روح ناآرام

کتاب «روح نا آرام» نوشته «آدام هاکس چایلد»
The unquiet ghost:Russians remember Stalin
کتاب «روح نا آرام» نوشته «آدام هاکس چایلد» به بازگویی جنایت حکومت استالین می‌پردازد. نویسنده به سراغ افرادی می‌رود تا رازهای ناگفته آن زمان را بتوانند افشا کنند. حکومت استالین آثار بسیاری داشت که تا پایان دولت شوروی در آن باقی ماند. استالین مدعی بود که سیاست‌هایش بر پایه مارکسیسم ـ لنینیسم بنیان شده است، اما نظام اقتصادی و سیاسی او را با وجود برخی از مخالفت‌ها بیشتر استالینیسم می‌خوانند. استالین نزدیک به 1500 نویسنده را کشت و اگر از آنها دست‌نوشته‌هایی باقی بود غالبا آنها را با مداد رنگ سبز یا قرمز بازنویسی می‌کرد. استالین مشکلات را با اعدام افراد حل می‌کرد و بسیاری جنایت‌های دیگر. در سال 1991، آدام هاکس چایلد خبرنگار، به مدت شش ماه در روسیه به سر برد و با جان به دربردگان اردوگاه‌های کار، نگهبانان بازنشسته آن مکان‌ها و دیگر افراد مرتبط با حوادث آن روزگار گفتگو کرد. بسیاری از روس‌ها تا مدت‌ها از بازگویی جنایت حکومت استالین می‌ترسیدند و یا از بازگویی آن خودداری می‌کردند. با شروع اصلاحات میخاییل گورباچف با نام «گلاسنوست» همان افراد با خاطراتشان مواجه شدند. نتیجه کار هاکس چایلد هم نشان می‌دهد که شبح استالین در آنجا همچنان حضور دارد. هاکس چایلد می‌گوید: «میل به نابودی دیکتاتوری و رنج یک روی انگیزه آرمان‌گرایی است. انواع ایده‌های خوب از لغو برده‌داری تا حقوق برابر برای زنان در ابتدا به عنوان رویاهای دست‌نیافتنی حقیر شمرده می‌شدند اما به تدریج پذیرفته شدند. البته آرمانگرایی سویه خطرناک‌تری هم دارد؛ ایمان به اینکه اگر تغییرات فراگیر خاصی ایجاد کنیم، همه مشکلات حل خواهد شد.»

درباره کتاب «روح نا آرام»
کتاب در پیشگفتار به وقایع مهم تاریخ روسیه و شوروی در قرن بیستم می‌پردازد و سپس با بخش‌هایی درباره مسکو و سیبری بحث‌ها را گسترش و ادامه می‌دهد. نویسنده در مقدمه با عنوان «سکوت بزرگ» بیان می‌کند، در سفرش به روسیه همیشه مجبور کردن افراد به صحبت کردن کار سختی بود مخصوصا اگر غریبه‌ای در آن اطراف بود صحبت کار بسیار سختی می‌شد. چایلد در جای کتاب «روح نا آرام» نیز اینطور می‌گوید که آنچه دوران استالین را برجسته می‌کند رنج بیش از حد و نمایش عجیب قتل عام مردم است. روشی که توسط خود مردم صورت می‌پذیرفت و شجاعت یا ترس و بزدلی آنان را نمایان می‌کرد. هاکس متذکر می‌شود که یک بخش از گذشته شوروی نیازمند بازگویی و مرور است. او در بخشی از مقدمه هم به حوادث کولیما اشاره می‌کند. او می‌گوید حتی امروزه هیچ راه آهن یا شاهراه دائمی برای رسیدن به کولیما وجود ندارد. در دهه‌های 1930 و 1940 و اوایل 1950 اگر قرار بود زندانی به آنجا فرستاده شود در واگن‌های باری سوار می‌شدند و آنها را هزاران مایل از عرض روسیه روی خط آهن سیبری می‌گذراندند و سپس در سفری یک هفته‌ای با کشتی باری به مرکز کولیما فرستاده می‌شدند. در این میان بسیاری از زندانیان در قطار می‌مردند یا در سفر دریایی دوام نمی‌آوردند. آنان که زنده می‌ماندند به کار مشغول می‌شدند.
در بخشی از کتاب «روح نا آرام» می‌خوانیم:
«روزی با میزبانان روس‌مان در حال خوردن ناهار بودیم. گفتگوها مؤدبانه و تصنعی بود سپس یک آمریکایی که کنار من نشسته بود متوجه دوستی قدیمی شد که در رستوران راه می‌رفت. او برای آن مرد دست تکان داد، مرد به سوی ما آمد و چند دقیقه‌ای با هم گپ زدند. آنها خندیدند و خاطرات آخرین‌باری را که سال‌ها پیش همدیگر را طی تظاهرات خیابانی پرخشونت در گردهمایی ملی دموکرات‌ها در شیکاگوی سال 1968 دیده بودند را به یاد آوردند. تو هم اون شب دستگیر شدی! تو زندان چه غوغایی بود، یادت می‌آد؟ تام هیدن هم بود دکتر اسپاک بود، همه اونجا بودند تمام شب آواز خوندیم! عالی بود... یک روس جوان کنار ما نشسته بود، یکی از خوش‌برخوردترین و پیچیده‌ترین اعضای هیئت نمایندگی شوروی‌ها، مردی که با بیان گهگاه مطاییه‌آمیز ضدشوروی، موقعیت ویژه خود را به رخ می‌کشید. اما وقتی حرف‌های آن دو آمریکایی را شنید، حرف‌های ساکنان سیاره‌ای عجیب و لاقید جایی که مردمش در زندان آواز می‌خواندند، ردی از شوک در چهره‌اش دیده شد.»

درباره نویسنده کتاب «روح نا آرام»
آدام هاکس چایلد نویسنده و روزنامه‌نگار آمریکایی است. او در سال 1942 به دنیا آمد.
هاکس چایلد سال 1963 از دانشگاه هاروارد در رشته تاریخ و ادبیات فارغ‌التحصیل شده است. بیشتر مقاله‌های چایلد درباره حقوق بشر و عدالت اجتماعی نوشته شده است. هاکس چایلد در دانشکده خبرنگاری دانشگاه کالیفرنیا تدریس می‌کند. از دیگر کتاب‌های آدام هاکس چایلد می‌توان به «روح پادشاه لئوپولد»، «پایان دادن به همه جنگ‌ها: داستان وفاداری و طغیان»، «اسپانیا در قلب ما: آمریکایی‌ها در جنگ داخلی اسپانیا»، «آینه‌ای در نیمه شب: سفر افریقای جنوبی»، «زنجیرها را فراموش کن» اشاره کرد.

درباره ترجمه فارسی کتاب «روح نا آرام»
کتاب «روح نا آرام» توسط «سودابه قیصری» به فارسی برگردانده شده است. ترجمه قیصری را بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه راهی بازار کتاب کرده است.

رتبه کتاب «روح نا آرام» در گودریدز: 4.2 از 5.