دکتر ژیواگو
Doctor Zhivago
بوریس پاسترناک
فرهنگ نشر نو
دسته بندی: ادبیات-روسیه
| کد آیتم: |
1993034 |
| بارکد: |
9786004904582 |
| سال انتشار: |
1402 |
| نوبت چاپ: |
1 |
| تعداد صفحات: |
722 |
| نوع جلد: |
گالینگور |
| قطع: |
رقعی |
رمان دکتر ژيواگو اثر باريس پاسترناک
رماني دربار? عشق، شعر، رستگاري، زندگي، مرگ، انقلاب، جنگ و تصفيههاي استاليني. رمان دکتر ژيواگو، با عنوان اصلي ??????? ???????، يکي از نمادهاي سانسور و سرنوشت ادبيات خلاف طبع حزب حاکم در تاريخ روسي? شوروي است.
باريس پاسترناک در کتاب دکتر ژيواگو داستان تنهايي و رنجِ روشنفکران و هنرمندان خلاق و مستقل را در عصر خفقان و آشوب روايت کرده است.
رمان دکتر ژيواگو رماني عاشقانه – تاريخي است؛ رماني دربار? آدمي که در عصر جنگ و آشوب و خشونت عشق ميورزد و شعر ميگويد و نميخواهد همرنگ جماعت بشود.
کتاب دکتر ژيواگو اگرچه مغضوب اتحاد جماهير شوروي بود و سالها طول کشيد تا در روسيه اجاز? انتشار پيدا کند اما جزو آثار مهم و برجست? ادبيات روسي? قرن بيستم است و امروزه در مدرسههاي روسيه بهعنوان کتاب درسي تدريس ميشود.
دکتر ژيواگو اولين بار در سال 1957 در ايتاليا منتشر شد و حدود يک سال بعد از اولين انتشارش پاسترناک جايز? نوبل ادبيات را گرفت و اين خشم حکومت اتحاد جماهير شوروي را برانگيخت.
براساس کتاب دکتر ژيواگو فيلمي هم بهکارگرداني ديويد لين، کارگردان پُرآواز? انگليسي، ساخته شده که در آن عمر شريف، بازيگر مشهور مصري، نقش شخصيت اصلي را ايفا کرده است.
دکتر ژيواگو دستماي? اقتباسهايي تلويزيوني و تئاتري نيز قرار گرفته است.
مروري بر رمان دکتر ژيواگو
باريس پاسترناک در رمان دکتر ژيواگو داستان شاعر و روشنفکري حساس و لطيفطبع و عاشق و آرمانخواه را در متن دوراني پرتلاطم از تاريخ روسي? نيم? اول قرن بيستم روايت ميکند و از خلال اين داستان، که مفصل و پر از ماجرا و حادثه و شخصيت است، باب تأمل در مفاهيمي انساني، عارفانه، معنوي و هستيشناختي را ميگشايد و نيز تصويري تلخ از تبعات انقلاب روسيه و قدرتگرفتن بلشويسم در اين کشور و فجايع و مصائب روشنفکران در دوران استيلاي کمونيسم بر روسيه بهدست ميدهد.
دکتر ژيواگو يک رمان عاشقانه و رئاليستي است؛ رماني دربار? شخصيتهايي که قرباني حوادث سياسي ميشوند.
شخصيت اصلي کتاب دکتر ژيواگو شاعر و دکتري به نام يوري ژيواگو است. وقايع اين رمان از سال 1902، يعني زماني که هنوز تزارها قدرت را در روسيه در دست دارند، آغاز ميشود و با جنگ جهاني اول، انقلاب اکتبر 1917، جنگ داخلي روسيه و جنگ جهاني دوم ادامه مييابد.
پاسترناک در رمان دکتر ژيواگو شخصيت اصلي داستان خود را از ميان حوادثي مهم از تاريخ نيم? اول قرن بيستم عبور ميدهد و تصويري از تاريخ و جامع? روسيه در اين دوران طولاني بهدست ميدهد و داستاني عاشقانه را در متن حوادثي تاريخي و سياسي روايت ميکند.
يوري ژيواگوي رمان «دکتر ژيواگو» مرديست حساس و درونگرا که شباهتي به مردم پيرامون خود و اهل زمانه ندارد. او نمادي از روشنفکران و هنرمندان مستقل است؛ روشنفکران و هنرمنداني که با ادبيات و هنر و عقايد فرمايشي و حزبي سرِ سازگاري ندارند و نميتوانند بهفرمود? حزب بنويسند و اثر هنري و ادبي خلق کنند. ژيواگو بهدليل همين استقلال و پايبند بودن به فرديت و احساسات و عواطف دروني خويش است که سخت تنها و قرباني جامعه و حوادث بيروني است و در طول رمان به مصائب و مشقتهاي گوناگون دچار ميشود.
شخصيت اصلي رمان «دکتر ژيواگو» اگرچه در ظاهر منفعل به نظر ميرسد و به تيغ بلايا و مصيبتها گردن مينهد، اما بهلحاظ فکري و ذهني جلوي آنچه نادرست ميداند مقاومت ميکند و بر عقايد خود پاي ميفشارد و ميکوشد درون خود را از پليديهاي جامعه حفظ کند.
