بیگانه

بیگانه
آلبر کامو
جلال آل‌احمد، علی‌اصغر خبره‌زاده
ناشر: نگاه

کتاب «بیگانه» اثر آلبر کامو
از مهم‌ترین داستان‌های آلبر کامو که او در آن یکی از شخصیت‌های ویژه ادبیات قرن بیستم را خلق کرده است: شخصیت بی‌اعتنا. کامو در کتاب «بیگانه» به میانجی شرح سرگذشت مورسو، که شاید مهم‌ترین خصلتش بی‌اعتنایی است، عاقبت هولناک چنین مواجهه‌ای با زندگی را نشان داده است.
کتاب «بیگانه» به روایت اول شخص نوشته شده و مورسو سرنوشتش را مرحله به مرحله شرح می‌دهد. پوچی و بی‌اعتنایی و مواجهه با مرگ مهم‌ترین مضامینی است که در این داستان به آنها پرداخته شده است.
کتاب «بیگانه» از مهم‌ترین و مشهورترین رمان‌های قرن بیستم است و جزو آثار شاخص آلبر کامو به شمار می‌رود. از این رمان چندین ترجمه به فارسی موجود است و یکی از آنها ترجمه مشترک جلال آل‌احمد و علی‌اصغر خبره‌زاده است که توسط ناشران مختلف از جمله نشر نگاه منتشر شده است.

مروری بر کتاب «بیگانه»
کتاب «بیگانه» جزو آن دسته از رمان‌ها است که شروعی به یادماندنی و تکان‌دهنده دارد و بخشی مهم از ایده‌ای که کامو در طول داستان پی گرفته است در همان جمله آغازین رمان مستتر است: «مادرم امروز، مرد. شاید هم دیروز، نمى‏دانم.» پوچی نهفته در این جمله در طول رمان بسط داده شده است.
شخصیت اصلی رمان «بیگانه» که کارمندی در الجزایر است، تلگرامی دریافت می‌کند که خبر از مرگ مادرش در خانه سالمندان می‌دهد. او دو روز مرخصی می‌گیرد و به مراسم تدفین می‌رود و سپس به الجزیره برمی‌گردد، زندگی عادی‌اش را پیش می‌گیرد و حتی بلافاصله به تفریح می‌پردازد. مورسو در دو بخش، زندگی‌اش را روایت می‌کند. بخش اول شرح وقایعی است که او را پس از مراسم تدفین مادرش به قتل در ساحل می‌کشاند و بخش دوم شرح وقایع مربوط به زندانی شدن و محاکمه مرسو است.
کامو در رمان «بیگانه» ما را روبروی مرگ قرار می‌دهد و می‌خواهد مسئله مرگ را هم برای خودش و هم برای ما حل کند. مورسو بیگانه‌اى است که گرچه درک مى‏کند بیهوده زنده است اما در عین‏حال به زیبایى‏هاى این جهان و به لذاتى که نامنتظر در هر قدم سر راهش قرار دارد سخت دلبسته است.
کتاب «بیگانه» مثل دیگر رمان‌های کامو داستانی آشکارا فلسفی است و از این‌رو مترجمان کتاب برای بهتر درک کردن این داستان فلسفى خلاصه‌ای از مقاله ژان پل سارتر که درباره این کتاب نوشته به ضمیمه رمان ترجمه کرده‌اند. سارتر معتقد است که در میان آثار ادبى عصر ما، این داستان خودش هم یک بیگانه است. او نوشته است که داستان «بیگانه» از آن سوى سرحد براى ما آمده است، از آن سوى دریا. و براى ما از آفتاب، و از بهار خشن و بى‏سبزه آنجا سخن مى‏راند. ولى در مقابل این بذل و بخشش داستان به اندازه کافى مبهم و دوپهلو است.
ترجمه آل‌احمد و خبره‌زاده بر اساس چاپ پنجاه و پنجم کتاب «بیگانه» که در سال 1948 به وسیله بنگاه انتشارات Gallimard پاریس چاپ شده است، صورت گرفته و مقدمه که به قلم سارتر است از جلد اول کتاب «Situations» او ترجمه شده است.
در بخشی از رمان «بیگانه» می‌خوانیم: «به یک نظر دیدم که میخ‏هاى تابوت کوبیده شده است. و چهار مرد سیاهپوش در اتاق ایستاده‏اند، در همین‏ آن شنیدم که مدیر به من گفت کالسکه کنار جاده حاضر است، و کشیش به دعا خواندن مشغول شد. از این لحظه به بعد، کارها به سرعت انجام یافت. مردها با طاقه‏شالى به طرف تابوت رفتند. کشیش و همراهانش و مدیر و من خارج شدیم. جلوى در، زنى ایستاده بود که من نمى‏شناختمش. مدیر گفت: آقاى مرسو. اسم این زن را نشنیده بودم و فقط دانستم که سرپرستار است. او بى‏هیچ لبخندى صورت استخوانى و دراز خود را خم کرد. بعد ما براى اینکه جنازه عبور کند صف کشیدیم و به دنبال نعش‏برها راه افتادیم و از نوانخانه بیرون رفتیم. جلو در، کالسکه ایستاده بود. سیاه، دراز و درخشنده بود و آدم را به یاد قلمدان مى‏انداخت. پهلوى آن، ناظم تشریفات که مردى کوتاه‏قد بود و لباسى خنده‏آور داشت، با پیرمردى که حرکاتش ساختگى بود ایستاده بودند. دریافتم که پیرمرد آقاى پرز است. کلاه فوتر نرمى با لبه‏هاى پهن و میانه گرد به سر داشت -که هنگام عبور جنازه آن را از سر برداشت- با لباسى که شلوارش روى کفش‏هایش افتاده بود و گره کوچک کراوات سیاهش که به یخه سفید پیراهن بزرگش خورده بود. لب‏هایش در زیر دماغى که پر از لکه‏هاى سیاه بود مى‏لرزید. موهاى نرم و سفید او پشت گوش‏هاى عجیب به لبه برگشته‏اش ریخته بود و رنگ قرمز گوش‏ها، روى این صورت رنگ‏پریده نظر مرا جلب کرد.»

