مرگ رفیق رئیس جمهور

کتاب «مرگ رفیق رئیس‌جمهور» اثر آلن مابانکو
رمانی که در پس‌زمینه‌زمینه‌ای تاریخی گوشه‌هایی از واقعیت کشورهای آفریقایی را در دوران معاصر روایت کرده است. کتاب «مرگ رفیق رئیس‌جمهور» اثر مشهور آلن مابانکو است که با روایتی که با طنز همراه است واقعیتی تلخ را به تصویر می‌کشد.
رمان «مرگ رفیق رئیس‌جمهور» داستانی است مربوط به دورانی که کشوری آفریقایی از بند استعمار رها شده و انقلابی در آن رخ داده است. مابانکو در این رمان امور ساده و روزمره زندگی را در میانه سیر پرتلاطم حوادث اجتماعی و سیاسی دنبال کرده است.
کتاب «مرگ رفیق رئیس‌جمهور» واکاوی استبداد و مسئله انتخاب فردی نیز هست.
رمان «مرگ رفیق رئیس‌جمهور» اولین‌بار در سال 2018 منتشر شد.

مروری بر کتاب «مرگ رفیق رئیس‌جمهور»
کتاب «مرگ رفیق رئیس‌جمهور» به روایت اول شخص نوشته شده است. راوی رمان پسری است که سن و سال چندانی ندارد اما با زبانی خواندنی و شیرین ماجراهای این کتاب را طی دو، سه روز روایت می‌کند. او در آغاز روایتش تصویری از وضعیت اجتماعی و سیاسی کنگو و انقلابی که در آن رخ داده به دست می‌دهد: «مامان پولین می‌گوید هر وقت بیرون می‌روی لباس تمیز بپوش. می‌گوید مردم به اولین چیزی که خرده می‌گیرند پوشاک است؛ می‌شود باقی را از دید پنهان کرد، مثلا لباس زیر کثیف، یا جوراب سوراخ را. پس فقط پیرهن و شلوارک را عوض کردم. پاپا روژه ته ملک ما زیر درخت انبه نشسته و گوشش به صدای ایستگاه رادیو ملی ماست، صدای انقلاب کنگو، که از دیروز بعدازظهر تا بحال چیزی جز موسیقی شوروی پخش نمی‌کند. بی‌انکه سر بچرخاند و نگاهم کند، دستوراتش را به من صادر می‌کند... یادم می‌اندازد یللی‌تللی نکنم، چون از دیدن ماشین‌های سرمایه‌دارهای سیاه نزدیک میدان استقلال آب از لب‌ولوچه‌ام سرازیر می‌شود، انگار که دیگر همچو فرصتی دست نمی‌دهد. فقط همان‌جا می‌ایستم و بهشان زل می‌زنم و روزی را تصور می‌کنم که خودم هم یکی از اینها بخرم و شبها در گاراژی با در قفل بگذارمش و سگ‌های بولداگ از آن نگهبانی کنند...».
آلن مابانکو در رمان «مرگ رفیق رئیس‌جمهور» از عنصر طنز به خوبی بهره گرفته است. ماجراهای این رمان به قتل رئیس‌جمهور انگوآبی که رئیس‌جمهوری واقعی بود مربوط است. علاوه بر این، او در این رمان بین آداب و رسوم و جادوها و اعتقادات کهن آفریقا و برخی کودتاها و قتل‌های مشهور این قاره ارتباط برقرار کرده است. مابانکو این ارتباط را به میانجی تخیل همراه با هجو و طنز ترسیم کرده و می‌توان گفت که او نگاهی انتقادی نسبت به مناسبات سنتی و کهن آفریقا و وقایع سیاسی و اجتماعی آنجا داشته است.
بسیاری از کشورهای آفریقایی سابقه تلخ استعمار را در تاریخ‌شان دارند. حضور قدر‌ت‌های استعماری در کشورهای آفریقایی ریشه بخش مهمی از عقب‌ماندگی و مسایل درهم‌تنیده کشورهای آفریقایی است. در مقابل، جنش‌های مختلف استقلال‌طلبانه نیز در دوره‌های مختلفی در بسیاری از این کشورها وجود داشته‌اند اما مسایل کشورهای آفریقایی حتی با به دست آوردن استقلال به پایان نرسیده است. کنگوی مشهور به برازاویل از مستعمرات گذشته فرانسه بود که در سال 1960 به استقلال رسید اما این پایان معضلات این کشور نبود و به تناوب دوره‌هایی از آرامش و جنگ در آنجا جریان داشت. رمان «مرگ رفیق رئیس‌جمهور» نگاهی است به این اتفاقات و از این نظر در پس‌زمینه‌ای تاریخی روایت شده است.