باريس پاسترناک در رمان «دکتر ژيواگو»، عليرغمِ ايدئولوژي کمونيستي حاکم بر روسي? شوروي، مفاهيمي معنوي مانند جاودانگي و رستگاري را مطرح ميکند و نيز به جانبداري از ادبياتي ميپردازد که متفاوت با ادبياتِ فرمايشي و تبليغي رئاليسم سوسياليستي است و نقط? مقابل آنچه حزب کمونيست از ادبيات انتظار دارد. به همين دليل است که رمان «دکتر ژيواگو» مغضوب حکومت شوروي ميشود و پس از دادن جايز? نوبل ادبيات به پاسترناک، در روسيه چنان به او حمله ميکنند و چنان فضايي عليه او شکل ميگيرد که او از گرفتن اين جايزه امتناع ميکند.
رمان «دکتر ژيواگو» رماني پرماجرا و پُرشخصيت است و اين ويژگي آن را به رمانهاي کلاسيک قرن نوزدهمي شبيه ميکند. در اين رمان عنصر تصادف نيز نقشي مهم و پررنگ در مواجه? شخصيتهاي داستاني با يکديگر و سير رويدادها و حوادث ايفا ميکند.
يوري ژيواگو در رمان «دکتر ژيواگو» تجسم عشق و ذوق و آفرينش هنري است و پاسترناک در اين رمان، با آنچه بر اين شاعر احساساتي ميرود، نشان ميدهد که چگونه عشق و هنر و صلح در مسلخ ايدئولوژي و جنگ و خشونت و آشوبهاي سياسي و اجتماعي قرباني ميشوند.
در رمان «دکتر ژيواگو» همچنين عشق و هنر بهعنوان تنها تکيهگاهها و پناهگاههايي معرفي ميشوند که انسان تنهاي در جستجوي امنيت و آرامش ميتواند در متن زمانهاي بيرحم و پر از خشونت و جنگ در مأمنشان دمي بياسايد و درد و رنجهايي را که به او تحميل ميشود از ياد ببرد.
پاسترناک در رمان «دکتر ژيواگو»، در لابهلاي داستاني عاشقانه و پرکشش و پر از حادثه، ما را به تأمل در موضوعاتي چون مرگ و زندگي و انسان و هنر و عشق و جاودانگي و آزادي انديشه و احساس دربرابر آموزهها و تبليغات ايدئولوژيک و تحميلي فراميخواند.
رمان «دکتر ژيواگو» همچنين نقدي ظريف به استالينيسم و تصفيههاي استاليني است؛ رماني که در آن از اردوگاههاي هولناک گولاگ نيز سخن رفته است.
رمان «دکتر ژيواگو» نماد و نموديست از مقاومت هنر و ادبيات دربرابر استبداد و خفقان و سرکوب. اين رمان و سرنوشت آن به گذرا بودن عصر وحشت و ماندگاري هنر و ادبياتي گواهي ميدهد که به هر ترفندِ ممکن تاريکيِ چنين عصري را مينماياند و از مسيرهاي غيررسمي راه خود را ميان مردم باز ميکند و حرف خود را، بهرغم گرفتوگيرها و سختگيريهاي شديدِ حاکميت توتاليتر، به گوش خواننده ميرساند و، عليرغم هم? تلاشهايي که براي نابودياش صورت ميگيرد، ماندگار ميشود، حال آنکه حکومتي که کمر به نابودي آن بسته بود ديگر مدتهاست که محو و نابود شده است.
دربار? باريس پاسترناک، نويسند? رمان دکتر ژيواگو
باريس لئونيدوويچ پاسترناک (????? ?????????? ?????????)، متولد 1890 و درگذشته به سال 1960، شاعر، داستاننويس و مترجم اهل روسيه بود. پاسترناک از شاعران و نويسندگان برجست? قرن بيستم روسيه و برند? جايز? نوبل ادبيات در سال 1958 است اگرچه، همانطور که پيشتر نيز اشاره شد، بهخاطر فشارهايي که بابت رمان «دکتر ژيواگو» از جانب حکومت روسيه روي او بود مجبور شد اين جايزه را رد کند و در سال 1989، حدود چهل سال پس از مرگش، پسرِ او، يوگني، آن را از طرف پدرش گرفت.
از ديگر آثار باريس پاسترناک ميتوان به دفتر شعر «زندگي خواهر من است» اشاره کرد.
پاسترناک، براي معاش، ترجمه هم ميکرد. او مترجم نمايشنامههاي نويسندگان بزرگي چون گوته و شکسپير و شعرهاي شاعراني چون ريلکه و پل ورلن به زبان روسي بود. ترجمههاي پاسترناک از شکسپير، بهدليل زبان محاورهايشان، بسيار بين خوانندگان روس محبوب هستند.
پاسترناک در موسيقي و آهنگسازي نيز دستي داشت.
دربار? ترجم? فارسي رمان دکتر ژيواگو
رمان دکتر ژيواگو با ترجمه و مقدم? پروانه فخامزاده در نشر نو منتشر شده است.
پروانه فخامزاده، متولد 1337، مترجم، محقق، ويراستار، زبانشناس و منتقد ايراني است. از ترجمههاي او ميتوان به کتاب «رُسهالده» و از آثار تأليفياش ميتوان به کتاب «آشنايي با ارجاع» اشاره کرد.
از رمان «دکتر ژيواگو» ترجمههاي فارسي ديگري هم موجودند که از آن جملهاند ترجم? علياصغر خبرهزاده ، منتشرشده در انتشارات نگاه ، و ترجم? ميترا نظريان ، منتشرشده در نشر ثالث.