پدران و پسران

کتاب «پدران و پسران» اثر ایوان تورگنیف
رمانی که از قله‌های ادبیات کلاسیک به شمار می‌رود و مثل اغلب آثار رئالیستی تصویری از یک دوران به دست می‌دهد. کتاب «پدران و پسران» از مشهورترین و مهم‌ترین رمان‌های قرن نوزدهمی است که شخصیت اصلی‌اش نیز از درخشان‌ترین چهره‌های جهان داستانی به شمار می‌رود.
رمان «پدران و پسران» مهم‌ترین دستاورد ادبی ایوان تورگنیف است که از همان زمان انتشارش تا امروز همواره مورد توجه بوده است.
تورگنیف در کتاب «پدران و پسران» سیمای قهرمانی رام‌نشدنی را ترسیم کرده که می‌خواهد خود مسیر زندگی‌اش را تعیین کند. تورگنیف تصویری از انسانی به دست داده که زاده شدنش را در اجتماع زمانه‌اش احساس می‌کرد.

مروری بر کتاب «پدران و پسران»
رمان «پدران و پسران» از چند حیث اثری قابل توجه است. یکی به این دلیل که تورگنیف در این شاهکارش به ترسیم وضعیت اجتماعی و تاریخی روسیه در دوره‌ای پرداخته که طبقات اجتماعی در جامعه کاملا تقسیم شده روسیه در حال فروریختن بود و از این نظر تورگنیف پیشتاز نویسندگانی به شمار می‌رود که به ترسیم این وضعیت پرداخته‌اند.
کتاب «پدران و پسران» به خاطر شخصیت‌ اصلی‌اش نیز اثری متمایز و برجسته به شمار می‌رود. قهرمان این رمان، جوانی است با نام بازارف که درباره‌اش بسیار نوشته‌اند. ولادیمیر نابوکف فصلی از کتابش با عنوان «درسگفتارهای ادبیات روس» را به رمان «پدران و پسران» اختصاص داده و در جایی از این فصل درباره بازارف نوشته: «بازارف بی‌شک مردی است قوی؛ و به احتمال زیاد اگر دهه بیست عمرش را پشت سر می‌گذاشت (ما در زمانی که تازه از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده است، با او روبه‌رو می‌شویم) در آن سوی افق رمان یک متفکر اجتماعی بزرگ، پزشک برجسته یا انقلابی فعال از کار درمی‌آمد.»
فرزانه طاهری، مترجم کتاب «پدران و پسران»، در بخشی از یادداشت ابتدایی‌اش در این کتاب به این نکته اشاره کرده که درباره منبع الهام یا الگوهای شخصیت بازارف بسیار سخن گفته‌اند: مثلا اینکه او ترکیبی بوده از دابرولیوبفِ منتقد مشهور، شخصی به نام دکتر پاولف که تورگنیف در ارل با او آشنا شده بود، و شخصی به نام پرئوبراژنسکی، از دوستان دابرولیوبف که با نشریه رادیکال «معاصر» همکاری می‌کرد.
خود تورگنیف در خاطراتش اشاره کرده که قهرمان رمان «پدران و پسران» از پزشک جوانی در شهرستان الهام گرفته شده که نویسنده سخت تحت تاثیرش بوده است: «در این مرد خارق‌العاده در نظر من آن اصلی که به ندرت صورت می‌بندد و هنوز در حال پخته شدن است مجسم شده؛ اصلی که بعدتر نام نیهیلیزم گرفت. تاثیر این مرد بر من بسیار قدرتمند بود و در عین حال کاملا واضح هم نبود؛ از همان ابتدا قادر نبودم تعریفش کنم... سخت آزرده بودم که حتی در یک اثر ادبی هم اشاره‌ای به آنچه همه‌جا حس می‌کردم نمی‌شد یافت.»
تورگنیف معتقد بود که قهرمان رمان «پدران و پسران» مدرن‌ترین و به یادماندنی‌ترین قهرمان او از کار درآمده است. بازارف شخصیتی تاثیرگذار در تاریخ ادببات به شمار می‌رود. او را منبع الهام راخمیتف، شخصیت رمان «چه باید کرد؟» چرنیشفسکی، راسکلنیکف و ایوان کارامازوف داستایفسکی، مارک واوخف گنچارف و بسیاری شخصیت‌های مثبت دیگر دانسته‌اند.
بازارف در رمان «پدران و پسران» شخصیتی است که بر خلاف جهت آب حرکت می‌کند. او قاطع و مقاوم است و در جریان مداوای فردی که بیماری مسری داشته می‌میرد اما تصویری به یادماندنی از خود باقی می‌گذارد. تصویر جوانی که نظم همیشگی وضعیت موجود را به چالش می‌کشد و بسیار پرسش‌گر است و روحیه‌ای دارد که می‌توان او را روشنفکری دانست که در هیچ قید و بندی نمی‌گنجد.
مبنای ترجمه فرزانه طاهری در کتاب «پدران و پسران» دو ترجمه انگلیسی اثر بوده است. اما او در موارد اختلاف میان این دو ترجمه به دو ترجمه انگلیسی قدیمی و نیز دیگر ترجمه فارسی این رمان، که سال‌ها پیش توسط مهری آهی منتشر شده بود، رجوع کرده است.

