همراه آهنگ های بابام

کتاب «همراه آهنگ‌های بابام» اثر علی‌اشرف درویشیان
روایتی از فقر عریان و بحران‌های زندگی طبقه کارگر در شش داستان واقع‌گرایانه که در هریک گوشه‌ای از مسایل زندگی فرودستان ارایه شده است.
علی‌اشرف درویشیان در کتاب «همراه آهنگ‌های بابام» داستان‌هایی با زبان ساده و روایتی شفاف نوشته و این داستان‌ها در کنار هم تصویری از وضعیت اجتماعی بخش‌هایی از فرودستان و طبقه کارگر ایران در اواخر دهه پنجاه به دست داده است.
کتاب « همراه آهنگ‌های بابام » اولین‌بار در سال 1358 منتشر شد. داستان‌های این مجموعه را می‌توان به نوعی در پیوند با کتاب‌های «آبشوران» و «فصل نان» دانست. علی‌اشرف درویشیان نویسنده‌ای رئالیست است که در اغلب داستان‌هایش به زندگی فرودستان و حاشیه‌نشین‌ها و مطرودان توجه کرده است. او درآثارش با نثری روان فقر و نداری و بیکاری را از یک‌سو و ستم و چپاول و فاصله طبقاتی را از سوی دیگر به تصویر کشیده است. ادبیات و هنر‌ها صداهایی را برمی‌کشند و تصاویری را به نمایش درمی‌آورند که اغلب نادیده و شنیده نشده مانده‌اند. روایت داستانی عرصه‌ای است برای به صحنه آوردن آدم‌های معمولی اجتماع که در تاریخ‌نگاری‌‌های مرسوم و حتی گزارش‌های اقتصادی و اجتماعی چندان توجهی به آنها نمی‌شود. داستان‌های علی‌اشرف درویشیان در مجموعه‌ داستان‌های «از این ولایت»، «آبشوران»، «فصل نان»، «همراه آهنگ‌های بابام» و دیگر آثار او را می‌توان از نمونه‌های قابل توجه داستان‌نمویسی ایرانی دانست که در آنها به زندگی مردمان عادی و فرودست توجه شده است.

مروری بر کتاب «همراه آهنگ‌های بابام»
علی‌اشرف درویشیان در داستان‌های کتاب «همراه آهنگ‌های بابام» به مسایل مختلف نیروی کار و استثمار‌های متعددی که کارگران و فرودستان با آن روبرو هستند توجه کرده است. کار کودکان، حوادث ناشی از کار و مرگ کارگران، کم بودن دستمزدها، فقر و بیماری برخی از مضامینی است که در داستان‌های کتاب «همراه آهنگ‌های بابام» به آنها توجه شده است.
کتاب «همراه آهنگ‌های بابام» شامل 6 داستان با این عناوین است: «همراه آهنگ‌های بابام»، «ظلم‌آباد»، «انار»، «مادر نمونه من»، «یاره» و «سحر در سبد».
درویشان در ابتدای داستان «همراه آهنگ‌های بابام» با چیره‌دستی و در نهایت سادگی وضعیت یک کارگاه ریخته‌گری و کارگرانی را که در آن کار می‌کنند توصیف کرده است. این داستان از زبان کودکی که در این ریخته‌گری کار می‌کند روایت شده است: «خیلی گرم است. دلم به هم می‌خورد. بوی سوخته مس و پول و چرک و زنگ آهن و نفت سیاه قاطی می‌شود و دلم را به هم می‌زند. یک چیز ترشی توی گلویم می‌آید. ولی قورتش می‌دهم. هی آب می‌خورم و عرق می‌کنم. یاد مدرسه می‌افتم. مدرسه خیلی راحت‌تر است. آدم پشت میز می‌نشید، توی سایه؛ کنار تخته سیاه خنک و سرد. اما اگر این جدول ضرب نباشد خیلی راحت‌تر است. جدول ضرب مثل کوره ریخته‌گری عرق آدم را درمی‌آورد. من مدرسه را دوست می‌دارم. وقتی تابستان می‌شود دلهره می‌گیرم.» راوی داستان به شرح حال زندگی خود و دیگر کارگرانی می‌پردازد که در کارگاه ریخته‌گری با مشقت کار می‌کنند اما همچنان درگیر فقر و نداری هستند.
در قصه «انار» که یکی دیگر از داستان‌های خواندنی مجموعه داستان «همراه آهنگ‌های بابام» است، زنی و مردی می‌خواهند در فصل زمستان کودک بیمارشان را برای درمان به شهر ببرند چرا که در محل زندگی آنها امکاناتی برای درمان وجود ندارد. آنها در سرمای زمستان در جاده منتظر ماشینی می‌مانند که آنها را سوار کند و به شهر برساند. تصویری که درویشیان در این داستان از مشقت‌های زندگی فرودستان به دست داده وجه دیگری از فقر را نشان می‌دهد. داستان «انار» این‌گونه آغاز می‌شود: «در حالی که نفس می‌زدند و بخار دهانشان در آن هوای سرد به اطراف پراکنده می‌شد، کنار جاده نشستند. جاده سیاه و گرم و مستقیم در دوردست‌ها محو می‌شد و مثل اثر شلاقی بود که بر بدن سفید سرمازده‌ای مانده باشد. کرکسار با سفیدی یکدست از آن سوی جاده کشیده می‌شد و بالا می‌رفت. مرد، برف‌های یخ‌زده اطراف شلوار جافی‌اش را پاک کرد. پاهای یخ‌زده‌اش را از میان کفش لاستیکی تلیش خورده‌اش بیرون آورد و انگشتان قرمز و لبویی‌رنگش را مالید و در مشت فشرد. زن قبل از هر چیز پارچه روی صورت کودکش را به کناری زد.»


