکار بريم، به آساني به نتايج مهملي ميرسيم.»
درباره آلن سوکال و ژان بريکمون، نويسندگان کتاب «چرنديات پستمدرن»
آلن ديويد سوکال (Alan David Sokal)، متولد 1955، رياضيدان، فيزيکدان، فيلسوف علم و استاد دانشگاه اهل امريکاست. سوکال تحصيلکرده دانشگاههاي هاروارد و پرينستون و استاد کالج دانشگاهي لندن و دانشگاه نيويورک است. حوزه کاري او حوزه مکانيک آماري و ترکيبات است.
ژان بريکمون (Jean Bricmont)، متولد 1952، فيزيکدان نظري، فيلسوف علم و استاد دانشگاه اهل بلژيک است. بريکمون استاد دانشگاه کاتوليک لووين است و در حوزه گروههاي بازنرمالشده و معادلات ديفرانسيل غيرخطي کار ميکند.
درباره ترجم? فارسي کتاب «چرنديات پستمدرن»
کتاب «چرنديات پستمدرن: سوءاستفاده روشنفکران پستمدرن از علم» با ترجم? عرفان ثابتي در انتشارات ققنوس منتشر شده است. عرفان ثابتي، متولد 1355، مترجم و پژوهشگر ايراني حوزة جامعهشناسي و فلسفه است. «پسامدرنيسم و بحران زيستمحيطي»، «هنر هميشه بر حق بودن: 38 راه براي پيروزي در هنگامي که شکست خوردهايد»، «تسليبخشيهاي فلسفه» و «جهانيشدن و و مخالفان آن» از جمله ترجمههاي اوست.
رتب? کتاب «چرنديات پستمدرن» در گودريدز: 3.91 از 5.
