برگ ریزان
کلام آخر درباره زندگی، عشق، جنگ و خدا

کتاب «برگ‌ریزان: کلام آخر درباره زندگی، عشق، جنگ و خدا»، اثر ویل دورانت
کتابی کوچک از فکرهای پراکنده درباره همه چیز؛ این توصیفی است که ویل دورانت خود از کتاب «برگ‌ریزان: کلام آخر درباره زندگی، عشق، جنگ و خدا» ارائه داده است. این کتاب یکی از آخرین آثاری است که ویل دورانت در کهنسالی در حال نگارش آن بود، اما عمرش کفاف نداد که آن را به انجام رساند و منتشر کند.
«برگ‌ریزان: کلام آخر درباره زندگی، عشق، جنگ و خدا»، با عنوان اصلی Fallen Leaves: Last Words on Life, Love, War, and God، جستارهایی است که ویل دورانت در آن‌ها دیدگاه‌های خود درباره برخی از اساسی‌ترین مسائل و دغدغه‌های بشری را مطرح کرده و به طرح این مسائل و دغدغه‌ها در متن زندگی انسان قرن بیستم پرداخته و گویی خواسته است که با طرح اصول و مفاهیم و باورهایی که آن‌ها را در فرایند زندگی مدرن رو به زوال می‌دیده، انسان قرن بیستم را به تأمل دوباره بر آن اصول و مفاهیم و باورها دعوت کند.
ویل دورانت در کتاب «برگ‌ریزان»، از خلال طرح مباحثی دینی، اجتماعی، هنری، اخلاقی و سیاسی، به نقد برخی وجوه زندگی مدرن نیز پرداخته است.
کتاب «برگ‌ریزان» نیز مانند کتاب «قهرمانانِ تاریخ»، از دیگر کتاب‌های اواخر عمر ویل دورانت، بعد از مرگ او و به همت جان لیتل منتشر شده است. کتاب با مقدمه‌ای از جان لیتل همراه است.