درباره آلبر کامو نویسنده کتاب «بیگانه»
آلبر کامو، رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس، روزنامه‌نگار و روشنفکر فرانسوی-الجزایری، در سال 1913 از پدری الجزایری و مادری اسپانیایی به دنیا آمد. تمام کودکی‌اش را با مادر در یک محله فقیرنشن الجزیره سپری کرد چرا که پدرش در سال 1914 کشته شده بود. فقر این دوران تاثیر مهمی بر کامو گذاشت و به درک او از جهان پیرامون کمک بزرگی کرد. کامو خیلی زود شروع به نوشتن کرد و به عنوان بازیگر هم مشغول کار شد. او عضو حزب کمونیست هم شد اما تنها یک سال در حزب ماند و از آن خارج شد. کامو زندگی کوتاه اما پرباری داشت و به عنوان یکی از نویسندگان و روشنفکران شاخص قرن بیستم شناخته می‌شود. در کارنامه او نمایشنامه، داستان و آثاری با درونمایه فلسفی دیده میشود. در سال 1959 کامو بر اثر تصادف از دنیا رفت. او برنده جایزه نوبل ادبی هم شده بود. «سقوط»، «کالیگولا»، «اسطوره سیزیف» «طاعون»، «بیگانه»، «سوء‌تفاهم» و «نوادگان خورشید» برخی از آثار کامو هستند که به فارسی ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «بیگانه»
کتاب «بیگانه» با ترجمه جلال آل‌احمد و علی‌اصغر خبره‌زاده در نشر نگاه منتشر شده است.
جلال آل‌احمد، متولد 1302، داستان‌نویس، مترجم، مقاله‌نویس و روشنفکر معاصر ایرانی است. او پس از پایان تحصیلات متوسطه در رشته ادبیات فارسی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد. با اتمام تحصیل مدتی به عنوان معلم و مدرس ادبیات مشغول کار شد. آل‌احمد به نسلی از داستان‌نویسان ایرانی تعلق داشت که در ابتدای کار تحت‌تاثیر صادق هدایت بودند اما بعدتر راه خود را در داستان‌نویسی پیدا کرد. اولین داستان آل‌احمد در شماره نوروز 1324 مجله «سخن» منتشر شد و «زیارت» عنوان این داستان بود. آل‌احمد در خانواده‌ای مذهبی متولد شده بود و در آثارش ضمن انتقاد به برخی خشک‌اندیشی‌های موجود در محیط مذهبی جامعه، ارتباطش را با سنت و مذهب حفظ کرده است. او به خصوص در برخی آثار غیرداستانی‌اش مثل «غربزدگی» و «در خدمت و خیانت روشنفکران» به شکل منسجم‌تری ایده روی آوردن به سنت‌ها و گذشته را مطرح کرده است. آل‌احمد در سال‌های پیش از انقلاب و به خصوص در سال‌های دهه چهل روشنفکری موثر و مهم به شمار می‌رفت که مخالف سرکوب‌ها و سانسورهای آن دوره بود. او نویسنده‌ای متعهد بود و در آثارش تصویری از اجتماع به دست داده است. مفهوم تعهد در انتخاب‌های او در ترجمه‌هایش هم دیده می‌شود. «مدیر مدرسه»، «از رنجی که می‌بریم»، «دید و بازدید»، «نفرین زمین» و «سرگذشت کندوها» برخی از آثار داستانی آل‌احمد هستند. در کارنامه او مجموعه‌ای از مقالات و چندین سفرنامه هم دیده می‌شود. از میان ترجمه‌های او نیز می‌توان به این آثار اشاره کرد: «بیگانه»، «قمارباز»، «دست‌های آلوده»، «کرگدن»، «بازگشت از شوروی» و «مائده‌های زمینی».
علی‌اصغر خبره‌زاده، متولد 1302، مترجم ایرانی است. خبره‌زاده در رشته ادبیات فارسی تا مقطع دکتری تحصیل کرد و با زبا‌های عربی و فرانسوی آشنا بود. او در سال‌های پیش از انقلاب به فعالیت‌های سیاسی هم گرایش داشت و مدتی هم به خاطر عضویت در حزب توده ایران تبعید شده بود. خبره‌زاده در بهمن 1387 در تهران درگشت. «دکتر ژیواگو»، «ژان کریستف»، «زن سی‌ساله» و «همیشه شوهر» برخی از ترجمه‌های خبره‌زاده هستند.