عباس میرزا هنرمند شهزادگان قجر

کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا» نوشتۀ داریوش شهبازی
عباس‌میرزا را به‌عنوان یکی از شاهزادگان خوش‌فکر و تجددطلب قاجار که در فکر پیشرفت ایران و ایرانی بود، می‌شناسیم. کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا» پژوهشی است در زندگی و زمانۀ عباس‌میرزا و افکار و اقدامات او برای پیشرفت ایران و نیز موانعی که در این راه بر سر راه او قرار داشت.
داریوش شهبازی در کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا» به معرفی شخصیت و منش و طرز فکر عباس‌میرزا و شرح احوال او می‌پردازد و زندگی و شخصیت و افکار و اقدامات عباس‌میرزا را در متن زمانه‌ای که او در آن می‌زیست مورد بررسی قرار می‌دهد.
کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا» کتابی است هم درباره خود عباس‌میرزا و هم درباره تاریخ ایران در دوره‌ای که او وارد سیاست شد و حوادث مهم و تأثیرگذار آن دوره از تاریخ این سرزمین که زندگی عباس‌میرزا نیز با آن‌ها گره خورده بود.
کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا» کتابی است مناسب علاقمندان و پژوهشگران تاریخ و به‌ویژه علاقمندان و پژوهشگران تاریخ عصر قاجار.
این کتاب، از خلال شرح زندگی و زمانۀ عباس‌میرزا و افکار و اندیشه‌های او، روایتی از بخشی از تاریخ تجدد در ایران نیز ارائه می‌دهد.

مروری بر کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا»
کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا» از پیشگفتار، مقدمه و هفت فصل تشکیل شده است. فصل‌های هفتگانۀ کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا» عبارتند از: «خصوصیات»، «شاه و یاران»، «جنگ‌ها»، «موانع»، «اصلاحات»، «زنان و فرزندان» و «سیاستمداران دوران».
داریوش شهبازی کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا» را با پیشگفتاری در باب این کتاب و رویکرد خود در آن آغاز می‌کند. او در این کتاب بر آن است که نشان دهد همۀ قاجاریان را نمی‌توان براساس عملکرد ضعیف شاهان و حاکمان قاجار و آنچه این شاهان و حاکمان با ایران و ایرانی کردند قضاوت کرد و به یک چوب راند و در میان قاجاریان افراد لایقی نیز بوده‌اند که عباس‌میرزا یکی از آنان است.
شهبازی در بخشی از پیشگفتار کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا» دربارة این اعتقاد خود و آنچه در این کتاب قصد نشان دادن آن را دارد و تمرکز خود را بر آن گذاشته، می‌نویسد: «محور محتوایی و هستۀ کانونی کتاب، برجستگی شخصیت شاهزاده‌ای از قاجاریان است که فلسفۀ فکر و اندیشۀ او با تنک‌مایگی و تیره‌کاری شاهان قجر کاملاً تفاوت داشت. تمرکز نگارنده بر وجه تمایز خصوصیات حاکمان با عموم قاجاریان است. محکومیت قاجاریان در پیشگاه ملت ایران از باب عملکرد سیه‌کارانۀ این دودمان در دوران حکومتشان به نوع فرمانروایی پادشاهان و حاکمان ولایات این سلسله بازمی‌گردد. از این جهت، در تجزیه و تحلیل عملکرد صدوسی‌سالۀ قاجاریان باید به این وجه تمایز توجه کرد؛ زیرا به‌یقین نمی‌توان جامعه‌ای را به عملکرد جمعی از آن نسبت داد. در این میان، قاجاریانی هستند که از شایستگی و لیاقت بارزی برخوردارند. عباس‌میرزا یکی از این پُرشمار است.»
در فصل‌های گوناگون کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا» به وجوه گوناگون شخصیت عباس‌میرزا و سیر زندگی شخصی او از تولد تا بیماری‌ای که منجر به مرگش شد و همچنین به زندگی سیاسی او پرداخته شده است. در این کتاب از اقدامات عباس‌میرزا در راستای اصلاحاتی در امور مملکت سخن رفته و نیز از موانعی که بر سر راه او و اقدامات اصلاح‌طلبانه‌اش قرار داشت.
جنگ‌های ایران و روس و عهدنامه‌های گلستان و ترکمانچای از دیگر موضوعاتی هستند که در کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا» از آن‌ها سخن رفته است.
در بخشی از مقدمۀ کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا»، در اشاره به مشکلات و موانعی که عباس‌میرزا برای پیش‌بُرد مقاصد و اهداف و خواست‌های اصلاح‌طلبانه و ترقی‌خواهانه و میهن‌دوستانۀ خود پیشِ رو داشت، آمده است: «عباس‌میرزا می‌بایست برای حصول موفقیت مؤلفه‌های بسیاری را در نظر می‌گرفت که جمع همۀ آن‌ها بسیار مشکل و گاه غیرممکن بود.
از مشکلاتش اینکه دوست و دشمنش چه خارجی و ایرانی چهره‌ای مشخص و معیّن نداشتند. او نمی‌دانست اینکه در خدمت قشون است دوست است یا مأمور دولت بیگانه. اگر می‌خواست از خارجیان استفاده نکند چطور می‌توانست دانش را منتقل سازد؟ تازه با ورود انگلیس به کشور و تجربۀ آن دولت در استعمار هند، به ایرانیان شاغل در سمت‌های گوناگون هم اعتمادی نبود. در واقع منظور این است که همه به فکر منافع خویشند و به مصالح عمومی کمترین توجهی ندارند.» ‌
کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا» در نشر ماهریس منتشر شده است.

درباره داریوش شهبازی، نویسنده کتاب «هنرمند شهزادگان قجر: عباس‌میرزا»
داریوش شهبازی، متولد 1332 در تهران، مورخ و تاریخ‌پژوه ایرانی است. شهبازی دارای فوق لیسانس علوم تربیتی و فوق لیسانس مهندسی با گرایش مدیریت ساخته‌ها است. از آثار داریوش شهبازی می‌توان به کتاب‌های «تاریخ قشون قاجاریه»، «چرا قاجاریه فروپاشید» و «از الهیه تا دروازه‌غار» اشاره کرد.