خانه قانون زده

رمان «خانه قانون‌زده» اثر چارلز دیکنز
رمانی مطلوبِ کلاسیک‌خوان‌ها. رمان «خانه قانون‌زده» (Bleak House) رمانی‌ست قرن نوزدهمی در نقد دستگاه معیوب قانون و ناتوانی این دستگاه از برقراری عدالت واقعی و نیز نقد جامعۀ انگلستان قرن نوزدهم. این رمان، که نهمین رمان چارلز دیکنز، است تصویری چندوجهی از انگلستان قرن نوزدهم و مسائل اجتماعی و اقتصادی و حقوقی آن به دست می‌دهد. اما لطفِ خواندن رمان «خانه قانون‌زده»، مانند هر اثر کلاسیک دیگری، صرفاً در توجه آن به مسائل زمانه و جامعه‌ای نیست که نویسنده در آن زیسته است. آنچه این رمان را از پس سال‌ها که از اولین انتشار آن می‌گذرد همچنان جذاب و خواندنی نگه می‌دارد و آنچه باعث می‌شود مخاطبانی از نقاط مختلف جهان با این اثر ارتباط برقرار کنند طرح مسائل انسانی ورای زمان و مکان در چنین رمانی است. دیکنز در رمان «خانه قانون‌زده»، ضمن پرداختن به مسائل و تیپ‌های شخصیتی زمانۀ خود، روی بعضی مسائل همه‌شُمول‌ترِ بشری هم انگشت می‌گذارد که فارغ از زمان و مکان همواره انسان را به شکلی به خود مشغول کرده‌اند و انسان همیشه به ‌نحوی با آن‌ها درگیر بوده است.
متن اصلی رمان «خانه قانون‌زده» اولین بار از سال 1852 تا 1853 به‌صورت دنباله‌دار و در بیست قسمت منتشر شد و سپس در سال 1853 به‌صورت کتاب به چاپ رسید.

مروری بر رمان «خانه قانون‌زده»
رمان «خانه قانون‌زده» رمانی‌ست پُرشخصیت و شامل چندین ماجرای فرعی که در کنار داستان مرکزی رمان روایت می‌شوند. بخش‌هایی از روایت این رمان از زاویۀ دید دانای کل است و بخش‌هایی هم از زاویۀ دید یکی از شخصیت‌ها.
داستان اصلی رمان «خانه قانون‌زده» درباره یک پرونده قضایی و دعوایی حقوقی‌‌ست که سال‌های سال است گشوده مانده و هنوز تکلیفش یکسره نشده است. این رمان، چنانکه ابراهیم یونسی در مقدمه‌اش بر ترجمۀ فارسی آن توضیح می‌دهد، «دو تم عمده دارد: یکی ستم دستگاه فرتوت عدالت و دیگری خیراندیشی بیجا ـ که چراغی را که به خانه رواست به مسجد می‌بخشد.»
دیکنز در رمان «خانه قانون‌زده» از یکسو سیستم قضایی و حقوقی زمانه‌اش را نقد می‌کند و از سوی دیگر خیراندیشانی را که چنان در فکر خیر رساندن به دوردست‌ها هستند که از وضعیت اطرافیان و دوروبری‌های خود غافل‌اند و هیچ در بندِ مشکلات نزدیکانشان نیستند. اما در «خانه قانون‌زده»، ضمن طرح و گسترش این دو تم اصلی، به متن و حواشی زندگی در انگلستانی که تازه صنعتی شده است نقب زده می‌شود و معضلات برآمده از صنعتی‌شدن انگلستان، حین نقل قصه‌ای جذاب با شخصیت‌های متنوع از قشرها و طبقات گوناگون اجتماع و طنز خاص دیکنز، بیان می‌شود. در رمان «خانه قانون‌زده» نیز مثل دیگر آثار دیکنز فقر و اختلاف طبقاتی یکی از مضمون‌های داستان است. طبقات فرودست جامعه در این رمان دیکنز نیز حضور دارند و دیکنز با نگاهی مشفقانه و همدلانه به طرح مسائل این طبقات و وضعیت ناخوشایند آن‌ها می‌پردازد و نیز خشونت‌های اجتماعی را نقد می‌کند.

