غلامحسین ساعدی

غلامحسین ساعدی، متخلص به گوهر مراد، متولد 1314 در تبریز و درگذشته به سال 1364 در پاریس، داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس، فیلمنامه‌نویس، پژوهشگر، روزنامه‌نگار، جُستارنویس و روانپزشک ایرانی بود. ساعدی اولین نویسندۀ سبک رئالیسم جادویی در ایران و یکی از بزرگترین داستان‌‌‌‌نویسان پیشرو و نوآورِ معاصر است. او همچنین یکی از نمایشنامه‌نویسان مهم و برجستۀ ایرانی است. گروتسک، روان‌‌‌‌پریشی، ترس و اضطراب و فضاهای غریب و وهم‌آلود و کابوس‌وار از ویژگی‌های اصلی آثار ساعدی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. قصه‌‌‌‌ها و نمایشنامه‌‌‌‌های او عرصۀ حضور روستاییان، روشنفکران، مردم طبقۀ متوسط شهری، تهیدستان، لُمپن‌ها و ساکنان حاشیۀ شهرها هستند. ساعدی روشنفکری معترض و حساس به مسائل اجتماعی و سیاسی زمانه‌‌‌‌اش بود و در دوران حکومت پهلوی دوم به زندان افتاد. ساعدی با آثارش در سینمای موج نوِ ایران نیز حضوری تأثیرگذار داشته و از قصه‌های او در عالمِ سینما اقتباس‌های موفقی انجام شده است. فیلم‌‌‌‌های «گاو» داریوش مهرجویی و «آرامش در حضور دیگران» ناصر تقوایی، که هردو از سرآغازهای جریان موج نوِ سینمای ایران هستند، براساس قصه‌‌‌‌های ساعدی ساخته شده‌‌‌‌اند. فیلم «گاو» براساس قصۀ چهارم مجموعه داستان «عزاداران بَیَل» ساعدی و با نگاه به قصه‌‌‌‌هایی دیگر از همین مجموعه و «آرامش در حضور دیگران» براساس داستانی به همین نام از مجموعۀ «واهمه‌‌‌‌های بی‌‌‌‌نام‌‌‌‌ونشان» ساعدی ساخته شده است. همچنین داریوش مهرجویی فیلم «دایرۀ مینا» را براساس قصۀ بلند «آشغالدونی»، از مجموعه داستان «گور و گهواره» ساعدی، ساخته است. مجموعه داستان‌‌‌‌های «شب‌‌‌‌نشینی باشکوه»، «ترس و لرز» و «دندیل» از دیگر آثار داستانی غلامحسین ساعدی هستند. ساعدی، چنانکه گفته شد، نمایشنامه‌‌‌‌نویسی مهم و برجسته نیز بود. از نمایشنامه‌های او می‌‌‌‌توان به «لال‌بازی‌ها»، «چوب‌بدستهای وَرَزیل»، «بهترین بابای دنیا» و «وای بر مغلوب» اشاره کرد. از ساعدی آثاری پژوهشی، از جمله تک‌نگاری‌‌‌‌ای با عنوان «اهل هوا»، هم به‌‌‌‌جا مانده است. او در روزنامه‌‌‌‌نگاری هم دستی داشت و سردبیر مجله‌های «الفبا» و «انتقاد کتاب» بود.