پایان رابطه

رمان «پایان رابطه»، اثر گراهام گرین
رمانی درباره عشق، نفرت، حسادت و ایمان؛ «پایان رابطه»، با عنوان اصلی The End of the Affair، رمانی است که در آن دغدغه‌های همیشگی گراهام گرین در باب پیچیدگی‌ها و احساسات متناقض آدم‌ها و انتخاب‌های سرنوشت‌ساز در موقعیت‌های خطیر در زمینۀ یک ماجرای بغرنج و پیچیده عاشقانه مطرح می‌شود. «پایان رابطه» رمانی است درباره عشقی ممنوعه که از خلال آن مسئلۀ ایمان و گناه و نیز حضور خداوند در زندگی انسان مطرح می‌شود. این رمان از رمان‌های کاتولیکی گراهام گرین است. چنانکه در پیش‌گفتار احد علیقلیان بر ترجمۀ فارسی این رمان آمده است در «پایان رابطه» تأکید گرین بر «قداست و پادرمیانی خدا در زندگی انسان‌ها و امکان وقوع معجزه و بهره‌مند گشتن از موهبت فیض و رحمت الهی است.» در این پیش‌گفتار همچنین درباره موضوع دیگر مطرح در این رمان و نیز نسبت آن با رمان «یادداشت‌های زیرزمینی» داستایفسکی آمده است: «از دیگر موضوعات این رمان حسادت است که محصول آمیزه مرگبار عشق و نفرت است. در پس‌زمینۀ ذهنی رمان حضور مرد زیرزمینی داستایفسکی حس می‌شود که تلخکامی و انزجار خود را از انسان و جهان با فصاحت و روانی بیان می‌کند.»
گرین در «پایان رابطه»، همچنان که در دیگر آثارش، خواننده را هم به خواندن قصه‌ای شیرین و جذاب و سرگرم‌کننده و پرکشش دعوت می‌کند و هم او را در برابر دلهره‌‌ای هستی‌شناختی و موقعیتی خطیر قرار می‌دهد.
متن اصلی رمان «پایان رابطه» نخستین بار در سال 1951 منتشر شد. بر اساس این رمان دو فیلم نیز ساخته شده است؛ اولی در سال 1955 و به کارگردانی ادوارد دمیتریک و دومی در سال 1999 و به کارگردانی نیل جوردن.

مروری بر رمان پایان رابطه
داستان رمان «پایان رابطه» درباره نویسنده‌ای است به نام بندریکس که برای نوشتن رمانی درباره یک کارمند بلندپایه خود را به زن و شوهری به نام سارا و هنری نزدیک می‌کند و می‌کوشد از طریق سارا از خصوصیات و چم‌و‌خم شخصیت و سبک زندگی هنری که کارمندی بلندپایه است سر در آورد. اما این تحقیق بندریکس را درگیر عشقی ممنوعه می‌کند و کشمکشی را رقم می‌زند که گراهام گرین در رمان «پایان رابطه» روایتگر آن است. بندریکس، در مقام راوی، در همان اوایل رمان اعلام می‌کند که قصدش روایت داستانی درباره نفرت است، اما هر چه پیش‌تر می‌رویم می‌بینیم که برخلاف آنچه او می‌کوشد القا کند، در عمل عشق بر نفرت چیره می‌شود و شفقت، به‌رغم تأکید راوی بر نفرت و سنگدلی، راه خود را به داستان باز می‌کند. گویی داستانِ راوی دربست تحت کنترل احساسات و افکاری که او می‌کوشد خود را با آنها به خواننده بشناساند نیست و روایت او نشان از وجود احساساتی دارد که چه بسا خود راوی به آنها وقوف نداشته باشد. همچنین است تأکید راوی بر خداناباوری و در عین حال حضور پررنگ خدا در این رمان.
گرین در «پایان رابطه» مثل دیگر آثارش از خدا و انسان و ایمان و بی‌ایمانی و خیر و شر و شفقت و گناه و موضوعاتی از این دست سخن می‌گوید و البته این‌ها همه را هنرمندانه در تار و پود بافت قصه‌اش می‌تند.

