صد افسانه - برگزیده ای از افسانه های کهن یونانی لاتینی

کتاب «صد افسانه» به ‌ترجمه و تأليف جلال خالقي مطلق و تصويرگري مهدي کريم‌زاده
منتخبي از افسانه‌هاي قديمي يوناني – لاتيني، همراه با تصاويري مرتبط با اين افسانه‌ها. کتاب «صد افسانه: برگزيده‌اي از افسانه‌هاي کهنِ يوناني – لاتيني» مجموعه‌اي خواندني از حکايت‌ها و افسانه‌هاي جذاب بخشي از جهان به زبان شيرين فارسي است.
جلال خالقي مطلق، که او را بيش از هرچيز با شاهنامه‌پژوهي‌ها و تصحيحي که از شاهنام? فردوسي ارائه داده است مي‌شناسيم، در کتاب «صد افسانه» به گردآوري منتخبي از حکايت‌ها و افسانه‌هاي قديمي يوناني – لاتيني و ترجم? آن‌ها به نثر و نظم فارسي پرداخته و آن افسانه‌ها را به‌نحوي در زبان فارسي بازآفريني کرده است.
کتاب «صد افسانه» هم کتابي لذت‌بخش براي علاقه‌مندان به قصه‌ها و افسانه‌ها و حکايت‌هاي کهن است و هم ما را با بخشي از فرهنگ جهان و سنت قصه‌پردازي در قسمتي از دنيا آشنا مي‌کند و همچنين نقاط مشترک بعضي از اين افسانه‌ها با افسانه‌هاي ايراني را آشکار مي‌کند.
کتاب «صد افسانه» براي قصه‌نويس‌ها هم کتابي خواندني است و مي‌تواند باب‌هايي را در قصه‌نويسي بگشايد و ايده‌هايي براي نوشتن در اختيار نويسندگان معاصر قرار دهد.
کتاب «صد افسانه» با تصاويري از مهدي کريم‌زاده همراه است.

مروري بر کتاب «صد افسانه»
افسانه‌ها و حکايت‌هاي کهن، فشرده‌اي از فرهنگ و انديشه و تخيل و ذوق ادبي و هنري سازندگانشان را در خود دارند و افسانه‌ها و حکايت‌هاي گردآمده در کتاب «صد افسانه» هم از اين قاعده مستثني نيستند.
جلال خالقي مطلق در کتاب «صد افسانه» طعم شيرين فرهنگ و ذوق و خيالپردازي و حکمت يونان و رُمِ باستان را به ما مخاطبان فارسي‌زبان مي‌چشانَد و شيريني حکايت‌ها و افسانه‌هاي يوناني – لاتيني را، با بازآفريني‌شان به نظم فارسي، دوچندان مي‌کند.
در کتاب «صد افسانه» حکايت‌ها و افسانه‌هاي کهن يوناني – لاتيني هم به نثر و هم به نظم، ترجمه شده‌اند و توضيحاتي نيز دربار? آن‌ها آمده است.
منبع جلال خالقي مطلق در گردآوري و ترجم? حکايت‌هاي گردآمده در کتاب «صد افسانه»، چنانکه او خود در مقدم? اين کتاب توضيح مي‌دهد، کتابي آلماني، شامل ترجم? آلماني افسانه‌هاي يوناني – لاتيني، بوده است.
گفتني‌ست که بعضي افسانه‌ها و حکايت‌هاي کتاب «صد افسانه» را ايرج‌ميرزا و ملک‌الشعراء بهار و حبيب يغمايي در سال‌هاي دور به نظم فارسي برگردانده بوده‌اند که در آن موارد، مؤلف و مترجم کتاب «صد افسانه» همان برگردان‌هاي منظوم را در کتاب آورده و به ترجم? منظومِ دوبار? آن‌ها نپرداخته است. بعضي افسانه‌هاي کتاب «صد افسانه» هم نمونه‌هايي در ادبيات کهن ايران دارند.
خالقي مطلق، علاوه بر مقدمه‌اي که خود بر کتاب «صد افسانه» نوشته است، بخش‌هايي از مقدم? منبع آلماني اين کتاب را نيز به فارسي ترجمه کرده و در کتاب آورده است.
از جمله افسانه‌ها و حکايت‌هايي که در کتاب «صد افسانه» مي‌خوانيد مي‌توان به «ساي? الاغ»، «ني‌نواز و ماهي»، «روباه و انگور»، «دهقان و پسران او»، «غازي که تُخمِ طلا مي‌کرد»، «مردِ خسيس»، «خطابِ پيرزن به کوزه‌اش»، «ازوپ و مردِ گستاخ»، «درختستان و نيزار»، «زيباترين کودک»، «کوهِ آبستن»، «خرگوش گريزان»، «شير و موش»، «خر در پوستِ شير» و «سنگ‌پُشت و خرگوش» اشاره کرد.
آن‌چه مي‌خوانيد برگردانِ منظومِ خالقي مطلق از حکايت «ني‌نواز و ماهي» است که همراه با روايت منثور اين حکايت و توضيحي دربار? آن، در کتاب «صد افسانه» آمده است:
«اين حکايت شنيدم از کوروش
شاهِ با فرّ و راي و دانش و هُش:

