محمود دولت آبادی

محمود دولت‌آبادی، متولد 1319 در روستای دولت‌آباد سبزوار، نویسندۀ ایرانی است. دولت‌آبادی از بزرگترین و مهمترین نویسندگان رئالیست است و جریان ادبیات رئالیستی در ایران را در آثارش به اوج پختگی رسانده است. ژرفکاوی انسان و مسائل و درگیری‌ها و کشمکش‌های بنیادین آدمی، ترسیم ماهرانۀ زندگی روستایی در ایران و خُلق‌وخو و مناسبات و پیچیدگی‌های شخصیتی روستاییان ایرانی و توجه به تنگناها و اضطراب‌های زنان گرفتار در جامعۀ مردسالار از ویژگی‌های اصلی آثار محمود دولت‌آبادی هستند. دولت‌آبادی در جوانی مشاغل مختلفی را تجربه کرد. مدتی هم به بازیگری در صحنۀ تئاتر پرداخت و در اجرای صحنه‌ای نمایشنامه‌هایی از بهرام بیضایی و اکبر رادی و... ایفای نقش کرد. او همچنین در فیلم «گاو» داریوش مهرجویی نقشی ایفا کرده است. در دهۀ 1340 خورشیدی بود که قصه‌نویسی را شروع کرد. در اوایل دهۀ 50 مسعود کیمیایی فیلم «خاک» را براساس رمان کوتاه «آوسنۀ بابا سبحان»، که یکی از بهترین آثار دولت‌آبادی است، ساخت. در همان دهه دولت‌آبادی توسط ساواک دستگیر شد و مدتی را در زندان گذراند. در بازجویی‌های ساواک به او گفته شده بود که «چرا وقتی برای دستگیری افراد وارد هر خانه‌ای می‌شویم، کتاب‌های تو را در قفسۀ کتاب می‌بینیم؟» رمان‌های «کلیدر» و «جای خالی سُلوچ» مشهورترین، محبوب‌ترین و شاخص‌ترین آثار محمود دولت‌آبادی هستند. از دیگر آثار او می‌توان به رمان‌های «روزگار سپری‌شدۀ مردم سالخورده»، «سلوک» و «دودمان» اشاره کرد. دولت‌آبادی در سال 2013 برگزیدۀ جایزۀ ادبی یان میخالسکیِ سوئیس شد. او همچنین در سال 2014 جایزۀ شوالیۀ ادب و هنر فرانسه را دریافت کرد. گفتنی‌ست که در سال 1398 در سبزوار، زادگاه دولت‌آبادی، نام خیابانی به نام «سهراب چهار» و معروف به «گل‌افشانی» به «کلیدر» تغییر کرد و این اولین بار در ایران بود که یک خیابان، نام رمانی را به خود گرفت.