سکوت تحسین برانگیز

کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز» نوشتۀ عبدالرزاق گورنه
رمانی از برنده جایزه نوبل ادبی سال 2021. کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز»، با عنوان اصلی Admiring Silence، رمانی است درباره تبعید و تحقیر و شکست و سرخوردگی و مهاجرت. عبدالرزاق گورنه، نویسنده تانزانیایی – بریتانیایی که در در سال 2021 جایزه نوبل ادبیات را از آن خود کرد، در کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز» از موقعیت انسانی جهان سومی نوشته است.
کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز» روایتی از در اقلیت بودن و «دیگری» بودن است. گورنه در این رمان به موضوعاتی چون مهاجرت، استعمار، بیگانگی، بازگشت انسان تبعیدیِ جهان سومی به وطن و تأمل در گذشته می‌پردازد.
کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز» پنجمین رمان عبدالرزاق گورنه و از آثار تحسین‌شده او است. این رمان نقدهای مثبتی از جانب منتقدان دریافت کرده و به‌لحاظ شخصیت‌پردازی و نوع پرداختن نویسنده به مسائل فرهنگی مورد تحسین قرار گرفته است.
متن اصلی کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز» اولین بار در سال 1996 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز»
کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز» داستان مردی است اهل زنگبار که از کشورش فرار کرده و بیست سال ساکن انگلستان و در آنجا معلم بوده است. او بعد از بیست سال دوری از وطن، بار دیگر و به‌دنبال اعلام عفو عمومی، به کشور خود بازمی‌گردد. او به گذشتۀ خویش برمی‌گردد اما همه‌چیز در این بیست سال تغییر کرده و خانه‌ای که او آن را ترک کرده است دیگر آن خانه‌ای نیست که بیست سال پیش بود بلکه ویرانه‌ای است اندوهبار.
عبدالرزاق گورنه در کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز»، از خلال روایت سرگذشت مردی تبعیدی و جهان سومی، تصویری از تاریخ زنگبار و نیز تصویری از انسانی جهان سومی ارائه می‌دهد که خارج از وطن خود، یک «دیگری» تحقیرشده و ناراضی اما خاموش در برابر ناملایمات بوده و حالا در سرزمین خود نیز بیگانه‌ای است با زندگی‌ای پشت سر گذاشته در اروپا که آن را از خانواده‌اش مخفی نگه داشته است.
کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز» تراژدی مهاجرت اجباری و بازگشت است و تراژدی گسست و دوشقه‌شدن میان دو فرهنگ، یعنی تراژدی انسان جهان سومیِ رانده از وطن و بیگانه در خارج از وطن.
گورنه همچنین در کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز»، از خلال روایت داستان یک انسان جهان سومی، به مسائلی عام و انسانی می‌پردازد که انسان در هر کجای دنیا ممکن است با آن‌ها مواجه باشد.
در بخشی از کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز» می‌خوانید: «خودم را در حالی یافتم که به‌شدت بر این درد تکیه کرده بودم. در ابتدا تلاش کردم تا ساکتش کنم، فکر می‌کردم می‌رود و مرا با درون آشفته‌ام رها می‌کند. فکر می‌کردم که تنها برای مدتی ادامه می‌یابد، همچون یادآور تزلزل‌ناپذیری از تشویش و ناآرامی‌هایی که در زیر تصورمان از زندگی‌هایمان نهفته است و ما با نادیده‌گرفتن آن با یکدندگی زندگی‌مان را برای خود خوشایند جلوه می‌دهیم. اما نه‌تنها از بین نرفت، بلکه واضح‌تر شد، محلش به‌شکل دقیق‌تری مشخص و ملموس شد، چیزی بود که فضایی را درون من اشغال کرده بود، مانند یک انگل، تاریک و در عمق جانم، دودهای متعفنی منتشر می‌کرد که بوی تنهایی و وحشت می‌داد.
هنگامی که صبح از خواب بیدار شدم، آن را جست‌وجو کردم، سپس وقتی احساسش کردم که درونم زنده و تندرست می‌جنبد، آهی کشیدم. اِما گفت که حتماً سوء‌هاضمه یا چیزی شبیه به آن است اما توانستم از روی حیرت و نگرانی‌ای که در چشمانش بود بفهمم که خودش هم این حرف را باور ندارد. به‌مدت چند هفته مرا مجبور کرد تا پودر و قرص‌های مختلفی را امتحان کنم، همچنین شروع به مطالعه در مورد برنامه‌های غذایی مخصوص، اسیدی ‌شدن معده، مزاج‌شناسی و ویتامین‌ها کرد. اِما همیشه در مواجهه با مشکلات این‌طور بود. حداقل برای مدتی توجه دقیق خود را به آن‌ها معطوف می‌کرد. ما هیچ‌گاه فرصت نکردیم تا آن برنامه‌های غذایی مخصوص را که برخی از آن‌ها هم خوب به نظر می‌رسیدند، امتحان کنیم، چراکه هر روز صبح می‌توانستم احساس کنم آن هیولای درونم قوی و قوی‌تر می‌شود.»

درباره عبدالرزاق گورنه، نویسنده کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز»
عبدالرزاق گورنه (Abdulrazak Gurnah)، متولد 1948 در امیرنشین زنگبار که امروزه جزو تانزانیاست، داستان‌نویس، جستارنویس، استاد بازنشستۀ ادبیات انگلیسی و پسااستعماریِ دانشگاه کنت، منتقد و ویراستار تانزانیایی – بریتانیایی و برنده جایزه نوبل ادبیات سال 2021 است.
گورنه در دهۀ 60 میلادی و بعد از انقلاب زنگبار، به‌عنوان پناهنده به انگلستان رفت و ساکن آنجا شد. از آثار داستانی او می‌توان به رمان‌های «بهشت» و «کنار دریا» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز»
کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز» با ترجمۀ شهاب حاجی‌علی در نشر جمهوری منتشر شده است. شهاب حاجی‌علی، متولد 1372، داستان‌نویس و مترجم ایرانی است. از حاجی‌علی اثری داستانی به نام «بیداری» به چاپ رسیده است.

رتبۀ کتاب «سکوت تحسین‌برانگیز» در گودریدز: 4.02 از 5.