قلعه مالویل

کتاب «قلعه مالویل» اثر روبر مرل
روایتی خیالی از نابودی جهان که ریشه در واقعیت و فجایع ناشی از جنگ و انسان‌کشی دارد. کتاب «قلعه مالویل» اگرچه با به کارگیری عنصر تخیل تصویری از آینده سیاه جهان به دست داده اما این تصویر خیالی چندان دور از واقعیت هم نیست.
روبر مرل، نویسنده کتاب «قلعه مالویل»، نسبت به وضعیت اجتماعی و تاریخی زمانه‌اش حساس بود و در آثارش با نگاهی انتقادی به انواع مختلف ستم، استثمار، غارت و سودجویی پرداخته است. او در برخی از آثارش و از جمله در کتاب «قلعه مالویل» با درهم‌آمیختن تخیل و واقعیت عینی جهان شیوه‌ای دیگر از داستان‌نویسی را آزموده است.
«قلعه مالویل» از آثار شاخص روبر مرل است که اولین‌بار در سال 1972 منتشر شد. توجه مترجمان و چهره‌های برجسته‌ای چون ابوالحسن نجفی، محمد قاضی، احمد شاملو و فرهاد غبرایی به آثار روبر مرل نشان‌دهنده اهمیت او به عنوان داستان‌نویس است.

مروری بر کتاب «قلعه مالویل»
روبر مرل، نویسنده کتاب «قلعه مالویل»، در زمان جنگ جهانی دوم به جبهه جنگ اعزام شد و به این ترتیب از نزدیک شاهد فاجعه‌ای بود که در قرن بیستم رم خورد. رمان «قلعه مالویل» روایتی است از نابودی جهان که به نوعی در پیوند با فجایع جنگ و بمب‌های ویرانگری که اثراتش تا چند نسل باقی ماند شکل گرفته است.
«قلعه مالویل» را اگرچه در ژانر رمان‌های علمی-تخیلی جای داده‌اند اما از سوی دیگر این رمانی است که روایتش بر روی واقعیت‌های تیره و ویرانگر جهانِ قرن بیستم سوار شده که سرانجام به جنگ جهانی و ظهور شکل‌های تازه‌ای از نابودی انسان منجر شد. گرچه فضای جنگ جهانی مدت‌ها است که از بین رفته است اما مسایل مربوط به آن دوران همچنان و به شکل‌هایی دیگر در جهان کنونی ما وجود دارد و از این‌رو رمان «قلعه مالویل» به امروز ما نیز کاملا مربوط است.
ماجراهای داستانی که در «قلعه‌ مالویل» می‌خوانیم در روستایی در فرانسه و در اواخر قرن بیستم روی می‌دهند. شخصیت اصلی داستان پیش‌تر مدیر مدرسه بوده اما اینک به عنوان مزرعه‌دار و کشاورز به کار مشغول است. او مالک قلعه‌ای به نام مالویل است و در زندگی‌اش نشان داده که توانایی‌هایی نهفته دارد و به سیاست نیز علاقه‌مند است. روزی که او و تعدادی از دوستانش در زیرزمین قلعه هستند حمله‌ای هسته‌ای صورت می‌گیرد و آنها جان سالم به در می‌برند اما وقتی از زیرزمین بیرون می‌آیند و پا بر روی زمین می‌گذارند با جهانی از خاکستر روبرو می‌شوند. به نظر می‌رسد که هیچ موجود زنده‌ دیگری از این حمله جان سالم به در نبرده اما به مرور معلوم می‌شود کسان دیگری هم بوده‌اند که بخت نجات یافتن از حمله هسته‌ای را داشته‌اند.
قهرمان داستان کتاب «قلعه مالویل» به همراه تعدادی از دوستانش که از حمله هسته‌ای جان سالم به در برده‌اند تصمیم می‌گیرد جهان را از نو بسازند اما مانعی بزرگ پیش روی آنها است و آن اینکه نظامی دیکتاتوری از تل خاکستر به جا مانده در حال رشد است و این نیز می‌خواهد نظم خود را مسلط کند.
روبر مرل در رمان «قلعه مالویل» بر اساس ویرانی‌ها و ترس‌های به جا مانده از جنگ و نیز بر اساس چشم‌انداز تیره‌ای که در جهان معاصر در نزاع بر سر قدرت جهانی شدن می‌دیده به سراغ نوشتن داستانی تخیلی رفته که پایی در زمین واقعیت دارد. در آغاز رمان «قلعه مالویل» می‌خوانیم: «در دانشسراى مقدماتى استادى داشتیم که عاشق قطعه مادلن در کتاب پروست بود. من به راهنمایى او آن اثر مشهور را با تحسین و اعجاب تمام مطالعه کرده‏ام، اما امروز وقتى پس از مدت‌ها دوباره به آن مراجعه مى‏کنم مى‏بینم که آن نوشته شیرین به نظرم بسیار خشک و تصنعى مى‏آید. آرى من خوب مى‏دانم که چه‏بسا طعم یک خوراکى یا یک نغمه موسیقى خاطره لحظه‏اى از گذشته را به طرزى بسیار زنده به ذهن شما بازمى‏گرداند، ولى این فقط براى چند ثانیه است: جرقه کوتاهى مى‏زند، باز پرده مى‏افتد و زمان حال لامروت همچنان رو در رو است. واى اگر بازیافتن تمامى گذشته در یک تکه نان شیرینى وارفته در جوشانده‏اى حقیقت مى‏داشت چقدر لذت‏بخش بود! من از آن جهت به فکر مادلن پروست افتاده‏ام که روز گذشته در ته کشو میزى یک بسته توتون خاکى‏رنگ بسیار بسیار کهنه، که گویا متعلق به عمویم بوده است، پیدا کردم و آن را به کولن دادم. او خوشحال از اینکه پس از مدت‌ها زهر محبوب خود را پیدا کرده است پیپش را از آن پر مى‏کند و کبریت مى‏زند. من همان‏طور که مشغول است نگاهش مى‏کنم و از همان پک‌هاى اولى که بوى آن در مشامم مى‏پیچد عموجان و دنیاى گذشته در ذهنم زنده مى‏شود، چنانکه نفسم در سینه مى‏گیرد. اما به طورى که گفتم مدت آن بسیار کوتاه بود.»

