دنیای شگفت انگیز نو

رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» اثر آلدوس هاکسلی
یک رمان علمی – تخیلیِ دیستوپیایی در نقد تکنولوژی و استفادۀ قدرت از آن. رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو»، با عنوان اصلی Brave New World، در کنار رمان «1984» جورج اورول، اثری کلاسیک در ژانر رمان دیستوپیایی یا ویرانشهری است و یکی از مشهورترین آثارِ این ژانر.
آلدوس هاکسلی در رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو»، همچون جورج اورول در رمان «1984»، آینده‌ای تباه و تحت سیطرۀ قدرتی کنترل‌گر را به‌کمک تخیل به تصویر می‌کشد، با این تفاوت که اورول در ترسیم آیندۀ مخوف جهان به شیوۀ سرکوبگرانۀ حکومت‌های پلیسیِ آشکارا خشن نظر دارد و اِعمال کنترل و سرکوب در رمان او از جنس کنترل و سرکوب در حکومت‌های کمونیستی و فاشیستی است اما هاکسلی در رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» از سرکوبی نهادینه سخن می‌گوید که از طریق کنترل نامحسوس و با ظاهری موجه اِعمال می‌شود.
متن اصلی رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» اولین بار در سال 1932 منتشر شده است. این رمان در سال 1999 در رتبۀ پنجم فهرست «مدرن لایبرری» از صد رمان برتر انگلیسی‌زبان قرن بیستم قرار گرفت.
رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» دستمایۀ انواع اقتباس‌های رادیویی و تئاتری و تلویزیونی و سینمایی هم قرار گرفته است.

مروری بر رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو»
عنوان رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» برگرفته از نمایشنامۀ «طوفان» شکسپیر است و کلاً ارجاع به شکسپیر در این رمان فراوان است.
وقایع رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» در سال 2540 میلادی رخ می‌دهد. هاکسلی در این رمان آینده‌ای را به تصویر می‌کشد که در آن یک دولت جهانی بر همۀ عالم حکمرانی می‌کند و همه‌چیز به‌ظاهر روبه‌راه است. مردم همگی خوشبختند و از درد و رنج خبری نیست و جهان غرق شادی و تفریح و لذت و کامجویی است. این اما فقط ظاهر ماجراست و در پشت این ظاهر فریبنده ویرانشهری نهفته است که در آن رفتار شهروندان، از طریق تکنولوژی پیشرفته، به‌طرزی نامحسوس کنترل و مهندسی می‌شود و از شهروندان موجوداتی مطلوبِ دولت حاکم بر جهان ساخته شده است.
در رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» با جهانی مواجهیم که در آن از آزادی فردی و تفکر و اخلاق و خلاقیت هنری خبری نیست و خوشبختی و رفاه شهروندان به‌قیمت محوِ هنر و معنویت و فلسفه و خانواده به‌دست آمده است.
در جهانی که هاکسلی در رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» پیش چشم ما مجسم می‌کند هرگونه پیچیدگی و احساسات عمیق و متنوع و چندوجهیِ انسانی محکوم به فناست و انسان‌ها به موجوداتی سطحی تقلیل یافته‌اند که تنها به شاد زیستن و لذت‌جویی می‌اندیشند و زندگی شاد و بی‌دغدغه و کامجویانه‌شان فاقد عمق و پیچیدگی‌های انسانی است.
آلدوس هاکسلی در رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو»، با طنزی تلخ و گزنده و به‌شیوه‌ای کنایی، ویرانشهری را به تصویر می‌کشد که به‌ظاهر آرمانشهر می‌نماید. دنیای رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» دنیایی بدون تنوع و پیچیدگی است؛ دنیایی که در آن آدم‌ها پدر و مادر ندارند و در کارخانه تولید و کُدگذاری می‌شوند و از همان لحظه‌ای که کارخانه تولیدشان می‌کند، از راه گوش شستشوی مغزی داده می‌شوند و ارزشها و اصول و قوانین مطلوبِ حاکمیت جهانی در وجودشان نهادینه می‌شود.
در جهانی که در رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» ترسیم شده است هنر و معنویت و اموری از این دست محلی از اعراب ندارند، پرهیز از لذت‌جویی افراطی نقص به‌حساب می‌آید، از تنوع در پژوهش‌های علمی خبری نیست و علم به مهندسی ژنتیک تقلیل یافته است. در چنین جهانی هنری فورد، مخترع و مؤسس شرکت خودروسازی فورد، همچون بت پرستیده می‌شود.
در بخشی از رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» می‌خوانید: «ساختمانی پهن و خاکستری‌رنگ با تنها سی و چهار طبقه. بر سردر ورودی اصلی آن کلمات "اداره‌ی مرکزی پرورش تخم و شرطی‌سازی لندن" نوشته شده و شعار دولت جهانی نیز در لوحی نقش بسته است: "اجتماع، همسانی، ثبات."
اتاق وسیع طبقه‌ی همکف رو به شمال داشت. به‌رغم هوای تابستانی بیرون و گرمای شرجی خود اتاق، پرتوی سرد از پنجره‌ها به درون می‌تابید و حریصانه در پی مانکنی تزئینی یا شمایلی رنگ‌باخته می‌گشت که از سرما مو بر تنش راست شده باشد، اما تنها چیزی که می‌یافت لوازم شیشه‌ای و نیکلی و چینی تیره و تاری بود در یک آزمایشگاه. سرما پاسخ سرما را می‌داد. کارگران لباسِ کار سفید به تن داشتند و دستکش‌هایی لاستیکی به دست که رنگشان از فرط پریدگی به رنگ جسد می‌مانست. نور اتاق شبح‌گون بود، بی‌روح و مرده. تنها نور زرد استوانه‌ی میکروسکوپ‌ها غنا و حیاتی به اتاق می‌بخشید، نور زردی که همچون کَره بر لوله‌های برّاق می‌درخشید و شعاع‌های دلپسندش، ردیف به ردیف و یکی پس از دیگری، تا انتهای اتاق بر میزهای کار امتداد می‌یافت.
مدیر دری را باز کرد و گفت: "و این‌جا اتاق بارورسازی است."»

