یادداشت ها: آلبر کامو

کتاب «يادداشت‌ها» اثر آلبر کامو
اثري که نشان‌دهنده دغدغه‌ها و تاملات ذهني يکي از مهم‌ترين نويسندگان و روشنفکران فرانسوي قرن بيستم است. کتاب «يادداشت‌ها» از آلبر کامو متن‌هايي را دربرگرفته که کامو در طول چند دهه در چند دفتر نوشته است و شايد بتوان با تسامح آن را زندگي‌نامه خودنوشت کامو هم دانست.
کتاب «يادداشت‌ها» موضوعات متنوعي را دربرگرفته است. آنچه کامو در طول سال‌هاي متمادي در دفترهاي يادداشتش نوشته بهتر از هر کتاب ديگري نشان مي‌دهد که او جهان را چگونه مي‌ديده است، نظرش درباره آدم‌ها و اتفاقات پيرامونش چگونه بوده و نگاه او با گذر زمان دچار چه تغييراتي شده است.
کتاب «يادداشت‌ها» بر اساس نسخه‌اي که انتشارات گاليمار منتشر کرده به فارسي برگردانده شده و با چندين نسخه انگليسي تطبيق داده شده است.
کامو در کتاب «يادداشت‌ها» درباره مهم‌ترين دغدغه‌هاي ذهني‌اش نوشته است. اين کتاب به خوبي نشان مي‌دهد که چرا کامو را شاهد و فرزند زمانه‌اش دانسته‌اند.

مروري بر کتاب «يادداشت‌ها»
آلبر کامو جزو آن دسته از نويسندگان و چهره‌هاي شاخصي است که تاکنون آثار متعددي درباره زندگي و آثارش نوشته شده است. کامو عمري کوتاه داشت اما در دوراني بحراني زندگي کرد و درباره مهم‌ترين حوادث زمانه‌اش موضع گرفت و به رغم سال‌هاي کوتاه زندگي‌اش از چهره‌هاي محوري روشنفکري در قرن بيستم به شمار مي‌رفت. شايد بتوان گفت که نوشته‌هاي کوتاه و مختصري که کامو در سال‌هاي مختلف در دفترهاي شخصي‌اش نوشته و همگي در کتاب «يادداشت‌ها» منتشر شده‌اند بهترين منبعي است که مي‌تواند ما را مستقيما با چهره کامو روبرو کند.
کتاب «يادداشت‌ها» تصويري دقيق و روشن از کامو به دست مي‌دهد و دغدغه‌ها و ايده‌ها و افکارش را پيش روي ما قرار مي‌دهد.
کتاب «يادداشت‌ها» را مي‌توان تاملات و دغدغه‌هاي يکي از درخشان‌‌ترين ذهن‌هاي جهان معاصر دانست. اين کتاب اثري مفصل است که کامو پي‌درپي و در طول سال‌هاي مختلف آن را نوشته است. براي آنکه تصويري به‌هم‌پيوسته و منسجم از کامو به دست آوريم بايد تکه‌هاي مختلفي که کتاب «يادداشت‌ها» از جهان فکري کامو به دست مي‌دهد کنار هم قرار داد تا شمايلي دقيق و منسجم از کامو به دست بياوريم.
بسياري از داستان‌ها و نمايشنامه‌هاي کامو جنبه نمادي و استعاري دارند و از اين‌رو مطالعه کتاب «يادداشت‌ها» که او در بخش‌هاي مختلف آن نکاتي درباره آثارش نوشته کمک زيادي به درک بهتر آثار کامو مي‌کند.
کامو از سال 1935 تا هنگام مرگش متن‌هايي در دفترهايي شخصي نوشته که موضوعاتي بسيار متنوع را دربرگرفته‌اند. او در کتاب «يادداشت‌ها» هم ايده‌هايش درباره آثارش را نوشته و هم نظراتش را درباره بسياري از شخصيت‌ها و حوادث مهم روزگارش.
کامو در کتاب «يادداشت‌ها» درباره مقولات مهمي چون مرگ و زندگي، جنگ و تبعات ويران‌گر آن، زنان، تنهايي، هنر، ادبيات و موضوعات بسيار ديگري نوشته است. نوشته‌هاي کامو در کتاب «يادداشت‌ها» از زماني آغاز مي‌شوند که او هنوز چهره مشهوري نيست و تا اوج شهرت و مجبوبيت او پيش مي‌آيند.
کتاب «يادداشت‌ها» اگرچه اثري يکپارچه نيست اما نثر کامو حتي در اين کتاب هم بسيار قابل توجه است و از اين نظر مي‌توان آن را به عنوان اثري ادبي و هنري هم مدنظر قرار داد.
کتاب «يادداشت‌ها» از مه 1935 آغاز مي‌شود و کامو در نخستين سطرهاي اين مجموعه نوشته است: «آنچه مى‏خواهم بگويم: مى‏توان بى‏هيچ رمانتيسمى براى فقر ازدست‏رفته احساس حسرت کرد. چند سالى سرکردن در فقر کافى است تا همدلى و شفقتى نسبت به آن پيدا کنى. در اين مورد خاص، احساس غريبى که پسر نسبت به مادرش دارد کل همدلى و شفقت او را به وجود مى‏آورد. جلوه‏هاى اين همدلى و شفقت را در گوناگون‏ترين زمينه‏ها مى‏توان از طريق خاطره‏هاى نهفته‏ى دوران کودکى (ماده‏ چسبناکى که به روح درمى‏آويزد) به قدر کافى روشن کرد. کسى که چنين احساسى را در خود بيابد، نوعى حق‏شناسى و هم از آن‏رو، وجدانى معذب دارد. همچنين، اگر کسى مقام و موقعش در زندگى تغيير کرده باشد، از طريق قياس اين احساس را پيدا مى‏کند که ثروتى را از کف داده است. براى ثروتمندها آسمان تنها يکى از نعمت‏ها و يکى از ارمغان‏هاى طبيعت است. اما نزد فقرا آسمان همان خصلت رحمت بى‏کرانش را بازمى‏يابد. عذاب وجدان مستلزم اعتراف است. هر اثر هنرى خود اعترافى است و من بايد شهادت بدهم. وقتى خوب فکر مى‏کنم مى‏بينم يک چيز بيش‏تر براى گفتن ندارم. به‏يقين در همين زندگى فقرزده، در ميان همين آدم‏هاى فروتن يا مغرور بوده است که من چيزى را لمس کرده‏ام که به نظرم مى‏رسد معناى حقيقى زندگى است. آثار هنرى هرگز وافى به اين مقصود نيستند: هنر براى من همه‏چيز نيست، اما بگذار دست‏کم وسيله‏اى باشد».

