ملت عشق جیبی

رمان «ملّت عشق»، اثر الیف شافاک
«ملّت عشق»، با عنوان اصلی Ask از رمانهای پرفروش و محبوب الیف شافاک، نویسنده مشهور ترکی – بریتانیایی، است. این رمان، که نخستین بار در سال 2010 به دو زبان ترکی و انگلیسی منتشر شد، چنان در کشور ترکیه مورد استقبال قرار گرفت که عنوان پرفروش‌ترین کتاب تاریخ ترکیه را از آن خود کرد. «ملّت عشق» یکی از نمونه‌های موفقِ رمان عاشقانه - زندگی‌نامه‌ای در قرن بیست و یکم است. الیف شافاک در این رمان، با داستان‌پردازیِ جذاب و ماهرانه و خلق داستانی جذاب و پُرکشش، از حال به گذشته و نیز از غرب به شرق پُل می‌زند و فرهنگ شرق و غرب را به هم وصل می‌کند. رمان درباره زنی امریکایی در قرن بیست و یکم است که آشنایی او با رمانی درباره زندگی مولانا و شمس و نیز آشنایی‌اش با نویسنده این رمان زندگی ساکن و یکنواخت او را دستخوش تحول می‌کند.

خلاصه‌ای از رمان «ملّت عشق» و مروری بر این رمان
اِللا روبینشتاین یک زنِ خانه‌دارِ امریکایی با زندگی‌ای یکنواخت و کسالت‌بار است. او، که زبان و ادبیات انگلیسی خوانده و روزگاری آرزو داشته منتقد ادبی بشود، خواسته‌های واقعی خود را سرکوب کرده و به زندگی معمولی‌اش تن داده و سعی کرده است برای شوهر و بچه‌هایش همسر و مادری ایده‌آل باشد و به کمبودهای عاطفی زندگی خود و فقدان عشق میان خود و همسرش فکر نکند. اِللا بیست سال از زندگی زناشویی‌اش را به همین شیوه سپری کرده است، اما ناگهان در آستانه چهل سالگی دچار عشق می‌شود و این عشق زندگی او را زیر و زبر می‌کند. ماجرا در سال 2008 اتفاق می‌افتد. برای اِللا، بعد از مدتها خانه‌داری، کاری پیدا شده است. این کار را شوهر اللا برای او پیدا کرده است؛ شوهری که گویا چندان هم به اللا وفادار نبوده و چه بسا پیدا کردن کار برای اللا هم یک‌جور جبران بی‌وفایی باشد. اللا قرار است به عنوان دستیار در بخش ویراستاری یک انتشارات مشغول به کار بشود و این آغاز ماجراست. به اللا کتابی داده‌اند که آن را بخواند و بررسی کند و گزارشی درباره‌اش بنویسد و تحویل مافوقش در بخش ویراستاری انتشارات بدهد. این کتاب رمانی است به نام «ملّت عشق»، از یک نویسنده مرموز و گمنام هلندی به نام ع. ز. زاهارا. درباره این نویسنده گویا کسی چیزی نمی‌داند. رمان درباره زندگی شمس و مولانا است. اللا جذب رمان و مفاهیم آن می‌شود و این گونه زندگی‌ و سرنوشت‌اش با شرق، با عرفان و با عشق گره می‌خورد و «ملّت عشق» دگرگونی بزرگی را در زندگی‌اش رقم می‌زند. بخشهایی از کتاب به رمانی که اللا آن را می‌خواند و در نتیجه به شرح ماجرای شمس و مولانا و زندگی و افکار و احوال آنها اختصاص دارد و بخشهایی نیز به زندگی و سرگذشت اللا و تحولی که خواندن داستان شمس و مولانا و آشنایی با عوالم آنها و نیز آشنایی با نویسنده رمان «ملّت عشق» در او پدید می‌آورد. این گونه است که رمان پُلی می‌شود میان قرن هفتم هجری و عرفان شرقی و زندگی و افکار دو عارف برجسته ایرانی و مخاطب امروز و انسان مدرن غربی و نیز انسان امروز شرقی که با میراث کهن خود آشنایی ندارد. الیف شافاک در این رمان هم دغدغه‌های انسان امروزیِ گرفتارِ روزمرگی و بحرانها و خلاء‌های عاطفی را مطرح می‌کند و هم نشان می‌دهد که این انسان گرفتار بحرانهای امروزی چگونه می‌تواند با رجوع به میراث فکری و ادبی گذشتگان راهی برای رهایی از مسائل امروز خود و ایجاد دگرگونی در زندگیِ نادلخواهش بیابد. در این رمان می‌بینیم که میراث ادبی و فرهنگی به جا مانده از اعصارِ دور آن‌قدرها هم بی‌ربط به زندگی انسان امروز نیست و کافی است ورای عادتهای روزمره و تثبیت‌شده به این میراث نگاه کنیم تا با آن اُخت شویم. آن‌وقت است که درمی‌یابیم که ادبیات و فرهنگ کهن از آنچه می‌پنداریم به ما نزدیک‌تر است و برای زندگی و مسائل امروز ما حرفها برای گفتن دارد.