دربارۀ آلدوس هاکسلی، نویسندۀ رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو»
آلدوس لئونارد هاکسلی (Aldous Leonard Huxley)، متولد 1894 و درگذشته به سال 1963، نویسنده، شاعر و فیلسوف انگلیسی بود. از هاکسلی به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین روشنفکران زمانه‌اش یاد شده است. او نویسنده و روشنفکری صلح‌طلب و علاقه‌مند به عرفان فلسفی بود.
از آلدوس هاکسلی آثار متنوعی، اعم از رمان و داستان کوتاه و شعر و جستار و مقاله و نمایشنامه و...، منتشر شده است. از آثار او می‌توان به کتاب‌های «جزیره»، «زرد کرومی» و «روان‌گردان‌ها» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو»
رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» با ترجمه و مقدمۀ فرید دبیرمقدم در نشر مَد منتشر شده است. این ترجمه با مؤخره‌ای از مترجم همراه است که شامل خلاصه‌ای از مطالب جستاری است که آلدوس هاکسلی در سال 1958، یعنی بیست‌وهفت سال بعد از نوشتن رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو»، با عنوان «بازبینی دنیای شگفت‌انگیز نو» منتشر کرد و در آن به موضوع آزادی و دشمنان آن پرداخت.
فرید دبیرمقدم، متولد 1369، مترجم ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب «روز ملخ» اشاره کرد.

از رمان «دنیای شگفت‌انگیز نو» ترجمۀ فارسی دیگری هم، با عنوان «دنیای قشنگ نو»، موجود است که مترجم آن سعید حمیدیان و ناشرش انتشارات نیلوفر است.