بار هستی

کتاب «بار هستی» نوشته «میلان کوندرا»

رمان «بار هستی» نوشته میلان کوندرا روایتی بهم ‌پیوسته و جاندار دارد. داستان خواننده را بیشتر به روابط انسانی و پایه‌ریزی شخصیت انسان‌ها متوجه می‌کند. رمان «بار هستی» درونمایه‌ای فلسفی و روانشناختی دارد. کوندرا می‌کوشد نشان دهد؛ چه چیزهایی در زندگی بیشتر موثرند. او در روند روایت اشاره می‌کند، آنچه برای هر انسانی در زندگی بیش از همه چیز تأثیر دارد؛ گذشته و سابقه خانوادگی‌ اوست. این تفکر، به خواننده کمک می‌کند تا بیشتر به واکاوی شخصیت‌ها در داستان بپردازد. کوندرا، نقش ناخودآگاه را در سنین کودکی موثر می‌داند. بنابراین هر یک از شخصیتهای داستان را به گونه‌ای با محیط بیرون و ارتباط با گذشته پیوند می‌دهد. عنوان «بار هستی» کتاب هم استعاره جذابی است. آیا منظور کوندرا از «بار هستی» سنگینی و فشار و رنجی است که در زندگی تحمل می‌کنیم؟ آیا بار هستی سنگینی رفتارهایی ناشی از شخصیت انسانهاست؟ کوندرا بیان می‌کند که وزن زندگی مانند دوکفه ترازو شبیه به هم است. سنگینی یا سبکی بار هستی روی بشر؟ اما با اندکی تأمل درمی‌یابیم که پاسخ به انتخاب سبک بودن یا سنگین بودن وزن زندگی برای بشر قدری پیچیده و سخت است.
ما با سنگینی و رنج فشار آنقدر خموده و خسته می‌شویم که خود را به قعر یک چیز نزدیک می‌بینیم. اما با سبک بودن هم سبکبال و رها می‌شویم. گاهی هم حس رهایی و پرواز در آسمان را داریم. کدامیک برای ما انسان‌ها سودمندتر و جذاب‌تر است؟ ویژگی مورد نظر کوندرا آیا نسبی بودن است؟ میلان کوندرا در مسیر روایت داستانش به شرح این موارد می‌پردازد. او در مسیر داستان پرسش‌هایی در ذهن خواننده ایجاد می‌کند. اما خبری از موضع‌گیری اخلاقی توسط نویسنده نیست. ناگفته نماند: کتاب «بار هستی» در سال 1984 برنده جایزه «لس آنجلس تایمز» شده است. همچنین فیلمی اقتباسی از رمان در سال 1988 به کارگردانی فیلیپ کافمن ساخته شد. فیلم مورد توجه دوستداران کتاب قرار نگرفت در عوض با استقبال منتقدان مواجه شد.

مروری بر کتاب «بار هستی»
کتاب «بار هستی» مقایسه‌ای از سبکی و سنگینی زندگی را در هریک از شخصیت‌ها را بیان می‌کند. همچنین این نکته را یادآور می‌شود که زندگی مانند یک خط مستقیم و سبک است که دیگر تکرار نخواهد ‌شود. داستان کتاب درباره پزشک و جراحی چیره‌دست به نام توما است. او شغلش را از دست داده و بیکار است. بیکاری شغلی به دلیل انتقادهای زیادی است که به کمونیست‌های کشور چک داشته است. توما پس از شکست در ازدواجش روابط بسیاری با دیگر زنان دارد. سابینا معشوقه او هنرمندی آزاداندیش است. اما توما با زنی به نام ترزا دیدار می‌کند و شیفته او می‌شود. ترزا در رستورانی به عنوان پیشخدمت مشغول کار است. او پس از درگیری‌های بسیاری که با مادرش داشته یکباره محلش را ترک می‌کند و به پراگ می‌رود. توما که اتفاقی با او دیدار کرده، عاشقش می‌شود. آنها با هم ازدواج می‌کنند. دغدغه‌هایی از روابط انسانی بین این دونفر و دیگر شخصیت‌ها در مسیر داستان شکل می‌گیرد. دغدغه‌ها پرسش‌هایی را برای خواننده مطرح می‌سازند. پاسخ به پرسش‌ها اما ساده نیست و ذهن خواننده را تا مدت‌ها درگیر می‌کند. رمان به دلیل جانمایه فلسفی، اصطلاحات و مفاهیمی دارد که دقت و تفکر خواننده را می‌طلبد.

درباره «میلان کوندرا» نویسنده کتاب «بارهستی»
میلان کوندرا سال 1929 در جمهوری چک پا به جهان گذاشت. خانواده او سطح فرهنگی خوبی در جامعه برخوردار بود. کوندرا با اشعاری که می‌سرود وارد ادبیات و نوشتن شد. رمان «شوخی» و مجموعه داستان‌های «عشق‌های خنده‌دار» از آثاری هستند که او به زبان مادری‌اش نوشته است. سال 1982 کوندرا رمان «بار هستی» را نوشت. او بسیاری از موارد حاکم بر زندگی انسان‌ها را مورد نظر و پرسش قرار داد. اگرچه رمان «بار هستی» اثری برجسته و مشهور از نویسنده به شمار می‌رود اما «والس خداحافظی» کتاب «خنده و فراموشی» همچنین کتاب «آهستگی» نیز از دیگر آثار معتبر و مهم میلان کوندرا هستند. جای بسی شگفتی است که او پس از چند بار نامزدی نوبل ادبیات، هنوز این جایزه معتبر را دریافت نکرده است. البته در کنار کوندرا، نویسنده‌های معاصر دیگری مانند «مارگارت آتوود»، «فیلیپ راث» هم تاکنون موفق به دریافت جایزه نوبل نشده‌اند. «میلان کوندرا» پس از چهارده ‌سال از آخرین کتابش، در سال 2014 کتاب «جشن بی‌معنایی» را منتشر کرد.

درباره ترجمه فارسی کتاب «بارهستی»
اولین ترجمه کتاب توسط «پرویز همایون پور» در سال 1365 توسط نشر گفتار به چاپ رسید. عنوان اصلی کتاب «سبکی تحمل ناپذیر هستی» (The Unbearable Lightness of Being) بوده است. اما به صلاحدید مترجم عنوان «بار هستی» برای مخاطب فارسی انتخاب شده است. در مقدمه علت این انتخاب برای خوانندگان اینگونه نوشته شده است: «عنوان کتاب در اصل سبکی تحمل ناپذیر هستی بوده که اندیشه‌ زیربنایی و درون‌مایه‌ی رمان است. ولی چون این عنوان تنها پس از مطالعه‌ رمان مفهوم می‌گردد، مترجم بار هستی را برگزید.» چندی بعد، امتیاز چاپ کتاب توسط نشر قطره از ناشر قبلی نشر گفتار خریداری شد. نشر قطره، با افزودن مقدمه و چند پیشگفتار و تغییر طرح جلد رمان را دوباره منتشر کرد.

رتبه کتاب «بار هستی» در گودریدز: 4/1 از 5