درباره الیف شافاک، نویسنده رمان «ملت عشق»
الیف شافاک (که در ایران نامش گاه به الیف شفق هم ترجمه شده) در سال 1971 میلادی در استراسبورگ فرانسه، از مادری اهل ترکیه و پدری بریتانیایی، متولد شد. یک سال بعد از تولدش مادر و پدرش از هم جدا شدند و او به همراه مادرش به ترکیه رفت. مادرش دیپلمات بود و همین موضوع باعث شد که الیف شافاک به همراه او به شهرهای مختلف دنیا سفر کند و فرهنگ‌های مختلفی را بشناسد. از طرفی زندگی در میان خانواده سنتی مادرش در ترکیه او را با زندگی و فرهنگ اقشار سنتی کشورش نیز آشنا کرد. آشنایی با فرهنگ‌های مختلف و متنوع و قرار گرفتن میان سنت و مدرنیسم بر آثار الیف شافاک تأثیر گذاشته است. شافاک علاوه بر داستان‌نویسی به روزنامه‌نگاری و جُستارنویسی و تدریس در دانشگاه نیز پرداخته است. او همچنین از فعالان حقوق زنان است. شافاک در سال 1998، به خاطر رمانِ «پنهان»، جایزه «رومی» را، که ویژه ادبیات عرفانی در ترکیه است، از آن خود کرد. اما در ترکیه فقط توفیق نصیب او نشده است و ربطِ او به این کشور برایش دردسر هم داشته است. این دردسر مربوط می‌شود به دومین رمان شافاک، به نام «حرامزاده استانبول»، که در آن به نسل‌کشی ارامنه اشاره شده و همین قضیه کارِ الیف شافاک را در ترکیه به دادگاه کشاند.
از الیف شافاک، به جز «ملّت عشق»، آثار دیگری نیز به فارسی ترجمه شده که از جمله آنها می‌توان به «شپش پالاس» و «آینه‌های شهر» اشاره کرد.

درباره ترجمه فارسی رمان «ملّت عشق»
«ملّت عشق» در ایران با ترجمه ارسلان فصیحی در انتشارات ققنوس منتشر شده است. فصیحی نام «ملّت عشق» را با نگاه به مصراعی از دفتر دوم مثنوی مولوی برای ترجمه فارسی این رمان انتخاب کرده است.
ارسلان فصیحی، مترجم و ویراستار ایرانی، متولد 1340 خورشیدی و از مترجمان مطرح ادبیات ترکیه به فارسی است. از فصیحی تا کنون آثار داستانی فراوانی از نویسندگان ترکیه به زبان فارسی ترجمه شده که از آن میان می‌توان به «زندگی نو»، «قلعه سفید» و «جودت بیک و پسران» از اورهان پاموک، نویسنده ترکیه‌ای برنده نوبل ادبیات، اشاره کرد. فصیحی همچنین آثاری از عزیز نسین، طنزنویس مشهور و مطرح ادبیات ترکیه، را به فارسی ترجمه کرده است.

رتبه رمان «ملّت عشق» در گودریدز: 4/13 از 5