رودین

کتاب «رودین» اثر ایوان تورگنیف
روایت داستانی دیگری از «آدم‌های زیادی» در روسیه قرن نوزدهم. کتاب «رودین»، رمان مشهور ایوان تورگنیف، داستان آدمی است که می‌توان او را نماینده نسلی از جامعه روسیه دانست که با عنوان آدم‌های زیادی شناخته می‌شوند.
قهرمان رمان «رودین» که آدمی است با همین نام، جایگاه و قابلیت‌هایی فراتر از زمانه و محیطی که در آن به سر می‌برد دارد و فردی است سرشار از شور و شوق برای دست یافتن به ارزش‌های انسانی چون برابری و آزادی اما در جامعه‌ای که او در آن به سر می‌برد امکانی برای تحقق و به کارگیری این شور و شوق وجود ندارد.
کتاب «رودین» نخستین رمان ایوان تورگنیف است. این رمان و دیگر رمان‌های تورگنیف پس از انتشار بحث‌های زیادی در جامعه روسیه به وجود آوردند و پرسش‌های زیادی را برای طبقات و لایه‌های مختلف جامعه عقب‌مانده روسیه در قرن نوزدهم مطرح کردند.
تورگنیف چندین رمان مطرح نوشته است که جایگاهی معتبر در ادبیات روسیه دارند. کتاب «رودین» را می‌توان مدخلی برای رمان‌های اجتماعی و انتقادی او دانست.
بسیاری از نویسندگان پس از تورگنیف رمان «رودین» را ستایش کرده‌اند و قهرمان این اثر را مورد توجه قرار داده‌اند. از جمله ماکسیم گورکی که گفته بود قهرمان رمان «رودین» منتقد واقعیت بود و با قدرت خیال‌پردازی‌اش می‌توانست زمین بکر را شخم بزند.

مروری بر کتاب «رودین»
قهرمان اصلی داستانی که تورگنیف در کتاب «رودین» روایت کرده در چارچوب‌های محیطی که در آن به سر می‌برد جای نمی‌گیرد. او نماینده صدایی تازه در روسیه میانه قرن نوزدهم است و باهوش و با فرهنگ و پر شور است. اما با این‌حال شور و شوق اولیه او در هر کاری که آغاز می‌کند در میانه راه ناپدید می‌شود و وجه دیگری از شخصیت او بی‌ارادگی است.
رودین شخصیتی منفعل دارد و گرفتار اندیشه‌های صرف و جادوی کلمات و سخن‌پردازی است. او خود بر این ویژگی آگاه است و جایی در رمان می‌گوید نباید اسیر وراجی باشم. شخصیتی که تورگنیف در رمان «رودین» آفریده گرفتار افکار انتزاعی است و از عملگرایی فاصله دارد و نمی‌تواند ایده‌هاش را محقق کند و شور و اشتیاق پرحرارتش را در عمل به کار ببندد. او را می‌توان روشنفکری ایده‌آلیست دانست که مدام در پی طرح و نقشه‌ای تازه است بی‌آنکه هیچ‌یک را به سرانجام برساند.
رودین البته از نظر آگاهی اجتماعی بسیار قابل توجه است. او شخصیتی است که به طبقه اقتصادی و اجتماعی‌ که در آن قرار دارد توجه می‌کند و بحران ناشی از کشاکش‌های طبقاتی را در محیط پیرامونش می‌بیند و می‌کوشد که در جامعه‌اش تاثیرگذار باشد. منتقدان قهرمان رمان «رودین» تورگنیف را از منظرهای مختلف واکاوی کرده‌اند. برخی او را شبیه به خود تورگنیف دانسته‌اند و برخی نیز شباهت‌هایی میان او و چهره انقلابی باکونین یافته‌اند.
رودین شخصیتی است که در بحث بسیار پرحرارت است اما به همان اندازه از عمل و واقعیت گریزان است. تورگنیف به شخصیت هملت شکسپیر علاقه زیادی داشت و از این‌رو برخی منتقدان معتقدند که تورگنیف در آفرینش شخصیت اصلی رمان «رودین» نگاهی به هملت داشته است. خود تورگنیف نیز در متنی به مقایسه هملت و دون‌کیشوت پرداخته و این را دو قطب متضاد دانسته است. یک سوی این تضاد یعنی در جایی که هملت قرار دارد ما با ذهن‌هایی درخشان و پربار و در عین‌حال بی‌ثمر و جدا از واقعیت سروکار داریم. رودین را می‌توان در همین سوی طیف جای داد.
تورگنیف در رمان «رودین» به تحلیل اجتماعی روسیه در میانه قرن نوزدهم پرداخته است. در عین‌حال در این رمان تورگنیف نشان داده که تا چه حدی در روان‌شناسی مردم روسیه تبحر داشته است. کتاب «رودین» اثری است مربوط به سال 1855 که در زمانش انتشارش در روسیه بسیار مورد توجه قرار گرفت و شهرتی عام پیدا کرد.
در بخشی از رمان «رودین» می‌خوانیم: «کنستانتین دیامیدیچ ظاهرا از این‏که بازو به بازوى آلکساندرا پاولوونا راه مى‏رفت خیلى سرخوش بود. گام‏هاى کوچکى برمى‏داشت، لبخند مى‏زد و حتى در چشم‏هاى شرقى‏اش اشک مسرت حلقه زده بود. البته براى او اتفاق نادرى نبود؛ معمولا زود متأثر و اشک‏هایش جارى مى‏شد. کیست که خوشش نیاید بازو به بازوى زن جوان و زیبا و رعنایى راه برود؟ همه‏ اهالى استان ا... همصدا بودند که آلکساندرا پاولوونا زنى است بسیار زیبا. اشتباه هم نمى‏کردند. تنها همان بینى کوچک و راست و اندکى سربالاى او کافى بود که عقل و هوش از انسان برباید. حالا کارى نداریم به چشم‏هاى میشى، مژگان بلند، موهاى طلایى روشن و چاله‏هاى گود گونه‏ها و زیبایى‏هاى دیگرش. ولى مهم‏تر از همه حالت صورت نمکینش بود: قابل اعتماد، خوش‏قلب، آرام و گیرا و جذاب. مثل بچه‏ها مى‏خندید و مثل بچه‏ها هم نگاه مى‏کرد. خانم‏هاى اشرافى او را آدم ساده‏دلى مى‏دانستند... با چنین اوصافى دیگر پاندالفسکى چه آرزویى مى‏توانست داشته باشد؟».

