نوشابه زرد شومیز
نوشته ها و عکس های سفر به کانادا

کتاب «نوشابه زرد» اثر منصور ضابطیان، نشر مون
کتابی شامل نوشته‌ها و عکس‌های سفر به کانادا به قلم نویسنده‌ای که می‌توان او را یک مسافر حرفه‌ای نامید. منصور ضابطیان، نویسنده کتاب «نوشابه زرد»، به کشورها و شهرهای مختلف سفر می‌کند و شرح هر سفر را در کتابی می‌نویسد و کتاب «نوشابه زرد» حاصل سفر اخیر او به کشور کانادا است.
کتاب «نوشابه زرد» از بخش‌های کوتاهی تشکیل شده که در هریک موضوعی خاص یا یک اتفاق قابل توجه که برای نویسنده رقم خورده می‌خوانیم. این نوشته‌ها همراه با عکس‌هایی از شهرها و مکان‌های کانادا است.
کتاب «نوشابه زرد» چه برای کسانی که کانادا را از نزدیک دیده‌اند و چه برای خوانندگانی که تاکنون به کانادا نرفته‌اند کتابی خواندنی و جذاب است به خصوص آنکه کانادا در سال‌های اخیر مقصد بسیاری از ایرانیان مهاجر بوده است.

مروری بر کتاب «نوشابه زرد»
«سفرنامه» ناصرخسرو احتمالا اولین سفرنامه‌ای است که به فارسی نوشته شده است. ناصرخسرو سفرنامه‌اش را با نثری ساده و شیوا نوشته و روایتی زنده و جاندار از زمانه‌اش به دست داده است. «سفرنامه» ناصرخسرو اثری کلاسیک و حایز اهمیت در تاریخ ادبیات ما به شمار می‌رود اما به طور کلی در سنت ادبی ما توجه چندانی به سفرنامه‌نویسی وجود نداشته است. اصولا ما کمتر اهل سفر کردن بوده‌ایم و شاید به خاطر شرایط تاریخی و اجتماعی که در آن به سر برده‌ایم چندان رغبتی به نوشتن سفرنامه هم نداشته‌ایم. شاید بشود گفت که سنت سفرنامه‌نویسی، اتوبیوگرافی و یادداشت روزانه نوشتن بیشتر مربوط به جوامعی است که از آزادی نسبی برخوردارند و مردمانش چندان نیازی به پنهان کردن و پنهان شدن ندارند. به هرحال اینها همه باعث شده ژانر سفرنامه‌نویسی در ایران چندان رواج نداشته باشد. امروز اگرچه سفر کردن بسیار ساده‌تر از گذشته است اما جهانگرد بودن یا توریست بودن همچنان برای بسیاری عجیب و غیرقابل باور به نظر می‌رسد. این نکته‌ای است که منصور ضابطیان در ابتدای کتاب «نوشابه زرد» به آن اشاره کرده است.
کتاب «نوشابه زرد» که شامل عکس‌ها و نوشته‌های منصور ضابطیان در کشور کانادا است، از پیش از ورود به کانادا و از ابتدای سفر در فرودگاه آغاز می‌شود. ضابطیان در همان سطور ابتدایی کتاب نوشته که در فرودگاه فرانکفورت زنی که کارت پرواز مسافران را پیش از سوار شدن به پرواز مونترال بررسی می‌کرده، می‌پرسد چرا به کانادا می‌رود و او در پاسخ می‌گوید: «من توریستم!» زن نیز که مشخص است این پاسخ را باور نکرده دوباره می‌پرسد: «می‌تونی یک‌کمی بیشتر درباره توریسم صحبت کنی؟». نویسنده کتاب «نوشابه زرد» می‌گوید اگرچه این سوال پرت و بی‌ربطی بود اما پاسخ می‌دهد: «من یه مسافر حرفه‌ای‌ام. سفر می‌کنم و کتاب می‌نویسم. همین الان می‌تونم پنج ساعت درباره سفر و اتفاق‌هایی که در سفرهای مختلف برام افتاده برات صحبت کنم. دقیقا چی می‌خوای بدونی؟»
کتاب «نوشابه زرد» حاصل همین سفر به کانادا در سال 1401 است. نویسنده کتاب می‌گوید از کودکی همیشه آرزو داشته به کانادا سفر کند و این آرزو دلیلی شخصی برایش داشته است. او می‌گوید در دوران کودکی نسل او، کانادا بیش از هر چیز یک نوشابه پرتقالی را به ذهن متبادر می‌کرد و نه یک کشور مهم و مستقل را. تصور او اما کمی فرق می‌کرده چرا که یکی از اقوامش در همان دوران در کانادا بوده و هر نامه‌ای که از او به دستشان می‌رسیده با تمبری از کانادا همراه بوده و در کلاس مدرسه او تنها کسی بوده که در آلبوم تمبرش تمبرهای کانادایی داشته است.