درباره ایوان تورگنیف نویسنده کتاب «پدران و پسران»
ایوان سرگئیویچ تورگنیف، نویسنده و شاعر قرن نوزدهم روسی، در سال 1818 در خانواده ملاک ثروتمندی در ارل، در روسیه مرکزی، متولد شد. کودکی و نوجوانی را در املاکی روستایی سپری کرد و در آنجا توانست شاهد زندگی بردگان و بدترین شکل رابطه میان ارباب و برده باشد. مادرش زنی بود سخت مستبد که زندگی را به کام دهقانان و همچنین اعضای خانواده تلخ می‌کرد. تورگنیف به سن دانشگاه که رسید به دانشگاه مسکو رفت و پس از آن راهی پترزبورگ شد. او در سال 1838 به قصد ادامه تحصیل از کشور خارج شد و به آلمان رفت. تورگنیف پس از چند سال در حالی به کشور زادگاهش بازگشت که با دیدن وضعیت کشورهای غربی شیفته آنجا شده بود. با بازگشت به روسیه تورگنیف به سراغ نوشتن رفت. ابتدا شعر می‌سرود. او طرح‌واره‌هایی هم در نقد نظام سرواژ روسیه نوشت چرا که خود از نزدیک شاهد برخورد زمین‌داران با رعایا بود. انتشار این متن‌ها باعث شهرت تورگنیف شد و پس از آن یک نمایشنامه هم از او منتشر شد. تورگنیف در سال 1852 دستگیر شد و سپس به ملک مادری‌اش تبعید شد. در اینجا بود که به سراع نوشتن رمان رفت. تورگنیف پس از انتشار چندین رمان و از جمله اثر مشهورش «پدران و پسران» از روسیه خارج شد و ابتدا در بادن-بادن و سپس در پاریس ساکن شد و سرانجام در سال 1883 از دنیا رفت. «شکارچی در سایه‌روشن زندگی»، «آشیانه اشراف»، «رودین»، «سه داستان عاشقانه»، «یک ماه در دهکده» و «دفتر شعرهای منثور» برخی از آثار تورگنیف است که به فارسی منتشر شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «پدران و پسران»
کتاب «پدران و پسران» با ترجمه فرزانه طاهری در نشر مرکز منتشر شده است.
فرزانه طاهری، متولد 1337 در تهران، از مترجمان باسابقه ایرانی است. طاهری پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه برای تحصیل در رشته ادبیات وارد دانشگاه تهران شد. او از همان سال‌ها به ترجمه هم می‌پرداخت. او همچنین مدتی به عنوان ویراستار هم به فعالیت پرداخته است. طاهری در چند زمینه به ترجمه پرداخته اما عمده کار او مربوط به ترجمه متون ادبی و هنری است. او همچنین پس از درگذشت همسرش، هوشنگ گلشیری، مدیرینت بنیاد گلشیری را هم بر عهده داشته است. «خانم دلوی»، «عطش امریکایی»، «مسخ» و «درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات» برخی از ترجمه‌های طاهری هستند.