ني‌زني رفت در کران? رود
زد بسي دلپذير ساز و سرود

تا مگر ماهيان به رقص آيند
سوي ساحل روند و آسايند

گرچه بس بود دلنواز سرود
ليکن از ماهيان دلي نرُبود

گشت رنجان زِ کارِ ماهي مرد
ني ببُرد و به جاش دام آوَرد

چون بگسترد دام را در آب
ماهي آمد به دام با تب و تاب

گه زماني نشست و گه برجَست
بود دايم به کارِ جَست و نِشست

مرد خنديد و گفت: "اي سرکش
بينمت چون سِپند بَر آتش

چون زدم ساز، گاهِ رقصت بود
رقص بي‌ساز اين زمان به چه سود!"»
کتاب «صد افسانه: برگزيده‌اي از افسانه‌هاي کهنِ يوناني – لاتيني» در انتشارات سخن منتشر شده است.

دربار? جلال خالقي مطلق و مهدي کريم‌زاده
دکتر جلال خالقي مطلق، متولد 1316 در تهران، شاهنامه‌پژوه، اديب، زبان‌شناس، استاد دانشگاه، ايران‌شناس و مقاله‌نويس ايراني مقيم آلمان است.
خالقي مطلق داراي دکتراي شرق‌شناسي، مردم‌شناسي و ژرمانيستيک (مطالعات آلماني) از دانشگاه کلن آلمان است.
او از کودکي و دوره دبستان به شعر و ادبيات علاقه‌مند بود و انشاهايش چنان مورد تحسين معلمش بود که معلم، او را به کلاس‌هاي ديگر هم مي‌برد تا دانش‌آموزان ديگر کلاس‌ها هم انشاهاي او را بشنوند.
در دور? دبيرستان عضو انجمن ادبي مدرس? مروي بود و چندبار هم به راديو دعوت شد و در روزنام? «پيک مروي»، روزنام? مدرسه‌اش، هم مي‌نوشت.
خالقي مطلق بيش از هرچيز به‌خاطر تصحيح علمي، انتقادي و تحقيقي‌اش از «شاهنامه» فردوسي معروف است. علاق? او به «شاهنامه» به وقتي برمي‌گردد که پسردايي کشتي‌گيرش، موقع تمرين يا قبل از نرمش، «شاهنامه» مي‌خوانده است. اين علاقه به «شاهنامه»، که از شاهنامه‌خواني‌هاي پسرداييِ جلال خالقي مطلق، مخصوصاً خواندن داستان رستم و اشکبوسِ «شاهنامه» با صداي بلند، در او پديد آمد بعدها شکل تخصصي به خود گرفت و دست‌آخر خالقي مطلق چنان درگير «شاهنامه» شد که حدود پنجاه سال از عمر خود را بر سر تحقيق در کتاب «شاهنامه» و تصحيح انتقادي آن گذاشت و سعي کرد نسخه‌اي معتبر و تا جاي ممکن نزديک به نسخ? اصلي فردوسي، از کتاب «شاهنامه» ارائه دهد.
خالقي مطلق در رشت? مردم‌شناسي روي قوم مايا و سرخپوستان تحقيق کرده بود و حين تحصيل در رشت? ژرمانيستيک، حماسه‌ها و اسطوره‌هاي آلمان و ملل ديگر را به‌طور تخصصي شناخت و با چنين پشتوانه‌اي به کار تخصصي روي اثر حماسي – اساطيري بزرگ ايران، يعني کتاب «شاهنامه»، پرداخت. موضوع رسال? دکترايش هم زنان شاهنامه بود.
خالقي مطلق سال‌ها استاد دانشگاه هامبورگ بوده است. او همچنين عضو هيئت امناي بنياد فردوسي است.
خالقي مطلق در تأليف دانشنام? ايرانيکا نيز با احسان يارشاطر همکاري داشته است.
از آثار جلال خالقي مطلق مي‌توان به کتاب‌هاي «زنان شاهنامه»، «شاهنامه و فرهنگ ايران»، «واج‌شناسي شاهنامه: پژوهشي در خوانش واژگان شاهنامه» و «سخن‌هاي ديرينه: سي گفتار درباره فردوسي و شاهنامه» اشاره کرد.
خالقي مطلق در سرودن شعر و فيلمنامه‌نويسي نيز دستي دارد و از او يک مجموعه رباعي با عنوان «آهوي کوهي در دشت» و يک فيلمنامه با عنوان «زال و رودابه» منتشر شده است.

مهدي کريم‌زاده، متولد 1366 در تهران، کاريکاتوريست و تصويرساز ايراني است. او هنرآموخت? هنرستان هنرهاي تجسمي سوره است و همکاري با نشريات مختلف ايراني، به‌عنوان کاريکاتوريست يا تصويرساز، و نيز شرکت در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي کاريکاتور را در کارنام? کاري خود دارد.