درباره آلن مابانکو نویسنده کتاب «مرگ رفیق رئیس‌جمهور»
آلن مابانکو، داستان‌نویس، روزنامه‌نگار، شاعر و مدرس دانشگاه اهل کنگو است که در سال 1966 در پوان-نوآر جمهوری کنگو متولد شده است. مابانکو در پایتخت کشورش، برازاویل، و سپس در پاریس درس حقوق خوانده است و هم‌اینک در دانشگاه کالیفرنیا به تدریس ادبیات فرانسه می‌پردازد. عمده شهرت او به خاطر رمان‌ها و نیز آثار غیرداستانی‌اش است که در آنها به بازنمایی تصویر آفریقا در دوران معاصر پرداخته است. آلن مابانکو در شمار آن گروه از نویسندگان آفریقایی است که به غرب مهاجرت کرده‌اند. او از شناخته‌شده‌ترین و مطرح‌ترین نویسندگان آفریقایی است که آثارش را به زبان فرانسه می‌نویسد. برخی منتقدان به دلیل ویژگی‌های آثار مابانکو، او را ساموئل بکت آفریقا نامیده‌ند. مابانکو نخستین‌بار با انتشاری رمانی با عنوان «آبی، سفید، سرخ» در سال 1988 به عنوان نویسنده‌ای آینده‌دار و قابل توجه شناخته شد. «آبی، سفید، سرخ» پس از انتشارش توانست جایزه بزرگ ادبیات آفریقای سیاه را به دست آورد. این رمانی است با هجوی گزنده درباره آن دسته از مردمان آفریقا که برای آنکه بتوانند اقامت فرانسه را به دست بیاورند حاضرند دست به هر کاری بزنند و گذشته و فرهنگ خود را از یاد می‌برند. مواجهه فرانسه به عنوان قدرتی سابقا استعماری با کشورهای آفریقایی که در مواردی بسیار تنش‌آلود هم بوده یکی از موضوعات مورد توجه مابانکو در آثارش بوده است. رمان «خاطرات یک خارپشت» از دیگر رمان‌های مطرح مابانکو است که قصه‌ای بر اساس افسانه محبوب آفریقایی درباره انواع غریب انسان است. این رمان جایزه معتبر رنودو را به دست آورده است. همان‌طور که اشاره شد مابانکو شاعر هم هست و از او تاکنون چندین دفتر شعر هم منتشر شده است. مابانکو مقالاتش را نیز در قالب کتاب‌هایی منتشر کرده است. از مابانکو تاکنون بیش از ده رمان به چاپ رسیده که عناوین برخی از آنها عبارتند از: «شیشه شکسته»، «خاطرات یک خارپشت»، «فردا بیست‌ساله می‌شوم»، «روشنایی‌های پوان-نوآر»، «موسای سیاه». مابانکو برای مجموعه آثارش در سال 2012 جایزه بزرگ ادبیات را از آکادمی فرانسه دریافت کرد و در سال 2016 به عضویت کولژدوفرانس درآمد.


درباره ترجمه کتاب «مرگ رفیق رئیس‌جمهور»
کتاب «مرگ رفیق رئیس‌جمهور» با ترجمه مهدی غبرایی در نشر نیلوفر منتشر شده است.
مهدی غبرایی مترجم باسابقه ایرانی است که در سال 1324 در لنگرود متولد شد. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همین شهر طی کرد و سپس در سال 1347 برای تحصیل در رشته علوم سیاسی در دانشگاه تهران به این شهر آمد و در این رشته فارغ‌التحصیل شد. غبرایی پس از آن برای چند سال در دفتر حقوقی یک وزارتخانه مشغول به کار شد. ورود او به عرصه ترجمه به سال 1360 برمی‌گردد و از آن به شکل حرفه‌ای و مستمر به کار ترجمه پرداخته است و در طول این سال‌ها شغل دیگری نداشته است. مهدی غبرایی از سال‌های کودکی به خواندن علاقه زیادی داشت و بعدتر علاقه زیادی به فیلم و سینما نیز در او شکل گرفت. او در سال‌های ابتدای جوانی آرزوی نویسندگی و فیلمسازی داشت و احتمالا همین علاقه او را به سمت ترجمه ادبی کشاند. «لیدی ال»، «موج‌ها»، «کوری»، «دل سگ»، «داشتن و نداشتن»، «چاقوی شکاری»، «این ناقوس مرگ کیست؟» و «کافکا در کرانه» برخی از ترجمه‌های غبرایی هستند.