درباره روبر مرل نویسنده کتاب «قلعه مالویل»
روبر مرل، نویسنده معاصر فرانسوی، در سال 1908 در تبه‌سا در الجزایر متولد شد و در مارس 2004 از دنیا رفت. در آن زمان الجزایر هنوز مستعمره فرانسه به شمار می‌رفت. مرل در رشته زبان و ادبیات انگلیسی تا مقطع دکتری تحصیل کرد و پس از آن به عنوان استاد در دانشگاه‌های مختلفی به تدریس پرداخت. او داستان‌نویسی است که برای آثارش جوایز مختلفی از جمله جایزه معتبر گنکور را گرفته است. داستان‌های مرل بیان‌کننده نظرات انسان‌دوستانه او و نگاه انتقادی‌اش به جهان پیرامونی‌اش است. مرل علاوه بر داستان‌نویسی آثاری در زمینه تاریخ نیز دارد و همچنین به عنوان جستارنویس هم کتاب‌هایی منتشر کرده است. «مرگ کسب و کار من است»، «جزیره»، «حیوان اندیشمند» و «مادراپور» از دیگر آثار روبر مرل هستند که به فارسی ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «قلعه مالویل»
کتاب «قلعه مالویل» با ترجمه محمد قاضی در نشر نیلوفر منتشر شده است.
محمد قاضی در دوازدهم مرداد 1292 در شهر مهاباد متولد شد و در روز چهارشنبه 24 دی‌ماه 1376 در تهران درگذشت. او سال‌های کودکی و نوجوانی‌اش را در کردستان گذراند و سپس به تهران آمد و تحصیلاتش را در تهران ادامه داد. قاضی زبان فرانسه را در مدرسه دارالفنون آموخت و با گرفتن دیپلم ادبی به دانشگاه تهران رفت و در رشته حقوق تحصیل کرد. پس از این به استخدام وزارت دارایی درآمد و البته بیشتر وقتش چه در محل کار و چه در خانه به ترجمه می‌گذشت. قاضی مترجم پرکاری بود که آثاری متنوع و گوناگون از نویسندگان و زبان‌های مختلف ترجمه کرد و جزو نسلی از مترجمان بود كه بسیاری از آثار مهم ادبیات جهانی را به ایران معرفی كردند. قاضی در مصاحبه‌ای گفته بود اولین اثری که ترجمه کرده سناریوی «دن‌کیشوت» بود. آن‌چه قاضی ترجمه کرده بود سناریویی بود که فیلم صامت «دن‌کیشوت» را از روی آن ساخته بودند. قاضی با تلاش بسیار با زبان فرانسه آشنا شد و با شناختی كه از سنت ادبی فارسی داشت توانست گامی مهم در ترجمه ادبی بردارد و در کارنامه او آثار مهمی وجود دارد که از میان آنها می‌توان به این آثار اشاره کرد: «دن کیشوت»، «کلود ولگرد»، «قلعه مالویل»، «نیه توچکا»، «مادر»، «زوربای یونانی»، «قربانی»، «سقوط پاریس»، «دکامرون»، «آزادی یا مرگ» و «مسیح بازمصلوب».