کوی غزل ها

کتاب «کوی غزل‌ها» نوشتۀ لیلی ابوالعلا
رمانی درباب هویت و تقابل سنت و مدرنیسم در کشوری جهان سومی. کتاب «کوی غزل‌ها»، با عنوان اصلی Lyrics Alley، رمانی است که با الهام از زندگی شاعر سودانی، حسن عواد ابوالعلا، نوشته شده است؛ اگرچه به‌گفتۀ لیلی ابوالعلا، نویسندۀ این رمان، آن‌چه در کتاب «کوی غزل‌ها» روایت شده، اثری داستانی است که عیناً منطبق با زندگی این شاعر، که عموی نویسنده بوده، نیست و آمیزه‌ای‌ست از واقعیت و خیال.
لیلی ابوالعلا در کتاب «کوی غزل‌ها»، از خلال نقل داستان یک خانواده و روایت سرگذشت شخصیتی از این خانواده که شخصیت محوری رمان اوست، تصویری از سودانِ دهۀ 50 میلادی، یعنی دورۀ شروع استقلال این کشور، و فرهنگ و اوضاع اجتماعی سودان در آن دوره ارائه داده است.
کتاب «کوی غزل‌ها» رمانی دربارۀ مسائل انسان جهان سومی است و تصویری از جامعه‌ای به دست می‌دهد که از یک‌سو با سنت پیوند دارد و از سوی دیگر در معرض مدرنیسم قرار گرفته و این دوگانگی، زندگی افراد این جامعه را از خود متأثر کرده است.
از لیلی ابوالعلا نقل شده است که او کتاب «کوی غزل‌ها» را به این قصد نوشته است که تصاویر کلیشه‌ای از قحطی و جنگ را که اغلب با کشورش، سودان، در پیوند است، از بین ببرد.
کتاب «کوی غزل‌ها» رمانی خوشخوان با پرداختی ظریف و ماهرانه است؛ رمانی که، چنانکه در مقدمۀ مهدی غبرائی بر ترجمۀ فارسی آن اشاره شده، منتقدی آن را با «سه‌گانۀ قاهره» از نجیب محفوظ، شامل سه رمان خواندنی و مهم «بین‌القصرین»، «قصرالشوق» و «سُکَّریه»، مقایسه کرده است.
متن اصلی کتاب «کوی غزل‌ها» اولین بار در سال 2010 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «کوی غزل‌ها»
وقایع کتاب «کوی غزل‌ها»، چنانکه پیش‌تر نیز اشاره شد، در سودان دهۀ 50 میلادی و همزمان با استقلال این کشور اتفاق می‌افتد.
کتاب «کوی غزل‌ها» داستان مردی به نام نور، از پدری تاجر و خانواده‌ای مرفه، است. نور سودای شاعری در سر دارد اما پدرش، محمودبیگ، مخالف است و می‌خواهد او جانشینش شود و کسب‌وکارش را اداره کند. نور با دخترعمویش، ثریا، نامزد کرده است. این دو، عاشقِ یکدیگرند اما سانحه‌ای برای نور اتفاق می‌افتد که به فلج شدن او می‌انجامد و این فاجعه، خانوادۀ نور را گرفتار بحرانی جدی می‌کند.
در کتاب «کوی غزل‌ها» سودان در دوره‌ای به تصویر کشیده شده که دارد تغییر و تحولاتی را از سر می‌گذراند. سنت و مدرنیسم در این کشور در مقابل هم قرار گرفته‌اند و جلوه‌ای از این تقابل را در کشمکش میان وهیبه و نبیله، دو همسر محمودبیگ، می‌بینیم که یکی سنتی است و دیگری، که جوان‌تر و اهل مصر است، می‌خواهد خود را از سودان و عقب‌ماندگی‌های عجین با آن نجات دهد و به مصر برگردد.
اما در این میان فرجام کار نور چه خواهد شد؟ آیا او و ثریا ازدواج خواهند کرد و آیا نور می‌تواند به رؤیای دیرینش که شاعری است دست یابد؟ این را با خواندن کامل کتاب «کوی غزل‌ها» درخواهید یافت.

دربارۀ لیلی ابوالعلا، نویسندۀ کتاب «کوی غزل‌ها»
لیلی فوأد ابوالعلا (Leila Fuad Aboulela)، متولد 1964، داستان‌نویس، جستارنویس و نمایشنامه‌نویس سودانیِ متولد مصر و مقیم اسکاتلند است.
ابوالعلا دارای لیسانس اقتصاد از دانشگاه خارطوم و دکترای آمار از دانشگاه اقتصاد لندن است. او در سال 1990 به اسکاتلند رفت و فعالیت ادبی‌اش را در آن‌جا آغاز کرد. ابوالعلا آثارش را به زبان انگلیسی نوشته است. آثار او در نشریاتی چون «گاردین»، «واشنگتن پست» و «گرانتا» منتشر شده‌اند و در رادیو بی‌بی‌سی دستمایۀ اقتباس قرار گرفته‌اند. نمایشنامه‌هایی از او هم در رادیو بی‌بی‌سی پخش شده است.
بسیاری از آثار لیلی ابوالعلا الهام‌گرفته از زندگی و تجربیات خود او هستند. موضوعاتی چون هویت، روابط چندفرهنگی، شکاف میان شرق و غرب، مهاجرت و معنویت اسلامی از موضوعات اصلی آثار او هستند. منتقدان، آثار ابوالعلا را، به‌دلیل به تصویر کشیدن مهاجران مسلمان در غرب و چالش‌هایی که این مهاجران با آن‌ها درگیرند، تحسین کرده‌اند. آثار او تحسین نویسندگانی چون جی. ام. کوتزی، عبدالرزاق گورنه و بن اوکری را برانگیخته است.
از جمله نویسندگانی که ابوالعلا خود را متأثر از آن‌ها می‌داند و به آثارشان علاقه‌مند است می‌توان به نجیب محفوظ، طیب صالح، آنیتا دسای و دوریس لسینگ اشاره کرد.
رمان‌های «مترجم» و «مناره» و مجموعه داستان «چراغ‌های رنگی» از جمله آثار لیلی ابوالعلا هستند.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «کوی غزل‌ها»
کتاب «کوی غزل‌ها» با ترجمه و مقدمۀ مهدی غبرائی، همراه با یادداشتی در معرفی نویسنده، یادداشتی دربارۀ کشور سودان و ترجمۀ مطلبی دربارۀ این رمان، در انتشارات نیلوفر منتشر شده است.
مهدی غبرائی، متولد 1324 در لنگرود، از مترجمان مطرح و نام‌آشنای ادبیات داستانی در ایران است. ترجمه‌های غبرائی از آثار داستانی جهان بسیار متنوع است و آثار نویسندگانی از سرزمین‌های مختلف، از کشورهای عربی و آفریقایی تا ژاپن و اروپا و امریکا، را در بر می‌گیرد.
ارنست همینگوی، کازوئو ایشی‌گورو، هاروکی موراکامی، جک لندن، دوریس لسینگ، و. س. نایپُل و هشام مطر از جمله نویسندگانی هستند که غبرایی آثاری از آنها را به فارسی ترجمه کرده است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «آوای وحش»، «این ناقوس مرگ کیست؟»، «کافکا در کرانه»، «خانه‌ای برای آقای بیسواس»، «در کشور مردان»، «دفترهای مالده لائوریس بریگه»، «بادبادک‌باز»، «زن در ریگ روان» و «دیار خوابگردی» اشاره کرد.