درباره چارلز دیکنز، نویسنده رمان «خانه قانون‌زده»
چارلز جان هافم دیکنز (Charles John Huffam Dickens)، متولد 1812 و درگذشته به سال 1870، داستان‌نویس، روزنامه‌نگار و منتقد و فعال اجتماعی اهل انگلستان است. کودکی دیکنز در بی‌ثباتی اقتصادی و فقر گذشت که دلیل اصلی‌اش بی‌مبالاتی‌های پدر بود که گرچه وضع مالی چندان بدی نداشت اما آنچه را داشت براثر تصمیمات و اقدامات غلط به باد داد. بنابراین دیکنز فقر را از کودکی تجربه کرد و خود مدتی برای تأمین معاش خانواده کارگری کرد. او تجربه‌ها و سختی‌های زندگی واقعی‌اش را به انحاء مختلف در داستان‌هایش بازتاب داده است. از کودکی با مطالعه و کتاب اُخت بود و کتاب‌هایی چون «هزار و یک شب»، «دن کیشوت»، «تام جونز»، «رابینسون کروزوئه» و «ژیل بلاس» را خوانده بود. بعدها وارد کار روزنامه‌نگاری شد و تجربۀ روزنامه‌نگاری بر داستان‌نویسی‌اش تأثیر گذاشت. در روزنامه هم به‌عنوان خبرنگار پارلمانی کار کرد و هم خبرنگار عمومی و این‌ها بخشی از اندوخته‌هایی بودند که در داستان‌نویسی به کارش آمدند. دیکنز قصه‌نویسی با دهان گرم و نقلِ شیرین است، اگرچه از تلخی‌ها و تبعیض و خشونت و نابرابری‌های اجتماعی می‌نویسد. او نویسنده‌ای محبوب با مخاطبان زیاد بود و این محبوبیت را هنوز هم، درحالی‌که این‌همه سال از اولین انتشار داستان‌هایش می‌گذرد، حفظ کرده و آثارش تاکنون بارها دستمایۀ انواع اقتباس‌های سینمایی و تلویزیونی قرار گرفته‌اند. دیکنز نویسنده‌ای بود با قریحۀ طنز و نیز حساس به مسائل اجتماعی و نابرابری‌های اقتصادی و طبقاتی و ظلمی که تهیدستان جامعه و مخصوصاً کودکانِ فقیر و محروم از آن رنج می‌بردند. او، ضمن اینکه این مسائل و نابرابری‌ها را در قصه‌هایش مطرح می‌کرد، در بیرون از حوزه قصه‌نویسی نیز به فعالیت‌های اجتماعی انسان‌دوستانه مشغول بود. ترسیم وجوه گوناگون زندگی شهری در انگلستان قرن نوزدهم و ارائۀ تصویری از طبقات و تیپ‌های مختلف شهرنشین از ویژگی‌های آثار اوست.
از آثار دیکنز می‌توان به «آرزوهای بزرگ»، «سرود کریسمس»، «الیور تویست» و «دیوید کاپرفیلد» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی رمان «خانه قانون‌زده»
رمان «خانه قانون‌زده» با ترجمه و مقدمۀ ابراهیم یونسی در انتشارات نگاه منتشر شده است. ابراهیم یونسی، متولد 1305 در بانه و درگذشته به سال 1390، مترجم و داستان‌نویس ایرانی است. او اولین استاندار کردستان ایران در بعد از انقلاب و در دوره دولت موقت و از افسران سازمان نظامی حزب توده بود.
یونسی در دوسالگی مادرش را از دست داد و نزد مادربزرگ و پدربزرگش بزرگ شد. دوره تحصیلات ابتدایی را در بانه و دوره متوسطه را در سقز گذراند. در سال 1322 به تهران رفت و در دبیرستان نظام اسم نوشت. در سال 1324 به دانشکده افسری رفت. گرایش به حزب توده و عضویت در سازمان نظامی این حزب به زندانی شدنش بعد از کودتای 28 مرداد منجر شد. در سال 1333 دستگیر و به اعدام محکوم شد، اما چون پای چپش را حین خدمت در ارتش از دست داده بود تخفیف خورد و محکومیتش به حبس ابد کاهش یافت. با این حال در سال 1341، بعد از هشت سال زندان، با یک درجه تخفیف آزاد شد. در زندان به ترجمه و قصه‌نویسی روی آورد. همان جا بود که به صورت مکاتبه‌ای و از طریق مکاتبه با مدرسۀ آموزش رمان‌نویسی انگلستان اصول و مبانی داستان‌نویسی را آموخت و نخستین کتاب آموزشی فارسی در زمینۀ داستان‌نویسی را تألیف کرد. این کتاب «هنر داستان‌نویسی» نام داشت و در زمانی نوشته شد که هنوز کتابی در این زمینه به فارسی منتشر نشده بود. یونسی در کتاب «هنر داستان‌نویسی»، با گردآوری نظریات صاحبنظران مختلف درباره اصول داستان‌نویسی، مباحثی را درباره مبانی داستان کوتاه مطرح کرد. بعد از آزادی از زندان به تحصیل اقتصاد در مدرسۀ عالی اقتصاد پرداخت و از این مدرسه لیسانس اقتصاد گرفت. در دانشگاه سوربن فرانسه ادامۀ تحصیل داد و با دکترای اقتصاد از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. یونسی همچنین کارمند مرکز آمار بود. او از مترجمان ادبی مطرح و سرشناس ایرانی است و آثار مهمی را از ادبیات کلاسیک جهان به فارسی ترجمه کرده است. از جمله ترجمه‌های او در زمینۀ رمان می‌توان به «آرزوهای بزرگ»، «داستان دو شهر»، «تریسترام شندی»، «تس دوربرویل»، «جود گمنام» و «اسپارتاکوس» اشاره کرد.
یونسی، به‌جز رمان، آثاری را هم در زمینه‌های دیگر نظیر تاریخ و سیاست به فارسی ترجمه کرده است.
از جمله آثار داستانی ابراهیم یونسی می‌توان به رمان‌های «دلداده‌ها»، «مادرم دوبار گریست»، «کج‌کلاه و کولی»، «گورستان غریبان»، «زمستان بی‌بهار» و «شکفتن باغ» اشاره کرد.

رتبۀ رمان «خانه قانون‌زده» در گودریدز: 4 از 5.