کتاب «جنگ صليبي اول: فراخوان از شرق» نوشت? پيتر فرانکوپن
پژوهشي نو در جنگ صليبي اول و ريشهها و نتايج آن. پيتر فرانکوپن در کتاب «جنگ صليبي اول: فراخوان از شرق»، آنچنانکه شيوه معمول او در تاريخنگاري و نگاه به تاريخ است، با ترديد در روايتهاي رايج و مرسوم و غربمحور از جنگ صليبي اول، ريشههاي اين جنگ را در اتفاقي ديده که تاريخنگاران قبلي آن را ناديده گرفتهاند.
کتاب «جنگ صليبي اول: فراخوان از شرق»، با عنوان اصلي The First Crusade: The Call from the East، مخاطبان علاقمند به تاريخ و مطالعات تاريخي را با روايتي تازه و متفاوت از جنگ صليبي اول روبهرو ميکند؛ روايتي که در روايتهاي مرسوم و تثبيتشده غربي از منشاء اين جنگ شک ميکند و از نقش عاملي ديگر، بهعنوان منشاء اصلي اين جنگ، سخن ميگويد.
پيتر فرانکوپن، که رابط? ميان شرق و غرب و تلاقي اين دو از دغدغههاي اوست، در کتاب «جنگ صليبي اول» نيز به يکي از مصداقهاي مهم اين تلاقي در تاريخ جهان پرداخته و از منظري نو به يکي از وقايع مهم تاريخ جهان نگاه کرده است و با روايتي جذاب و پرکشش از جنگ صليبي اول و ريشههاي وقوع اين جنگ و پيامدهاي آن نوشته است.
متن اصلي کتاب «جنگ صليبي اول» نخستين بار در سال 2012 منتشر شده است.
مروري بر کتاب «جنگ صليبي اول»
پيتر فرانکوپن در کتاب «جنگ صليبي اول» معتقد است که، برخلاف تصور رايج، نه سخنراني پرشور و تأثيرگذار پاپ اوربان دوم در کلرمون و برانگيختن شهسواران و مردم اروپا به حمله به اورشليم در دفاع از مسيحيت، بلکه آلکسيوس کمننوس اول، امپراتور روم شرقي، بود که با فرستادن پيامي براي اوربان دوم آغاز جنگ صليبي اول را رقم زد. فرانکوپن، که در زمين? تاريخ امپراتوري روم شرقي متخصص است و در تاريخ شرق و خاورميانه بسيار پژوهش کرده است، در اين کتاب از اين پيام و آنچه باعث ارسال آن بود بهعنوان حلق? مفقوده و بخش فراموششده تاريخ جنگهاي صليبي سخن ميگويد.
کتاب «جنگ صليبي اول» از يادداشتي از نويسنده با عنوان «ديباچه و سپاسنامه»، پيشگفتار و دوازده فصل تشکيل شده که عبارتند از: «اروپا در بحران»، «بازپسگيري کنستانتينوپل»، «ثبات در شرق»، «سقوط آسياي صغير»، «بر لبهي پرتگاه»، «فراخوان از شرق»، «پاسخ غرب»، «به سوي شهر امپراتوري»، «نخستين رويارويي با دشمن»، «کلنجار با نفس جنگ صليبي»، «آغاز جنگ» و «پيامدهاي جنگ صليبي اول».
فرانکوپن در بخش «ديباچه و سپاسنامه» کتاب «جنگ صليبي اول» تعريف ميکند که چه چيز نخستين بار جرق? تحقيق درباره امپراتوري بيزانس و همسايگانش را در ذهن او زد و او را از اين نقط? شروع به سمت پژوهشهاي گستردهاي در زمينههاي ديگر مرتبط با اين موضوع، از جمله پژوهش در تاريخ جنگهاي صليبي، هدايت کرد.
در بخشي از کتاب «جنگ صليبي اول» ميخوانيد: «جنگ صليبي اول به سبب خشونت و جلوههاي نمايشياش مرغ تخيل مردمان را پرواز داد. ولي تنها تئاتر نبود: اين لشکرکشي هرگز در غرب فراموش نشد زيرا رويدادهاي ديگري را به دنبال آورد: افزايش اقتدار حکومت پاپ، رويارويي مسيحيت و اسلام، تکامل معاني جنگ مقدس و تقواي شهسواري و ايمان مذهبي، ظهور دولتهاي دريايي ايتاليا و شکلگيري کوچنشينهاي غربي در خاورميانه. اينها همه ريشه در جنگ صليبي اول داشتند.