درباره علی‌اشرف درویشیان نویسنده کتاب «همراه آهنگ‌های بابام»
علی‌اشرف درویشیان، نویسنده سرشناس معاصر ایرانی است که در سال 1320 در کرمانشاه و در خانواده‌ای فرودست متولد شد. درویشیان، داستان‌نویس، پژوهشگر، منتقد و عضو برجسته کانون نویسندگان ایران بود. او نویسنده‌ای سوسیالیست و آزادی‌خواه بود و همواره مواضع و گرایش‌های آشکار سیاسی داشت. درویشیان در خانواده‌‌ای محروم متولد شد و به دلیل ضرورت معیشت خیلی زود وارد بازار کار شد. او در کنار تحصیل به کار هم مشغول بود و پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه در سال 1335 وارد دانشسرای مقدماتی کرمانشاه شد و سپس در دانش‌سرای عالی تهران در رشته مشاوره و راهنمایی و در دانشگاه تهران در رشته روان‌شناسی تربیتی تحصیل کرد و هر دو رشته را تا مقطع فوق لیسانس ادامه داد. درویشیان مدتی به عنوان معلم در روستاهای غربی ایران به فعالیت پرداخت. او نویسنده‌ای بود که از اعماق برآمده بود و در آثار مختلفش به فقر و محرومیت و مصیبت‌های مردم فرودست و حاشیه‌ای پرداخته است. او آثاری هم برای کودکان و نوجوان نوشته است و خود را ادامه دهنده راه صمد برهنگی می‌دانست. اولین کتابی هم که منتشر کرد اثری بود درباره صمد بهرنگی با عنوان «صمد جاودانه شد». درویشیان اولین مجموعه داستانش را با عنوان «از این ولایت» در سال 1352 منتشر کرد و این دوره‌ای بود که سانسور و سرکوب زیادی در ایران وجود داشت. درویشیان در داستان‌های کتاب «از این ولایت» تیرگی‌ها و تلخی‌های جامعه را نشان داده بود و همین سبب شد که دستگیر و زندانی شود. زندان اما تاثیری در کار درویشیان نداشت و او به عنوان نویسنده‌‌ای رئالیست همچنان به تصویر کردن واقعیت عریان جامعه پرداخت و بارها پس از آن دستگیر و زندانی شد. درویشیان خود را چریک فرهنگی می‌نامید و تا پایان عمرش در آبان 1396 نویسنده‌ای آزادی‌خواه و متعهد به عدالت اجتماعی باقی ماند. در دهمین دوره جایزه هوشنگ گلشیری از درویشیان به عنوان نویسنده‌ای که همواره نسبت به آزادی بیان تعهد داشته و در داستان‌هایش تصویری از واقعیت‌های اجتماعی به دست داده است تقدیر شد. درویشیان همچنین جایزه یک عمر تلاش در عرصه نوشتن را از جایزه ادبی مهرگان گرفت. جایزه سال هفدهمین جشنواره فرهنگی گلاویژ نیز به درویشیان اهدا شده بود. درویشیان همچنین یکی از نویسندگانی است که برنده جایزه حقوق بشر هلمن- هت شده است. از رمان‌های درویشیان می‌توان به «سال‌های ابری» و «سلول 18» و از مجموعه داستان‌های او می‌توان به «از این ولایت»، «آبشوران»، «همراه آهنگ‌های بابام»، «درشتی» و «فصل نان» اشاره کرد. «دانه و پیمانه»، «افسانه‌ها و متل‌های کردی» و «فرهنگ افسانه‌های مردم ایران» برخی از نقدها و پژوهش‌های درویشان هستند.