درباره آلبر کامو نويسنده کتاب «يادداشت‌ها»
آلبر کامو، رمان‌نويس، نمايشنامه‌نويس، روزنامه‌نگار و روشنفکر فرانسوي-الجزايري، در سال 1913 از پدري الجزايري و مادري اسپانيايي به دنيا آمد. تمام کودکي‌اش را با مادر در يک محله فقيرنشن الجزيره سپري کرد چرا که پدرش در سال 1914 کشته شده بود. فقر اين دوران تاثير مهمي بر کامو گذاشت و به درک او از جهان پيرامون کمک بزرگي کرد. کامو خيلي زود شروع به نوشتن کرد و به عنوان بازيگر هم مشغول کار شد. او عضو حزب کمونيست هم شد اما تنها يک سال در حزب ماند و از آن خارج شد. کامو زندگي کوتاه اما پرباري داشت و به عنوان يکي از نويسندگان و روشنفکران شاخص قرن بيستم شناخته مي‌شود. در کارنامه او نمايشنامه، داستان و آثاري با درونمايه فلسفي ديده ميشود. در سال 1959 کامو بر اثر تصادف از دنيا رفت. او برنده جايزه نوبل ادبي هم شده بود. «سقوط»، «کاليگولا»، «اسطوره سيزيف» «طاعون»، «بيگانه»، «سوء‌تفاهم» و «نوادگان خورشيد» برخي از آثار کامو هستند که به فارسي ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «يادداشت‌ها»
کتاب «يادداشت‌ها» با ترجمه خشايار ديهيمي و شهلا خسروشاهي در نشر ماهي منتشر شده است.
خشايار ديهيمي، متولد 1334 در تبريز، مترجم، ويراستار و روزنامه‌نگار ايراني است. او فرزند نصرالله ديهيمي، استاد دانشگاه و مترجم، همسر رؤيا رضواني، مترجم، و پدر زنده‌ياد نازنين ديهيمي، مترجم و ويراستار، است.
ديهيمي تحصيلات ابتدايي را در شهر زادگاهش گذراند و سپس به همراه خانواده به تهران آمد. او در ميانه دهه پنجاه از دانشگاه تبريز و در رشته شيمي فارغ‌التحصيل شد و در همان سال‌ها با جمع‌هاي روشنفکري و ادبي آشنا شد و با کانون نويسندگان ايران نيز ارتباط برقرار کرد. ديهيمي در سال‌هاي جواني‌اش مدتي به عنوان معلم به فعاليت پرداخت اما به دليل علاقه اصلي‌اش به سمت کتاب رفت. او نخست با انتشارات فرانکلين به همکاري پرداخت و پس از مدتي اولين ترجمه‌اش را منتشر کرد. اين کتابي بود از نيکلاي گوگول با عنوان «يادداشت‌هاي يک ديوانه» که عبدالله توکل پيش از چاپ آن را خوانده بود و رضا براهني به انتشار آن کمک کرده بود. ديهيمي در طول چند دهه فعاليت کتاب‌هاي زيادي ترجمه کرده است. او همچنين ويراستار و دبير چندين مجموعه بوده است که برخي از آنها بارها تجديدچاپ شده‌اند. ديهيمي در چند زمينه از جمله فلسفه، ادبيات و زندگي‌نامه نويسندگان و شاعران به ترجمه پرداخته است. ديهيمي در سال‌هاي مختلف همکاري‌هاي متعددي با نشريات و روزنامه‌ها به خصوص نشريه «نگاه‌نو» داشته است. «تاريخ فلسفه سياسي»، «مارکسيست‌ها»، «داستايفسکي: جدال شک و ايمان»، «دانشنامه جنگ و صلح»، «روح پراگ»، «فيلسوفان سياسي قرن بيستم»، «فلسفه‌ ترس»، «فلسفه تنهايي»، «سوفيا پتروونا»، «بيگانه»، «شهر فرنگ اروپا: چکيده‌اي از پيدا و پنهان تاريخ قرن بيستم»، «تاريخچه خوشبختي»، «نظريه نظم خودانگيخته»، «فلسفه سياسي»، «تفسيرهاي جديد بر فيلسوفان سياسي مدرن: از ماکياولي تا مارکس» و «ديالکتيک تنهايي»، برخي از ترجمه‌هاي ديهيمي هستند.
شهلا خسروشاهي، متولد 1330، مترجم ايراني است. او به ترجمه آثار ادبي مي‌پردازد و آثاري چون «مطالبه سايه و داستان‌هاي ديگر»، «کلمبا» و «پرومته» از ديگر ترجمه‌هاي او هستند.