درباره ایوان تورگنیف نویسنده کتاب «رودین»
ایوان سرگئیویچ تورگنیف، نویسنده و شاعر قرن نوزدهم روسی، در سال 1818 در خانواده ملاک ثروتمندی در ارل، در روسیه مرکزی، متولد شد. کودکی و نوجوانی را در املاکی روستایی سپری کرد و در آنجا توانست شاهد زندگی بردگان و بدترین شکل رابطه میان ارباب و برده باشد. مادرش زنی بود سخت مستبد که زندگی را به کام دهقانان و همچنین اعضای خانواده تلخ می‌کرد. تورگنیف به سن دانشگاه که رسید به دانشگاه مسکو رفت و پس از آن راهی پترزبورگ شد. او در سال 1838 به قصد ادامه تحصیل از کشور خارج شد و به آلمان رفت. تورگنیف پس از چند سال در حالی به کشور زادگاهش بازگشت که با دیدن وضعیت کشورهای غربی شیفته آنجا شده بود. با بازگشت به روسیه تورگنیف به سراغ نوشتن رفت. ابتدا شعر می‌سرود. او طرح‌واره‌هایی هم در نقد نظام سرواژ روسیه نوشت چرا که خود از نزدیک شاهد برخورد زمین‌داران با رعایا بود. انتشار این متن‌ها باعث شهرت تورگنیف شد و پس از آن یک نمایشنامه هم از او منتشر شد. تورگنیف در سال 1852 دستگیر شد و سپس به ملک مادری‌اش تبعید شد. در اینجا بود که به سراع نوشتن رمان رفت. تورگنیف پس از انتشار چندین رمان و از جمله اثر مشهورش «پدران و پسران» از روسیه خارج شد و ابتدا در بادن-بادن و سپس در پاریس ساکن شد و سرانجام در سال 1883 از دنیا رفت. «شکارچی در سایه‌روشن زندگی»، «آشیانه اشراف»، «رودین»، «سه داستان عاشقانه»، «یک ماه در دهکده» و «دفتر شعرهای منثور» برخی از آثار تورگنیف است که به فارسی منتشر شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «رودین»
کتاب «رودین» با ترجمه م. ه. شفیعیها در نشر ماهی منتشر شده است.
محمدهادی شفیعیها، متولد 1298 در قزوین، ریاضی‌دان و مترجم ایرانی بود. شفیعیها پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه وارد دانشسرای عالی شد و در رشته ریاضیات تحصیل کرد. پس از دریافت مدرک لیسانس مدتی به عنوان معلم دبیرستان به کار پرداخت و سپس در دانشکده فنی دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد. پس از چند سال برای ادامه تحصیل به دانشگاه کمبریج رفت و با اتمام تحصیلاتش به ایران بازگشت و در چند دانشگاه به تدریس پرداخت. شفیعیها با مرکز نشر دانشگاهی هم همکاری داشت. او با چندین زبان آشنا بود و به جز تالیف و ترجمه‌هایی که در زمینه ریاضیات دارد، به ترجمه ادبی هم پرداخته است. «در آستانه فردا»، «هدف ادبیات» و «پدران و فرزندان» عناوین برخی از ترجمه‌های او است.