خرد و حکمت زندگی 5: در برابر استبداد

کتاب «در برابر استبداد» اثر تیموتی اسنایدر
نگاهی به تاریخ استبداد بر اساس این باور که تاریخ راه را نشان می‌دهد. تیموتی اسنایدر در کتاب «در برابر استبداد» با مروری بر تحولات قرن بیستم، بیست درس کوتاه را از آن سده بیرون کشیده تا درباره امکان ظهور استبداد در جوامع توسعه‌یافته‌ای چون امریکا هشدار دهد و راه‌های مواجهه با آن را نشان دهد.
کتاب «در برابر استبداد» کتاب پنجم مجموعه‌ای است با عنوان «خرد و حکمت زندگی» و این مجموعه‌ای است که بی‌آنکه بخواهد دست به ساده‌سازی فلسفه بزند می‌کوشد از ابهت فلسفه بکاهد تا گستره وسیع‌تری از خوانندگان را مخاطب قرار دهد.
کتاب «در برابر استبداد» زبانی ساده دارد و بیش از آنکه به مرور وقایع تاریخی پرداخته باشد در پی ارایه درس‌هایی است که می‌توانیم از تاریخ قرن بیستم بیاموزیم. این درس‌هایی است برای هر فردی که در جهان مدرن زندگی می‌کند و از این‌رو می‌توان گفت که مخاطبان این کتاب نه فقط علاقه‌مندان به تاریخ و سیاست بلکه خوانندگانی عام هستند.
پس از انتشار کتاب «در برابر استبداد» تیموتی اسنایدر مورد توجه وسیعی قرار گرفت و حوادثی که پس از انتشار این کتاب به وقوع پیوست، مثل ماجرای هجوم طرفداران ترامپ به ساختمان کنگره، باعث شد هشدارهای او درباره افول دموکراسی در امریکا بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.

