چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم

کتاب «چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم: فلسفۀ رواقی مارکوس اورلیوس»، نوشتۀ دونالد رابرتسون
«چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم: فلسفۀ رواقی مارکوس اورلیوس»، با عنوان اصلی How to Think Like a Roman Emperor: The Stoic Philosophy of Marcus Aurelius، کتابی است که در آن به زبانی ساده و آسان‌فهم از فلسفۀ رواقی و کاربرد آن در درمان اضطراب و افسردگی و مدیریت هیجان سخن رفته است. دونالد رابرتسون در این کتاب، که متن اصلی آن نخستین بار در سال 2019 چاپ شده، نشان داده است که مفاهیم مربوط به رفتاردرمانی عقلانی - هیجانی و رفتاردرمانی شناختی (سی‌بی‌تی)، که در حیطۀ روان‌درمانی مدرن قرار دارند، چقدر با آموزه‌های فیلسوفان رواقی یونان باستان و روم پیوند دارد و چگونه می‌توان از آموزه‌ها و زندگی فیلسوفان رواقی، از جمله مارکوس اورلیوس که شخصیت محوری این کتاب است، اصولی امروزی برای خوشبخت زیستن و غلبه بر اضطراب و افسردگی و خشم و دیگر ناهنجاری‌های روانی استخراج کرد.
کتاب «چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم» کتابی در زمینۀ خودیاری است که با اتکا به فسلفۀ عملی نوشته شده است. این کتاب سعی دارد به زبانی ساده و سرراست و با رجوع به آموزه‌های سقراط و مارکوس اورلیوس و فلاسفۀ قدیمی دیگری که فلسفه را در پیوند تنگاتنگ با زندگی روزمره می‌دیدند و مباحث فلسفی را از دل امور به‌ظاهر عادی و پیش پا افتادة زندگی بیرون می‌کشیدند، به ما بگوید که آنچه ما را در زندگی دچار اضطراب و خشم و افسردگی و نومیدی و تیره‌اندیشی می‌کند از طرز نگاه خودمان به زندگی سرچشمه می‌گیرد.
مروری بر کتاب «چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم»
کتاب «چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم» از مقدمه و هشت فصل تشکیل شده است. دونالد رابرتسون در این کتاب، ضمن روایت زندگی مارکوس اورلیوس، آموزه‌های او و فلاسفۀ رواقی و نسبت این آموزه‌ها با روان‌درمان‌گری شناختی و چگونگی استفاده از آنها برای مدیریت هیجانها و غلبه بر اضطراب و اختلالات روانی را شرح داده است. رابرتسون در کتاب «چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم» بر این باور است که با توجه به اینکه اضطرابها و هیجانات و تنش‌های روانی ما با ارزش‌های بنیادین‌مان در زندگی مرتبط‌اند، کسی که ارزش‌های بنیادین سالم‌تر و منطقی‌تری را برگزیند بهتر می‌تواند هیجانات خود را مدیریت کند. رابرتسون از آموزه‌ای در فلسفۀ رواقی به نام «جایگاه خدای‌گونه» سخن به میان می‌آورد. طبق این آموزه وقتی در مواجهه با وقایع زندگی، خود را به جای خدایان یونان باستان بگذاریم و از بالا، انگار که از فراز کوه اُلمپ، به این وقایع نگاه کنیم کمتر گرفتار هیجان و هول و اضطراب می‌شویم و می‌توانیم اضطراب و هیجان خود را کنترل کنیم.
اما، به گفتۀ خود رابرتسون، دلیل اینکه او در این کتاب مارکوس اورلیوس را به عنوان چهرة مرکزی انتخاب کرده و مباحث روان‌درمانگرانه‌اش را حول محور زندگی و افکار او بیان کرده، این است که از زندگی و شخصیت اورلیوس اطلاعات و مستندات بیشتری موجود است. اورلیوس یک امپراتور و فیلسوف رومی بود. از او یادداشت‌هایی با عنوان «تأملات» به جا مانده است که با خواندن آن می‌توان به افکار و اندیشه‌ها و سبک زندگی او بهتر پی برد.