پس عجيب نيست که نگارش در اين زمينه همچنان ادامه دارد. اگرچه هر نسلي از تاريخنگاران دربارهي اين لشکرکشي قلم زده است، مکتب چشمگيري از پژوهشگران امروزي نيز آثار شاخص و اصيلي در اين باره در چند دههي گذشته پديد آورده است. موضوعهايي از قبيل سرعت پيشروي سپاه صليبي، تدارکات آن و سکههايي که به کار بردهاند موشکافانه واکاوي شده است. ارتباطهاي متقابلِ روايتهاي غربي اصلي را به تازگي به نحو بحثانگيزي مطرح کردهاند. در چند سال گذشته، فهم پسزمينهي آخرالزماني لشکرکشي به اورشليم و دنياي اوايل قرون ميانه به طور کلي مورد توجه قرار گرفته است.
جنگ صليبي را از زواياي تازهاي نگريستهاند: روانکاوان گمان ميکنند شهسواراني که به اورشليم رفتهاند در جستوجوي جايي براي ارضاي اميال جنسي فروخوردهي خويش بودهاند؛ اقتصاددانان به بررسي عدم تعادل عرضه و تقاضا در اواخر قرن يازدهم پرداختهاند و لشکرکشي را در ارتباط با تخصيص منابع در اروپا و حوزهي مديترانه در اوايل سدههاي ميانه ديدهاند. متخصصان ژنتيک براي فهم حرکت جمعيتها در اواخر قرن يازدهم شواهد ميتوکندريال از جنوب آناتولي را مطالعه کردهاند. نيز مطرح شده است که دورهي حولوحوش جنگ صليبي تنها زمانِ پيش از پايان قرن دوازدهم بوده که توليد ناخالص ملي از رشد جمعيت پيشي گرفته و بنابراين هماننديهايي در مختصات جمعيتشناختي و رونق اقتصادي بين سدههاي ميانه و قرون جديد قابل مشاهده است.
با همهي اين اوصاف، و به رغم جذابيتي که جنگ صليبي اول هميشه براي ما داشته است، شگفتا که هرگز چندان صحبتي از ريشههاي واقعي آن به ميان نيامده است. قريب ده قرن، توجه نويسندگان و پژوهشگران به شخص پاپ اوربان دوم، سخنراني برانگيزندهي او در کلرمون و تهييج شهسواران اروپا بوده است. اما در واقع، عامل اصلي لشکرکشي به اورشليم نه شخص پاپ بلکه امپراتورِ کنستانتينوپل، آلکسيوس کمننوس اول، در شرق بود.»
درباره پيتر فرانکوپن، نويسنده کتاب «جنگ صليبي اول»
پيتر فرانکوپن (Peter Frankopan)، متولد 1971، تاريخنگار، هتلدار و بوتيکدار بريتانيايي است. مادر فرانکوپن حقوقدان و استاد حقوق بينالملل اهل سوييس و پدرش يوگسلاوتبار کروات بود. فرانکوپن مدتي هم بازيکن تيم ملي کريکت کرواسي و رئيس فدارسيون کريکت کرواسي بوده است. او داراي دکتراي تاريخ بيزانس از جيزز کالج کمبريج است و اکنون در دانشگاه آکسفورد تاريخ جهان درس ميدهد و همچنين پژوهشگر ارشد کالج ووستر و مدير بنياد استاوروس نيارکس در مرکز تحقيقات بيزانس آکسفورد و مدير برنامهي مطالعات جادههاي ابريشم در کينگز کالج کمبريج است. حوزه پژوهش فرانکوپن تاريخ مديترانه، روسيه، خاورميانه، ايرانزمين، ايران امروز، آسياي ميانه، چين و فراسوي آن را شامل ميشود. او را «ستارهي راک تاريخ» لقب دادهاند. همچنين مجل? «پراسپکت» نام او را در فهرست پنجاه متفکر برتر جهان آورده و روزنامهي «تايمز» لقب «ستارهي ادبي» به او داده است.
فرانکوپن اکنون با همسر و چهار فرزندش ساکن آکسفورد است. از ديگر آثار او ميتوان به کتاب «راههاي ابريشم: تاريخ جديد جهان» و «راههاي ابريشم نو: اکنون و آيندهي جهان» اشاره کرد.
درباره ترجم? فارسي کتاب «جنگ صليبي اول»
کتاب «جنگ صليبي اول: فراخوان از شرق» با ترجم? حسن افشار در نشر مرکز منتشر شده است. حسن افشار، متولد 1332، مترجم حوزههاي تاريخ، ادبيات، فلسفه، علوم سياسي و هنر است. از ترجمههاي او ميتوان به کتابهاي «اختناق ايران»، «صلحي که همهي صلحها را بر باد داد: فروپاشي امپراتوري عثماني و شکلگيري خاورميانهي معاصر»، «فن سينما و بازيگري در سينما»، «سه رسالهي پيشانقدي»، «سفيد بينوا»، «آيروني»، «سياستورزي در ايران عصر صفوي: قدرت، ديانت، بلاغت»، «شب بيپايان» و «جنگهاي ايران و يونان» اشاره کرد.
رتب? کتاب «جنگ صليبي اول» در گودريدز: 4.04 از 5.
