داستان‌های بلکین

کتاب «داستان‌های بلکین» اثر الکساندر پوشکین
پنج داستان از الکساندر پوشکین. کتاب «داستان‌های بلکین»، با عنوان اصلی По́вести поко́йного Ива́на Петро́вича Бе́лкина، شامل داستان‌هایی است که پوشکین، شاعر و نویسندۀ بزرگ روس و پدر ادبیات مدرن روسیه، در آن‌ها از مردم عادی و رؤیاها و رنج‌ها و خواسته‌ها و عشق‌ها دلبستگی‌ها و امیدهایشان نوشته و تصاویری طنزآمیز از زندگی روزمرۀ آدم‌های معمولی به‌دست داده است.
کتاب «داستان‌های بلکین» مجموعه‌ای‌ست که در آن روسیۀ عصر پوشکین، با زبانی ساده و طنزی شیرین و دلنشین، تصویر شده است. این کتاب نمودی از چرخش پوشکین از رمانتیسم به‌سمتِ نوشتارهایی ساده دربارۀ زندگی ساده و مردم عادی است.
متن اصلی کتاب «داستان‌های بلکین» اولین بار در سال 1831 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «داستان‌های بلکین»
الکساندر پوشکین بر کتاب «داستان‌های بلکین» مقدمه‌ای نوشته و در این مقدمه، مثلاً از زبانِ ناشر این داستان‌ها، آن‌ها را به ملاکی به نام بلکین نسبت داده و گفته است که این داستان‌ها را آدم‌های مختلف برای بلکین نقل کرده و بلکین آن‌ها را جمع‌آوری کرده است.
بلکین البته خود یک شخصیت داستانی در کتاب «داستان‌های بلکین» است و مقدمۀ این کتاب در واقع یک سند جعلی و یک تمهید ادبی شیطنت‌آمیز است. از همین رو این مقدمه را هم باید داستانی از کتاب «داستان‌های بلکین» به‌حساب آورد نه یک شرح واقعی دربارۀ آدمی واقعی و توضیحی حقیقی دربارۀ خاستگاه پنج داستان کتاب.
زندگی و مرگ، نیکبختی و بداقبالی، عشق نابرابر، تقابل واقعیت با خیالبافی و رؤیاپردازی، واقعیت خشن و رنج‌بار زندگی روزمره و نزاع‌های آدم‌ها در متن زندگی روزانه از جمله مضامینی هستند که پوشکین در قصه‌های کتاب «داستان‌های بلکین» به آن‌ها پرداخته‌ است.
قصه‌های پوشکین در کتاب «داستان‌های بلکین» قصه‌هایی به‌ظاهر ساده و در باطن پیچیده‌اند؛ قصه‌هایی سهل‌وممتنع که نویسنده در آن‌ها عمق زندگی و روابط انسانی را، با طنزی دلچسب و هنرمندانه که با شفقت آمیخته است، می‌کاود و زیست مردم عادی در روسیۀ قرن نوزدهم را با تیزبینی و جزئی‌نگری به تصویر می‌کشد و از زندگی روزمره ماجراهایی خلق می‌کند که هنوز هم، بعد از این‌همه که از انتشار کتاب «داستان‌های بلکین» می‌گذرد، خواندنی و جذاب و دلنشینند.
کتاب «داستان‌های بلکین» از مقدمه‌ای شیطنت‌آمیز که پیش‌تر ذکرش رفت و پنج داستان تشکیل شده است.
داستان‌های پنج‌گانۀ کتاب «داستان‌های بلکین» عبارتند از: «شلیک»، «بوران»، «تابوت‌ساز»، «متصدی چاپارخانه» و «دوشیزه‌خانم روستایی».
آن‌چه می‌خوانید بخشی از قصۀ «شلیک» از کتاب «داستان‌های بلکین» است: «در میان ما تنها یک غیرنظامی بود. تقریباً سی‌وپنج سال داشت و از این رو ما پیرمرد حسابش می‌کردیم. پختگی‌اش در قیاس با ما برایش مزایای فراوانی داشت؛ به‌علاوه، ترش‌رویی همیشگی و تندمزاجی و زبان گزنده‌اش بر ذهنِ جوان ما تأثیر زیادی می‌گذاشت. گویی هاله‌ای اسرارآمیز همواره او را در بر گرفته بود. به‌نظر روس می‌رسید، اما نامش خارجی بود. در گذشته سرباز سواره‌نظام بوده و زندگی خوبی داشته. هیچ‌کس از انگیزۀ او برای کناره‌گیری از خدمت و سکناگزیدن در قصبه‌ای چنین متروک آگاه نبود. در اینجا او زندگی فقیرانه و درعین‌حال پرریخت‌وپاشی داشت: همیشه پیاده رفت‌وآمد می‌کرد و کتی مندرس بر تن داشت، اما میز پذیرایی‌اش همیشه برای تمام افسران هنگ ما مهیا بود. البته ناهارهایش معمولاً از دو یا سه نوع خوراک فراتر نمی‌رفت، که سربازی بازنشسته تهیه‌شان می‌کرد، اما نوشیدنی مثل رودخانه‌ای جاری بود. کسی از میزان دارایی و درآمدش خبر نداشت و کسی هم به