درباره گراهام گرین، نویسنده رمان پایان رابطه
هنری گراهام گرین (Henry Graham Greene)، متولد 1904 و درگذشته به سال 1991، داستان‌نویس، روزنامه‌نگار، فیلمنامه‌نویس، سفرنامه‌نویس، مقاله‌نویس، منتقد ادبی و سینمایی، نمایشنامه‌نویس، نویسنده کتاب‌های کودکان و شاعر انگلیسی بود. گرین نیز همچون آثارش جمع تضادها بود. کاتولیکی بود که به چپ گرایش داشت. ماجراجویی بود که برای فرار از ملالی که احاطه‌اش می‌کرد به نقاط خطرناک و حادثه‌خیز جهان که عرصۀ دیکتاتوری و زدوخورد و شورشهای سیاسی بودند سفر می‌کرد. در جریان زندگی ماجراجویانه‌اش هم حوادث امریکای لاتین را از نزدیک دید، هم حوادث ویتنام و افریقا را. زمینۀ وقوع رویدادهای تعدادی از رمان‌هایش هم همین سرزمین‌های پرحادثه و رویدادهای سیاسی آنهاست. او بسیاری از سفرهایش را به عنوان روزنامه‌نگار انجام می‌داد. گرین از منتقدان سرسخت سیاست‌های امریکا بود. او پیش از آنکه امریکا رسماً وارد جنگ ویتنام بشود عواقب خطرناک مداخلۀ امریکا در ویتنام را تشخیص داد و این مسئله را در رمان خواندنی «امریکائی آرام» مطرح کرد. گرین مدتی نیز در دوران جنگ جهانی دوم مأمور سرویس اطلاعاتی بریتانیا در بخش برون‌مرزی (ام‌آی6) بود.
رمان‌های گراهام گرین رمان‌هایی پرفروش و پرمخاطب بود و او جوایز مختلفی را بابت آثارش دریافت کرد. در سال 1986 وقتی در روسیه حق‌التألیف معوقۀ کتاب‌هایش که پولی کلان بود به او پرداخت شد گرین این مبلغ را به بنیاد کمک به کودکان بازمانده حادثۀ چرنوبیل اهدا کرد.
او نویسنده فیلمنامۀ یکی از مهمترین فیلم‌های تاریخ سینما، یعنی «مرد سوم»، به کارگردانی کارول رید و بازیگری اورسن ولز و ژوزف کاتن، است.
گرین در هشتاد و هفت سالگی بر اثر بیماری خونی در سوئیس درگذشت. آرامگاه او در ژنو نزدیک آرامگاه چارلی چاپلین است.
از جمله رمان‌های گراهام گرین می‌توان به «قدرت و جلال»، «کنسول افتخاری»، «مقلدها»، «مأمور ما در هاوانا» و «عالیجناب کیشوت» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی رمان پایان رابطه
رمان «پایان رابطه» با ترجمه و مقدمه‌ای مفصل و خواندنی از احد علیقلیان در نشر نو منتشر شده است. احد علیقلیان، متولد 1338 در تهران و دارای لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی و فوق لیسانس آموزش زبان انگلیسی از دانشگاه شیراز است. از علیقلیان تا کنون ترجمه‌های مختلفی هم در حوزه ادبیات و هم تاریخ و اقتصاد و علوم اجتماعی و سیاسی منتشر شده است.
از ترجمه‌های او می‌توان به «جنایت و مکافات»، «برادران کارامازوف»، «تراژدی مردم: انقلاب روسیه 1924 - 1891»، «اقتصاد خیر و شر؛ از گیل‌گمش تا وال‌استریت»، «اختراع قوم یهود» و «دروغ‌گویی: انتخاب اخلاقی در زندگی اجتماعی و فردی» اشاره کرد.
در سال 1388 کتاب ««تراژدی مردم: انقلاب روسیه 1924 - 1891» به ترجمۀ احد علیقلیان به عنوان کتاب فصل بهار 88 برگزیده شد.

رتبۀ رمان «پایان رابطه» در گودریدز: 3.90 از 5.