برخلاف دوران کودکی نویسنده «نوشابه زرد»، کانادا امروز برای بسیاری از ایرانیان مقصدی مطلوب برای مهاجرت به شمار می‌رود و به قول نویسنده شاید هر کدام از ما امروز آشنا یا قوم و خویشی در کانادا داشته باشیم.
ضابطیان می‌گوید از همان ابتدایی که برنامه سفرهایش آغاز شد، کانادا مقصدی رویایی برایش بود و در زمستان 98 قصد سفر می‌کند که همه‌گیری کرونا مانع می‌شود. سال 1401 آخرین فرصت او برای استفاده از ویزای بلندمدتش بوده که این‌بار نیز حوادثی دیگر در ایران رخ می‌دهد و به ناچار این سفر در یکی از عجیب‌ترین و تلخ‌ترین سال‌های تاریخ معاصر رقم می‌خورد. نویسنده کتاب «نوشابه زرد» در بخشی از یادداشت ابتدایی‌اش نوشته: «در میانه سفر بودم که اوضاع ایران دگرگون شد و طبیعتا حال مرا هم در این سفر دگرگون کرد. بسیاری از برنامه‌ریزی‌هایم را به هم ریخت و آن‌قدر نگرانم کرد که سفرم را از آنچه می‌خواستم کوتاه‌تر کردم و برگشتم. در این کتاب عامدانه سعی کردم حال و هوای خاصم در آن روزها را در نوشته‌هایم دخیل نکنم تا مشخصا به دیده‌هایم در سفر -بدون در نظر گرفتن فرامتن- بپردازم.»
به این ترتیب کتاب «نوشابه زرد» حاصل سفر به دو مقصد اصلی ضابطیان در کانادا بوده است: مونترال در استان کبک و تورنتو در استان اونتاریو که هر دو شهر برای ایرانی‌ها مهم و آشنا است.
کتاب «نوشابه زرد» از چند بخش کوتاه به همراه عکس‌هایی از سفر به کانادا تشکیل شده است. در مقدمه کتاب که «تمبرهای روی پاکت» نام دارد نویسنده دلیل انتخاب کانادا را شرح داده است. پس از مقدمه، نویسنده در هر بخش به شرح ماجراهای مختلفی که در طول سفر برایش اتفاق افتاده پرداخته است. مثلا در بخش «پول‌هات رو کجا گذاشتی؟» دشواری‌ها و مصیبت‌های ورود به کانادا روایت شده، در بخش «سیرک هووا» شرحی از آشنایی با یک زن و شوهر عجیب چینی داده شده، در بخش «آقای دکتر کسالت‌بار» نویسنده ماجرای آشنایی‌اش با یک استاد دانشگاه ساکن مونترال را نوشته، در بخش «شب ماری‌جوآنا» به تجربه جدید و البته قانونی در کانادا پرداخته شده، در بخش «گیپور صورتی» به مرور مسائل فراجنسی و فرانژادی در کانادای امروز توجه شده است.
در کتاب «نوشابه زرد» به موضوعات و اتفاقات دیگری هم پرداخته شده و در نهایت نویسنده در بخش پایانی با عنوان «شهر گمشده» نگاهی به زندگی مهاجرین ایرانی در تورنتو انداخته است. در پایان کتاب نیز به تاریخ کانادا به شکل مختصر پرداخته شده است.

درباره منصور ضابطیان نویسنده کتاب «نوشابه زرد»
منصور ضابطیان، متولد 1349، نویسنده، روزنامه‌نگار، مجری رادیو و تلویزیون و تهیه‌کننده ایرانی است. او پیش از آنکه به نویسندگی و اجرا بپردازد کارش را با روزنامه‌نگاری آغاز کرد و با چندین روزنامه و مجله شروع به همکاری کرد. در سال 1378 وارد تلویزیون شد و در برنامه‌های مختلفی به عنوان مجری و تهیه‌کننده حضور داشت. ضابطیان کتاب‌هایی نیز نوشته است که در آنها به شرح سفرهایش به کشورهای مختلف پرداخته است که از میان آنها می‌توان به «دو دستی»، «از اون روزا که عکسا»، «استامبولی»، «بی زمستان»، «مارک و پلو»، «سه رنگ»، «موآ» و «چای نعنا» اشاره کرد.