خود جرئت نمی‌داد که از او در این باره پرس‌وجو کند. تعدادی کتاب داشت که بیشتر کتب نظامی یا رمان بودند. با گشاده‌دستی امانتشان می‌داد و پسشان نمی‌گرفت، کتاب‌هایی را هم که خودش به امانت می‌گرفت هیچ‌گاه به صاحبانشان برنمی‌گرداند. تنها سرگرمی‌اش شلیک با تپانچه بود. دیوارهای اتاقش با گلوله مثل لانۀ زنبور سوراخ‌سوراخ و پرحفره شده بود. تنها زیب‌وزیور کلبۀ محقری که در آن می‌زیست مجموعه‌ای نفیس از تپانچه بود. مهارتش در تیراندازی ورای تصور بود و اگر قصد می‌کرد یک گلابی را روی کلاه هریک از ما هدف قرار دهد، هیچ‌یک از افراد هنگ در پیش بردن سرش لحظه‌ای درنگ نمی‌کرد. صحبت‌هایی که بین ما ردوبدل می‌شد بیشتر حول دوئل می‌چرخید، اما سیلویو (او را چنین می‌نامم) هیچ‌گاه در آن بحث‌ها شرکت نمی‌کرد. در پاسخ به این پرسش که آیا تابه‌حال دوئل کرده است، خیلی خشک پاسخ مثبت می‌داد، اما وارد جزئیات نمی‌شد و مشخص بود که این سؤال به مذاقش خوش نمی‌آید. ما چنین تصور می‌کردیم که سایۀ یکی از قربانیان تیره‌بخت هنر مرگ‌بارش بر وجدانش سنگینی می‌کند، چراکه هرگز ظنمان هم نمی‌برد که چیزی به نام ترس در دل او جایی داشته باشد. انسان‌هایی هستند که صرفِ ظاهرشان برای زدودن چنین تردیدهایی کافی است. البته کمی بعد واقعه‌ای همۀ ما را بهت‌زده کرد.»

دربارۀ الکساندر پوشکین، نویسندۀ کتاب «داستان‌های بلکین»
الکساندر سرگی‌یویچ پوشکین (Александр Сергеевич Пушкин)، متولد 1799 و درگذشته به سال 1837، شاعر، نمایشنامه‌نویس و داستان‌نویس اهل روسیه بود. از پوشکین به‌عنوان بزرگترین شاعر روس و بنیانگذار ادبیات مدرن روسیه یاد می‌شود.
پوشکین به‌شدت تحت تأثیر اندیشه‌های عصر روشنگری فرانسه، به‌ویژه اندیشه‌های ولتر، و از طرفداران اصلاحات اجتماعی در روسیه و سخنگوی رادیکال‌های ادبی بود و این موضوع، خشم دولت را علیه او برانگیخت.
پوشکین همچنین در دوره‌ای از زندگی‌اش عضو سازمانی مخفی شد که هدفش سرنگونی حکومت عثمانی در یونان و ایجاد یک دولت مستقل یونانی بود.
پوشکین عمری کوتاه داشت و در سی‌وهفت‌سالگی در دوئل کشته شد اما آثار ادبی مهمی از او به‌جا ماند و با آثارش بسیار بر نویسندگان روسی پس از خود تأثیر گذاشت.
از جمله نویسندگان بزرگ و مهم روسیه که از پوشکین تأثیر گرفته‌اند می‌توان به تالستوی و تورگنیف اشاره کرد. آثار پوشکین اما نه‌فقط بر عالم ادبیات که بر عالم موسیقی نیز تأثیراتی جدی به‌جا گذاشته و الهام‌بخش موسیقی‌دانان بزرگ و برجسته و مهمی چون موتزارت، چایکوفسکی، راخمانینف و کورساکوف بوده است.
از جمله آثار الکساندر پوشکین می‌توان به رمان منظوم «یِوگنی اُنه‌گین»، منظومۀ «سوارکارِ مفرغی» و رمان‌های «دختر سروان» و «دوبروفسکی» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «داستان‌های بلکین»
کتاب «داستان‌های بلکین» با ترجمۀ بابک شهاب، به‌همراه مقاله‌ای از وِسیوالاد ساخارف دربارۀ این کتاب، در نشر بیدگل منتشر شده است. این کتاب قبلاً، با همین ترجمه، در انتشارات به‌نگار به چاپ رسیده بود.
بابک شهاب، متولد 1352 در اراک، مترجم ادبیات روسی و روزنامه‌نگار ایرانی است. او تحصیلکردۀ مهندسی مکانیک در آکادمی دولتی پلی‌تکنیک بلاروس است. شهاب، در حوزۀ کار مطبوعاتی، همکاری با نشریات «کلک»، «شوکران»، «دانشمند»، «خانوادۀ سبز» و «دانش و مردم» را در کارنامۀ کاری خود دارد.
از ترجمه‌های بابک شهاب از ادبیات روسی می‌توان به کتاب‌های «شب‌های روشن»، «تمساح»، «ماجرای نزاع ایوان ایوانویچ و ایوان نیکیفورویچ»، «شیطان کوچک»، «چامه‌های تو و من»، «نبوغ»، «ما»، «در آبادی»، «تخم‌مرغ‌های شوم»، «نغمه‌های اسکندریه»، «مُرفین» و «خیاط مایه‌دار و کف‌بین» اشاره کرد.