تبصره ی 22

تبصره‌ی 22
از مهمترین رمان‌های امریکاییِ ضد جنگ. جوزف هِلِر در رمان کُمیکِ «تبصره‌ی 22» با طنزی سیاه یاوگی جنگ را به نمایش گذاشته است. هِلِر که خود تجربه حضور در جنگ جهانی دوم را داشت ماحصل این تجربه را به اثری در هجو جنگ بدل کرد؛ اثری که خشونت جنگ را با طنزی گزنده به تصویر می‌کشد. در این رمان با آدمی مواجهیم که می‌خواهد خود را از جنگ معاف کند اما در هزارتوی مضحک و مخوف بوروکراسی گرفتار می‌شود. بر اساس رمان «تبصره‌ی 22» فیلمی هم به کارگردانی مایک نیکولز ساخته شده است. در بخشی از این رمان می‌خوانید: «داخل بیمارستان میزان مرگ‌ومیر خیلی کمتر از بیرون بیمارستان بود، و این مرگ‌ومیرها خیلی هم تروتمیزتر بود. به‌ندرت کسی بدون لزوم می‌مُرد. داخل بیمارستان افراد خیلی بیشتر در مورد مرگ می‌دانستند و کارشان را خیلی تروتمیزتر و منظم‌تر انجام می‌دادند. نمی‌توانستند داخل بیمارستان بر مرگ غلبه کنند، اما بی‌شک سربه‌راهش کرده بودند. به مرگ آداب‌معاشرت آموخته بودند. نمی‌توانستند مرگ را راه ندهند، ولی وقتی می‌آمد داخل مجبور بود محترمانه رفتار کند. داخل بیمارستان آدم‌ها با ظرافت و سلیقه جان می‌دادند. از آن خودنمایی نخراشیده و زشت مرگ که بیرون بیمارستان معمول بود خبری نبود. آدم‌ها مثل کرافت یا مرد مُرده‌ی داخل چادر یوساریان میان زمین و آسمان منفجر نمی‌شدند، یا مثل اسنودن که رازش را پشت هواپیما با یوساریان در میان گذاشت در تابستان تفتیده از فرط سرما جان نمی‌کندند.»
«تبصره‌ی 22» با ترجمه احسان نوروزی و مقدمه نیما ملک‌محمدی در نشر چشمه منتشر شده است.
درباره نویسنده: جوزف هِلِر (1999 – 1923)، داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و فیلمنامه‌نویس امریکایی.