مروری بر کتاب برگ‌ریزان
ویل دورانت در کتاب «برگ‌ریزان»، آنچنان که شیوه اوست، به زبانی ساده و سرراست و به دور از پیچیدگی از موضوعاتی بنیادین که انسان همواره با آن‌ها درگیر است سخن گفته و از خلال طرح این موضوعات به بحران‌های عصر مدرن نیز پرداخته است. دورانت، که همه‌چیز را از منظر فلسفی می‌دید و اعتقاد داشت همۀ مفاهیم و علوم به نحوی در قلمرو فلسفه می‌گنجند، در کتاب «برگ‌ریزان» نیز با همین رویکرد دیدگاه‌های خود را درباره موضوعاتی نظیر خدا، زن، کودکی، هنر، جوانی، جنسیت، اخلاق، جنگ و... بیان کرده و از دیدگاهی فلسفی به طرح مباحث مذهبی و فردی و اجتماعی و سیاسی و اخلاقی پرداخته است.
کتاب «برگ‌ریزان» از بحث در باب کودکی آغاز می‌شود و با بحث درباره جوانی و میانسالی و پیری و مرگ ادامه می‌یابد و بعد از آن ویل دورانت سراغ مفاهیم دینی و اجتماعی و هنری و اخلاقی و سیاسی می‌رود. گویی ترتیبی که دورانت در بخش‌های ابتدایی این کتاب برای طرح مباحث مورد نظرش اتخاذ کرده به نحوی همسو با مراحل رشد و تکامل انسان‌اند و ویل دورانت با شروع از کودکی انگار دارد داستان انسان و تکامل او را از بدو تولد تا کهنسالی و مرگ از منظری فلسفی بازمی‌گوید و در پیوند با این داستان، معنای زندگی و مسائلی را هم که انسان مدرن با آن‌ها درگیر است می‌کاود.
ویل دورانت شیفتۀ فلسفه و خردورزی است و این شیفتگی را در کتاب «برگ‌ریزان» به خوبی می‌بینیم. او فلسفه را چیزی جدا از زندگی عملی انسان نمی‌داند و در این کتاب هم با همین رویکرد به فلسفه و فلسفه‌ورزی می‌پردازد. او در کتاب «برگ‌ریزان» به ستایش فضیلت‌هایی چون وفاداری و انسانیت و اخلاق و زیبایی و عشق می‌پردازد، اما در پشت ستایش‌های او نیز نوعی خردورزی را می‌بینیم که باعث می‌شود بیش از حد احساساتی نشود و جانب اعتدال و عقلانیت را نگه دارد. همچنین است وقتی در یکی از جستارهایش به نکوهش جنگ می‌پردازد و در عین حال می‌کوشد ریشه‌های بروز جنگ را خردمندانه تحلیل کند.
چنانکه اشاره شد ویل دورانت در کتاب «برگ‌ریزان» مسائل بنیادینی را که آدمی همواره و از اعصار کهن با آن‌ها درگیر بوده است در پیوند با مسائل زمانۀ خود می‌بیند و از همین رو بعد از جستاری در باب جنگ، در جستاری دیگر به جنگ ویتنام می‌پردازد و در این باره و نیز درباره گسترش جنگ‌ها در قرن بیستم با طنزی تلخ و گزنده می‌نویسد:
«هرکس که در هفتم مه 1967 درباره آسان و بی‌دردسر بودن جنگ ویتنام چیزی نوشت، تقریباً بی‌برو برگرد در سال 1969 نوشته‌اش احمقانه جلوه کرد؛ حتی برخی الفاظ دولتمردانِ بسیار مطلع، بعد از یکی دو سال، تبدیل به طنزهای تلخ شده بود. با این‌همه من سخنم را خواهم گفت؛ حرفم را خواهم زد و بختم را با زمان سخره‌گر خواهم آزمود.
یکی از ویژگی‌های قرن بیستم این است که با وجود افزایش اعتراضات ضدجنگ، جنگ‌ها بیشتر و گسترده‌تر، و بیش از هر زمان دیگری، نابودگر جان‌ها و مال‌ها شده‌اند. شاعران، فیلسوفان و مادران سوگوارند، اما غرایز ما همچنان انسان‌ها را به نژادها، ملت‌ها، طبقات و آیین‌های حسادت‌ورز یا متخاصم تقسیم می‌کنند. در اختیار داشتن قدرت، وسوسۀ استفاده از آن را نیز به همراه دارد؛ تعریف منافع ملی چنان گسترده می‌شود که هر قصد و نیتی را دربر می‌گیرد؛ امنیت‌خواهی دلیل و بهانۀ مسلح‌سازی و مالکیت بر مرزهای بس دورادور شده است. مردان مسن‌تر از سن قانونی ارتش، به‌راحتی تحت‌تأثیر فراخوان‌های میهن‌پرستانه قرار می‌گیرند؛ هواداران صلح به بزدلی متهم می‌شوند و بحث‌ها بر سر درک متقابل و به‌سازی روابط، مُهر مماشات و سازشکاری می‌خورند ـ گویی مماشات برای فرونشاندن یک نزاع، گناهی است علیه روح‌القدس. اعضایی که افکار عمومی را شکل می‌دهند بر تعریف و تمجید از ژنرال‌ها گماشته شده‌اند؛ یونیفورم سربازی باعث آراستگی و ترفیع شخصی غیرنظامی می‌شود، دوشیزه‌ای را مدهوش خود می‌کند، و تا حد زیادی باعث می‌شود مادری با کشته‌شدن پسرش کنار بیاید و التیام یابد. دولت، به‌راه انداختن جنگ را آسان‌تر از بردن یک انتخابات می‌بیند.»
کتاب «برگ‌ریزان» از پیش‌گفتار و بیست و دو جستار تشکیل شده که عبارتند از: «زندگی ما آغاز می‌شود»، «درباره جوانی»، «درباره میانسالی»، «درباره کهنسالی»، «درباره مرگ»، «جان‌های ما»، «خدایانِ ما»، «درباره دین»، «درباره ظهوری دوباره از نوعی دیگر»، «درباره دین و اخلاق»، «درباره اخلاق»، «درباره نژاد»، «درباره زنان»، «درباره جنسیت»، «درباره جنگ»، «درباره ویتنام»، «درباره سیاست»، «درباره سرمایه‌داری و کمونیسم»، «درباره هنر»، «درباره علم»، «درباره آموزش» و «درباره قضاوت تاریخ».
کتاب «برگ‌ریزان: کلام آخر درباره زندگی، عشق، جنگ و خدا» با ترجمۀ پویان رجایی در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است.

درباره ویل دورانت، نویسنده کتاب برگ‌ریزان
ویل دورانت (Will Durant)، متولد 1885 و درگذشته به سال 1981، تاریخ‌نگار و فیلسوف آمریکایی و برنده جایزه پولیتزر و مدال آزادی است. «تاریخ تمدن»، که ویل دورانت آن را به همراه همسرش آریل دورانت نوشته، مهمترین و مشهورترین اثر اوست. از دیگر آثار ویل دورانت می‌توان به «لذات فلسفه»، «داستان فلسفه» (که در ایران به نام تاریخ فلسفه ترجمه شده)، «تفسیرهای زندگی»، «درباره معنی زندگی»، «قهرمانانِ تاریخ: تاریخ مختصر تمدن، از دوران باستان تا سحرگاه عصر مدرن»، «فلسفه و مسئلۀ اجتماعی» و «دعوت به فلسفه» اشاره کرد.
ویل دورانت تاریخ‌نگاری شیفتۀ فلسفه بود و فلسفه را قلمروی وسیع و گسترده و علوم دیگر را بخشی از آن می‌دید. او در ادبیات و هنر نیز در جستجوی فلسفه بود و در پی آن‌که ببیند نویسندگان و شاعران و هنرمندان زندگی و جهان و انسان را چگونه تفسیر کرده‌اند و معنای زندگی از دید آنان چیست. او به دنبال این بود که مخاطبان عادی را با فلسفه آشتی دهد و آنها را به فلسفه‌ورزی دعوت کند و فلسفه را از برج عاج پژوهش‌های دانشگاهی و مباحث انتزاعی به میان زندگی مردم عادی بیاورد. شیوه بیان ساده و جذاب و شیرین او در روایت تاریخ فلسفه و تاریخ تمدن و سرگذشت فیلسوفان و اندیشمندان گواه این مدعاست.

رتبۀ کتاب «برگ‌ریزان» در گودریدز: 3.96 از 5.