مروری بر کتاب «در برابر استبداد»
تیموتی اسنایدر در پیشانی کتاب «در برابر استبداد» جمله‌ای از لشک کولاکفسکی نقل کرده که به نوعی در ارتباط با مفهومی است که در کتابش عرضه کرده است: «در عالم سیاست این که بگویید فریب خورده‌اید بهانه خوبی نیست.»
اسنایدر به این دلیل این جمله کولاکفسکی را در آغاز کتاب «در برابر استبداد» نقل کرده که یادآوری کند با مطالعه تاریخ می‌توان درس‌هایی برای امروز و فردا آموخت. اسنایدر معتقد است که دموکراسی‌های لیبرال غربی حتی در کشوری چون امریکا ممکن است از طریق سازوکارهای دموکراتیکی چون انتخابات در معرض فروپاشی قرار بگیرد. ظهور پدیده‌ای چون ترامپ و پیروزی او در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا هشداری آشکار بود.
روند نوشته شدن کتاب «در برابر استبداد» نخست از یک پست فیس‌بوکی آغاز شد. اسنایدر در متنی در فیس‌بوک به انتخاب ترامپ واکنش نشان داد و هشدار داد که ممکن است سرنوشتی که در اروپای قرن بیستم رخ داد و به ظهور فاشیسم و نازیسم منجر شد این‌بار در امریکا رخ بدهد. این پست فیس‌بوکی بیش از هجده هزار بار به اشتراک گذاشته شد و درواقع به متنی تاثیرگذار در شبکه‌های اجتماعی بدل شد. این استقبال و توجه سبب شد که اسنایدر تصمیم بگیرد بیست درس از قرن بیستم را در کتابی با عنوان «در برابر استبداد» منتشر کند.
کتاب «در برابر استبداد» اثری کم‌حجم و فشرده است که بی‌آنکه وارد جزئیات شود درس‌ها یا نکاتی را به صورت خلاصه در اختیار خواننده قرار می‌دهد. بابک واحدی، مترجم این کتاب، در بخشی از مقدمه‌اش درباره آشنایی‌اش با اسنایدر نوشته: «آشنایی من با تیموتی اسنایدر برمی‌گردد به مقاله‌هایش درباره بحران اوکراین و اشغال کریمه از سوی روسیه پوتین؛ مقاله‌هایی که نگرشی نو به این بحران سیاسی داشتند و از آینده‌ای خبر می‌دادند که حالا، چند سال پس از آن بحران، در اروپا و غرب محقق شده است.»
کتاب «در برابر استبداد» مقدمه‌ای دارد با عنوان «تاریخ و استبداد» که اگرچه در آن درباره ظهور استبداد در امریکا هشدار می‌دهد اما راه دور شدن از آن را هم نشان می‌دهد. اسنایدر می‌گوید این سنتی امریکایی است که وقتی به نظر می‌رسد نظم سیاسی‌مان به خطر افتاده رو به سوی تاریخ برگردانیم و از آن درس بگیریم. او با نگاهی به وضعیت امروز و ظهور چهره‌ای چون ترامپ نوشته: «اگر امروز نگران این هستیم که سیاست امریکا با تهدید استبداد مواجه است، می‌توانیم از پدران بنیان‌گذار سرمشق بگیریم و در تاریخ دموکرا‌سی‌ها و جمهوری‌های دیگر دقیق شویم. مایه دلگرمی این که می‌توانیم از مثال‌های جدیدتر و مناسب‌تر از نمونه‌های یونان و روم باستان درس بگیریم. و مایه دلسردی این که تاریخ دموکراسی جدید هم حکایت افول و سقوط بوده است. از همان زمان که مستعمره‌های امریکایی از پادشاهی بریتانیا اعلام استقلال کردند، پادشاهی‌ای که پدران بنیان‌گذار آن را استبدادی می‌خواندند، تاریخ اروپا شاهد سه لحظه دموکراتیک بزرگ بوده است: پس از جنگ جهانی اول در سال 1918، پس از جنگ جهانی دوم در سال 1945، و پس از پایان کمونیسم در سال 1989. بسیاری از دموکراسی‌هایی که در این سه مقطع زمانی برپا شدند به شکست و فروپاشی انجامیدند، آن هم در شرایطی که از بسیاری جهات مهم شبیه به شرایط امروز ما بوده‌اند.»
تیموتی اسنایدر در کتاب «در برابر استبداد» معتقد است که تاریخ هم می‌تواند بشناساند و هم می‌تواند هشدار دهد. بر این اساس او در بیست درس کتابش بر هر دو وجه تاریخ نظر داشته است. او می‌گوید تاریخ قرن بیستم اروپا به ما می‌آموزد که چطور ممکن است جوامع درهم بشکنند، دموکراسی‌ها سقوط کنند، اخلاقیات فروبپاشد و مردمان عادی یکباره خودشان را اسلحه به دست بالای سر گورهای دسته‌جمعی بیابند. بیست درس کتاب «در برابر استبداد» نکاتی‌اند که با شرایط امروزی جهان هماهنگ شده‌اند.

درباره تیموتی اسنایدر نویسنده کتاب «در برابر استبداد»
تیموتی اسنایدر، متولد 1969 در امریکا، نویسنده، تاریخ‌نگار، روزنامه‌نگار و مدرس دانشگاه است. او که عمدتا به عنوان متخصص تاریخ اروپای مرکزی و شرقی شناخته می‌شود به عنوان استاد دانشگاه ییل مشغول به کار است اما پس از انتشار کتاب «در برابر استبداد» شهرتی وسیع‌تر از مورخی دانشگاهی پیدا کرد. تیموتی اسنایدر در سال 1987 برای تحصیل در رشته حقوق وارد دانشگاه شد اما بعدتر به صورت متمرکز به مطالعه و پژوهش در تاریخ پرداخت. اسنایدر نویسنده کتاب‌های تحسین‌شده‌‌ای است که برنده جوایز معتبری از جمله جایزه کتاب لایپزیک، جایزه هانا آرنت، جایزه رالف والدو امرسون و جایزه ادبی فرهنگستان ادب و هنر امریکا شده‌اند. اسنایدر به جز نویسندگی کتاب به شکل پیوسته برای نشریاتی چون ضمیمه ادبی تایمز و کتاب نیویورک می‌نویسد.

درباره ترجمه کتاب «در برابر استبداد»
کتاب «در برابر استبداد» با ترجمه بابک واحدی در نشر گمان منتشر شده است.
بابک واحدی، متولد 1362 در تهران، مترجم ایرانی است. او که در رشته اقتصاد تحصیل کرده است، در زمینه تاریخ، علوم سیاسی و ادبیات آثاری به فارسی ترجمه کرده است. واحدی همچنین به عنوان روزنامه‌نگار با نشریات مختلفی همکاری داشته است.