رابرتسون در کتاب «چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم» با شرح زندگی و افکار اورلیوس و رجوع به کتاب «تأملات» او و آمیختن فلسفۀ رواقی و رفتاردرمانی شناختی نقشۀ راهی به دست داده است برای مدیریت هیجانات و اضطرابهای زندگی و دست‌یابی به زندگی شادتر و آرام‌تر. بخشی از این کتاب، به اقتضای موضوع و حال و هوای آن بخش، به صورت تک‌گویی درونی نوشته شده است.
فصلهای هشت‌گانۀ کتاب «چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم» عبارتند از: «امپراتور مرده»، «راستگوترین کودکِ رومی»، «اندیشیدین به فرزانه‌ای خردمند»، «انتخاب هرکول»، «تحمل شجاعانۀ ناملایمات»، «دژ درون و جنگ ملت‌های مختلف»، «جنون موقت» و «مرگ و نگاه خدای‌گونه».
دربارة دونالد رابرتسون، نویسندة کتاب «چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم»
دونالد رابرتسون، متولد 1972، روان‌درمانگر و نویسندة اسکاتلندیِ ساکن کاناداست. فلسفۀ رواقی و رفتاردرمانی شناختی از حوزه‌های تخصصی اوست. رابرتسون در سیزده سالگی پدرش را، که برای او الگویی در زندگی عملی بود، از دست داد و این اتفاق تأثیری ژرف بر زندگی او گذاشت. پدر رابرتسون در زندگی سبک و سیاقی داشت که بی‌شباهت به فیلسوفان رواقی نبود. بعد از مرگ پدر رابرتسون از او نوشته‌ای در کیف پول چرمی قدیمی‌اش پیدا شد. این نوشته عبارتی از کتاب مقدس بود و خواندن آن، به قول خود رابرتسون در مقدمۀ کتاب «چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم»، آغاز سفر فلسفی او بود. رابرتسون با مرگ پدرش مدتی سردرگم و آشفته بود و رفتارهایی نابهنجار و ضداجتماعی داشت. دست آخر هم مدرسه را رها کرد. ذهنش با پرسش‌هایی فلسفی و اخلاقی و وجودی درگیر شده بود و سرانجام در دانشگاه فلسفۀ آبردین اسکاتلند ثبت نام کرد. البته او به دنبال فلسفۀ عملی بود و آموزه‌های فلسفی نظری و آکادمیک کتابخانه‌ای چندان علاقه‌اش را جلب نمی‌کرد. تحصیلاتش را در رشتۀ روان‌درمانی در مرکز مطالعات روان‌درمانی دانشگاه شفیلد ادامه داد. به انگلیس رفت و در آنجا به عنوان مشاور مدارس و روان‌درمانگر بالینی مشغول به کار شد. در انگلیس همچنین مدیر مدرسه‌ای بود که به آموزش رفتاردرمانی شناختی و هیپنوتیزم بالینی می‌پرداخت. او همچنین در سال 2005، همراه با گروهی دیگر از محققان، یک دورة آنلاین رفتاردرمانی شناختی را، به نام «کنارآمدن با سروصدا»، برای وزارت محیط زیست، غذا و امور روستایی انگلستان برگزار کرد.
رابرتسون از سال 2013 میلادی ساکن کاناداست. «رواقی‌گری و هنر شادمانه زیستن»، «تاب‌آوری خویش را بنا کن» و «فلسفۀ رفتاردرمانی شناختی» از دیگر آثار اوست.
دربارة ترجمۀ فارسی کتاب «چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم: فلسفۀ رواقی مارکوس اورلیوس»
کتاب «چگونه مانند یک امپراتور فکر کنیم: فلسفۀ رواقی مارکوس اورلیوس» با ترجمه و مقدمۀ مجتبی علی‌اکبر و سارا حسینی‌معینی در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است.
از این کتاب ترجمۀ دیگری هم، با عنوان «چگونه مثل امپراتور روم فکر کنیم» و به قلم محدثه احمدی، در نشر سنگ منتشر شده است.