رودی به نام زمان

رمان «رودی به نام زمان» اثر میا کوتو
رمانی دربارۀ گذشته، هویت، خانه، رازهای خانوادگی، سنت، مرگ، زندگی، تاریخ و اسطوره. رمان «رودی به نام زمان»، با عنوان اصلی Um Rio Chamado Tempo, uma Casa Chamada Terra و عنوان انگلیسی A River Called Time، رمانی است که در آن افسانه و اسطوره و فولکلور و تخیل و واقعیت و بخشی از تاریخ موزامبیک به‌هم آمیخته‌اند و از طریق این آمیختگی تصویری از مناسبات انسانی و خانوادگی در متن فرهنگ و سنت‌ها و باورهای این کشور آفریقایی ارائه شده و تاریخ و فرهنگ این کشور و زندگی و رنج‌ها و مسائل مردم آن، از خلال افسانه‌ها و باورهای عامیانۀ آن، ترسیم شده است.
میا کوتو در رمان «رودی به نام زمان» حکایت‌های شفاهی و باورهای عامیانه و عناصر فانتزی و سوررئال و افسانه‌ایِ برآمده از این حکایت‌ها و باورها را با شیوه‌های مدرن روایتگری و داستان‌پردازی می‌آمیزد و داستان یک خانواده را از منظرها و زوایای گوناگون روایت می‌کند و از خلال چنین داستانی به مسائل بنیادین بشری نیز نقب می‌زند و مسائل کشور خود را با مسائلی جهانی پیوند می‌زند.
رمان «رودی به نام زمان» همچنین تصویرگر موزامبیک پس از جنگ داخلی و روایتگر زخم‌هایی است که جنگ داخلی بر این سرزمین زد.
متن اصلی رمان «رودی به نام زمان» اولین بار در سال 2002 منتشر شده است.

مروری بر رمان «رودی به نام زمان»
میا کوتو در رمان «رودی به نام زمان» داستان پسری به نام ماریانو را روایت می‌کند که از شهر، جایی که از بچگی در آن بوده و در آن به تحصیل مشغول است، به زادگاهش فراخوانده می‌شود تا پدربزرگش را که مُرده است به خاک بسپارد. ماریانو درمی‌یابد که با مرگ پدربزرگش او باید ادارۀ خانواده را به‌دست گیرد. این مسئولیتی است که بر دوش ماریانو گذاشته شده و او باید انجامش دهد و به همین دلیل او دیگر نمی‌تواند به شهر بازگردد و به تحصیلش ادامه دهد. اما ماریانو در خانۀ اجدادی با جهانی پر از رمز و راز مواجه است؛ جهانی که اشباح مردگان و نیز پدربزرگ ماریانو، که معلوم می‌شود هنوز به‌طور کامل نمرده‌ است، در آن پرسه می‌زنند و جولان می‌دهند.
ماریانو در رمان «رودی به نام زمان» به‌تدریج از رازهایی خانوادگی باخبر می‌شود و حقایقی تازه را دربارۀ پیشینۀ خانوادگی خود کشف می‌کند؛ حقایقی که او را، که یکی از کارهایی که باید انجام دهد برقراری صلح و آشتی میان شاخه‌های مختلف شجرۀ خانواده است، با وضعیتی پیچیده و بغرنج روبه‌رو می‌کند.
راوی اصلی رمان «رودی به نام زمان» ماریانو است اما نویسنده در جاهایی از این رمان هم عنان روایت را به‌دست راویانی دیگر، از جمله راویِ مُرده، می‌سپارد و زندگی یک خانوادۀ بزرگ را از منظر این راویان گوناگون روایت می‌کند.
در رمان «رودی به نام زمان» همچنین از زمان خطی تبعیت نمی‌شود و روایت در این رمان به‌صورت غیرخطی پیش می‌رود.
میا کوتو در رمان «رودی به نام زمان»، از خلال احضار افسانه به متن زندگی واقعی، تصویری از جامعه‌ای به‌دست می‌دهد که در آن پدرسالاری و سنت‌های پیشامدرن همچنان حضور دارند؛ جامعه‌ای که همچنان با رازهای ناگشودۀ گذشته و اشباح مردگانش درگیر است.
در رمان «رودی به نام زمان» مرز میان جهان مردگان و زندگان مرزی مبهم و غیرقطعی است، همچنان‌که مرز میان گذشته و حال و آینده. نویسنده این‌گونه در این رمان فرهنگ و تاریخی را به تصویر می‌کشد که عرصۀ همزمانیِ عناصر ناهمزمان و همنشینی و آمیزش عناصر نامتجانس و هویت‌های گوناگون است. زیبایی‌شناسی و ساخت روایی رمان «رودی به نام زمان» از همین همزمانی و همنشینی و آمیزش شکل گرفته است.

دربارۀ میا کوتو، نویسندۀ رمان «رودی به نام زمان»
آنتونیو امیلیو لیته کوتو (António Emílio Leite Couto)، معروف به میا کوتو (Mia Couto)، متولد 1955، داستان‌نویس، شاعر، روزنامه‌نگار و زیست‌شناس موزامبیکی است.
کوتو فارغ‌التحصیل رشتۀ زیست‌بوم‌شناسی و از مهمترین نویسندگان معاصر آفریقا است. پدر و مادر او سفیدپوست و از مهاجران پرتغالی‌ای بودند که در دهۀ 1950 میلادی به موزامبیک، که آن موقع مستعمرۀ پرتغال بود، مهاجرت کردند.
از آثار میا کوتو می‌توان به رمان‌های «دیار خوابگردی»، «آخرین پرواز فلامینگو»، «اعتراف ماده‌شیر» و «زیر درختچه‌ی یاسمن» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی رمان «رودی به نام زمان»
رمان «رودی به نام زمان» با ترجمه و مقدمۀ مهدی غبرایی، همراه با مرور کوتاهی که آماندا هاپکینسُن بر این رمان نوشته و در نشریۀ «ایندیپندنت» منتشر شده و مصاحبه‌ای که ویل فورستر با میا کوتو انجام داده، در نشر افق منتشر شده است.
مهدی غبرایی، متولد 1324 در لنگرود، از مترجمان مطرح و نام‌آشنای ادبیات داستانی در ایران است. ترجمه‌های غبرایی از آثار داستانی جهان بسیار متنوع است و آثار نویسندگانی از سرزمین‌های مختلف، از کشورهای عربی و آفریقایی تا ژاپن و اروپا و امریکا، را در بر می‌گیرد.
ارنست همینگوی، کازوئو ایشی‌گورو، هاروکی موراکامی، جک لندن، دوریس لسینگ، و. س. نایپُل و هشام مطر از جمله نویسندگانی هستند که غبرایی آثاری از آنها را به فارسی ترجمه کرده است.
از ترجمه‌های مهدی غبرایی می‌توان به کتاب‌های «آوای وحش»، «این ناقوس مرگ کیست؟»، «خانه‌ای برای آقای بیسواس»، «دفترهای مالده لائوریس بریگه»، «کافکا در کرانه»، «بادبادک‌باز»، «زن در ریگ روان»، «زیر درختچه‌ی یاسمن»، «دیار خوابگردی» و «در کشور مردان» اشاره کرد.